brami, dostał się na mocy zapisu testamentowe go dalekiemu jego krewnemu hr. Ignacemu Mo szyńskiemu, wnukowi Stanisława, kasztelana ra domskiego, nastąpnie synowi jego Piotrowi, któ ry jako wiano posagowe przeznaczył W. z wielu innemi dobrami jedynaczce swej córce hr. Jó zefowej Szembekowej. Z upadkiem fortuny Szembeków W. około 1860 r. przeszły na wła sność hr. Janusza Ledóchowskiego. Na podnie sienie mka i rozwój tutejszego handlu tranzyto wego wpłynęło najprzód zbudowanie w 1846 r. drogi bitej szosy pomiędzy Lwowem a Tarno polem, a następnie otwarcie w 1871 r. linii dr. źel. , łączącej Lwów przez W. ze Zmierzynką a tem samem z siecią dróg południowozachodnich ruskich. Pożar wybuchły d. 22 marca 1870 r. zniszczył około 40 dm. i kościół katol. Krótki opis Wi dziejów rodziny Moszyńskich podał T. J. Stecki w Kłosach 1871 r. , t. XIII, str. 236 7. J. Krz. Wołoda, wś, pow. borysowski, w 1 okr. pol, gm. Chołopienicze, o 55 w. od Borysowa, ma 6 osad; miejscowość lekko falista. A. Jel. Wołodarka, w dokum. Wołodorewo, horodysze ze Wolodareckie, Rozwołzie, Zwolozie, Wielka Słoboda, mtko na lew. brz. rz. Rosi, w staw duży zebranej, pow. skwirski, w 1 okr. poL, gm. Wołodarka, o 30 w. od Skwiry, otoczone żyzną i bogatą okolicą. Lewy brzeg Rosi przedstawia równinę, z niezmierzoną; przestrzenią; tłustego ukraińskiego czarnoziemu, prawy natomiast zalegają lasy, które jeszcze przed niedawnemi czasy stanowiły puszczę ciągnącą się aż do Piatyhor Pustynnych i Strzyżawki. W r. 1885 było 3088 mk. , w tem 1487 żydów. Podług Pochilewicza w 1863 r. było 1042 mk. prawosł. , 98 katol. i 1831 żydów; wraz z Zawadówką 4594 dzies. Jest tu cerkiew Wozdwiżeńska, zbudowana w r. 1847 kosztem parafian, na miejsce dawniejszej z 1764 r. , kościół katol. murowany, bóżnica i 2 domy modlitwy żydowskie, kramy murowane, poczta listowa i telegraf, szkoła ludowa, zarząd okręgu policyjnego stanu i gminy wołosf, apteka, dwóch lekarzy, dwa młyny wodne, browar piwny, targi co drugi tydzień. Z dawniej istniejąjcego tu zamku pozostały tylko resztki wałów. O parę wiorst od W. , na obszarze wsi Zawadówki, wznosi się mogiła majdanowa, wydrąjżona, zwana Orlichą. W pobliżu wsi Lichaczychy, na polach widnieje wyniosły kurhan, nazywany Carową mogiłą; , na którym, według podania, jakiś władca potężnego narodu odbierał hołdy i przysięgę posłuszeństwa od ludów try dewiatych zemel. Oprócz dwóch tych mogił, wzdłuż lewego brzegu Rosi występuje cały szereg mogił t. zw. strażniczych; stoją, one pojedyńczo, lub po trzy lub więcej razem, i dla tego w starych dokumentach granicznych mianowano je rzędowemi. Mogiły te, niezbyt od siebie odległe, są. tak usypane, aby jedne z drugich były widziane. W latopisach ruskich o W. zachodzi pierwsza wzmianka już w XI w. Podczas wojny domowej pomiędzy Jerzym Włodymirowiczem a Izasławem o berło kijowskie, kn. Włodymir spiesząc na pomoc pierwszemu z Halicza przez ziemię Bołochowską, r. 1150 skierował swój pochód na Munarewo, Wołodarewo i Perepetowo Ipat. letop. 278. Była to zapewne zwykła droga orężna w tym czasie z Halicza do Kijowa prowadząca. To zaś Wołodarewo, z całem bliższem dorzeczem Rosi, czyli t. zw. Porosiem, zajętem było przez Czarnych Kłobuków, którzy inaczej w tę porę i Bołochowcami się nazywali, tę drugą nazwę otrzymawszy, z późniejszymi analogicznymi im Kozakami, nie od rodowości, ale od wspólnego sobie rzemiosła i zatrudnienia, polegającego na łowieniu ryb w rzekach i gromieniu zwierza w polach ob. Jana Szczęs. Herburta Zatrzymanie Tatar. Bołochowcy ci, choć Rusi podlegali, mieli wszakże swoich oddzielnych kniaziów; ale gdy Baty podbił Ruś 1240 r. , to Bołochowcy bez oporu przyjęli jego władztwo nad sobą; na co się zżymał i sierdził Daniel Halicki Ipat. letop. , 527. Czy zaś Wołodarewo i po zalewie mongolskim było zawsze punktem zamieszkałym, trudno wiedzieć; jednakie już za pierwszych czasów litewskich musiała tu być znowu tabula rasa, ile że dopiero w 1471 r. , jak to widziemy, na dawnem uroczysku tutejszem wyrasta zupełnie nowa osada, pod nazwą Słobody, która wraz z Antonowem należała wtedy do zamku kijowskiego. Ciekawe świadectwo o stanie ówczesnym tej osady podaje nam rewizya zamku kijow. z tegoż roku. Sioło Słoboda, a w tym siole dziesięć sług; na wojnę chodzą, i w roku cztery kopy groszy i podymszezyznę dają; a innych żadnych powinności nieznają Arch. J. Z. R. , cz. VII, t. 2, str. 3 i 4. Ale napad Mendligireja 1483 i tak często potem trafiające się a pustoszące kraj napady Tatarów musiały zniszczyć niedługo i ową Słobodę, ile że za panowania Zygmunta III horodyszcze Wołodareckie z sieliszczem Zwołoziem, nazywającem się inaczej Wielka Słoboda, było zaliczone jako res nullius do t. zw. w konstytucyi pustyni za Białocerkwią leżącej Vol. leg. , II, str. 318. Aby kraj ten zupełnie pusty, pobudzić do odżycia, Zygmunt III, z dozwolenia sejmu, pustynię tę rozdarował zasłużonym osobom rycerskiego stanu. Atoli w kancelaryi królewskiej przy onem rozdarowaniu w 1690 r. przez błędną informacyę co do W. , musiała zajść pomyłka, bo widziemy, że całą tę pustynię aż dwie naraz osoby otrzymały. Obdarowanymi jednocześnie byli Janusz Zaborowski i Marcyan Trębicki. O pierwszym z nich, jako obdarowanym, dowiadujemy się dopiero teraz z dokumentów ogłoszonych przez Aleks. Jabłonowskiego Ukraina, t. II, str. 392. Wołoda Wołoda Wołodarka