dopływ Botny pr. dopł. Dniestru. Podług Hydrografii W. Pola odlewa 10 stawów. j Wołczanka, rzka, w pow. bobrujskim, mały prawy dopł. Berezyny. Zaczyna się w bagni stych moczarach okolicy wsi Kamionka gm. Horbacewicze, płynie na wschód puszczami pod folw. Baranowicze młyn odtąd, zasilana kilku strugami, zwraca się na północ, przecina tor dr. źel lipawskoromeńskiej płynie pod wś Bykowszczyznę, fol, Wołczyn, wś Durynicze i przecią wszy trakt poczt. świsłockobobrujski ma ujście dwoma ramionami. Z lewej strony zasila się Jasienką. z prawej zaś Baniówka. Długa około 4 mil. A. Jel. Wołczańsk, mto powiat, gub. charkowskiej, nad rz. Wołczą, dopł. Dońca pln. , pod 50 17 pln. szer. a 54 36 wsch. dł. , odl o 70 w. na płn. wsch. od Charkowa. W 1860 r. miało 874 dm. 4 murow. , 3 cerkwie, 63 sklepów, 8291 mk. w 1888 r. 8012 mk. , szkołę powiat, i ludową, szpital, dom przytułku, st. poczt. , 4 zakłady przemysłowe warzelnia łoju, fabryka świec, wosku, cegielnia. W 1878 r. było w mieście 16 fabryk, zatrudn. 91 robot, i produkujących za 120154 rs. Do miasta należy 1012 dzies. Dochody w 1860 r. wynosiły 3119 rs. Odbywa się 5 jarmarków rocznie. W mieście znajduje się wiele sadów fruktowych. Założone w 1688 r. pod nazwą Wołcze Wody, od 1776 r. miasteczko wojskowe kozackie, zostało w 1780 r. zamienione na miasto powiatowe. Wołczański powiat zajmuje 60, 3 mil al 2918 w. kw. Powierzchnia w ogóle równa, od północy otoczona niewielkiemi wzgórzami. Gleba czarnoziemną, iłowata, we wschodniej części powiatu błotnista. Na lewym brzegu Dońca płn. znajdują się lotne piaski. Zachodni kąt powiatu oddzielony jest przez kamieniste wyniosłości, zarosłe lasem i ciągnące się po prawym brzegu Dońca i rz. Wołczy. Prawe wybrzeża tych rzek składają się z pokładów gliniastych i kredowych, lewe zaś obfitują w piękne łąki. Dawniej było w powiecie wiele lasów, które z czasem zostały wytrzebione, tak że obecnie jest zaledwo około 19000 dzies, w tem 9000 lasów rządowych. Główną rzeką jest Doniec, płynący z płn. na płd. przez zachodnią część powiatu i przybierający rz. Wołczę i Chotomlę. W południowej części znajdują się źródła rzek Mokrej łazanki, Dwurecznej dopł. Oskołu i Wielkiego Burłaka dopł. Dońca. W 1860 r. było w powiecie, bez miasta, 80350 mk. później 112940 mk. , w tem 25 katol i 851 rozkolników, zamieszkujących 248 osad 1 mto, 17 słobód i wsi skarbowych, 57 osad należących do osób prywatnych i 174 osad stanowiących dawniej osady wojenne. W powiecie było 74 cerkwi. Główne zajęcie mieszkańców stanowi rolnictwo do 240000 dzies. gr. orn. i łąk. Hodowla bydła dość rozwinięta w 1858 r, 9500 sztuk koni, , 16300 bydła rogatego, 32000 owiec zwyczajnych, 103000 rasy poprawczej, 15000 trzody chlewnej. Z zakładów przemysłowych w 1860 r. w powiecie znajdowały się 3 cukrownie, 11 gorzelni, 13 cegielni, 2 garbarnie. W 1878 r. było tu 20 fabryk, zatrudniających 72 robotników i produkujących za 491555 rs. Handel powiatu koncentruje się na 50 jarmarkach oprócz pięciu w Wołczańsku. WołczańskaSłoboda, własność ziemska, pow. rzeczycki, w 4 okr. pol. rzeczyckim, gm. Chołmecz, przeszło 16 włók; w ostatnich cza sach nabyta przez włościan. A. Jel. Wołczański, chutor nad rzką Wołcza, pow. wołczański gub. charkowskiej, gm. Wołczańsk, 145 dm. , 765 mk. , cerkiew. Wołczas ob. Wołcz. Wołczasy, sioło nad rzką Wołczasą, pow. czerykowski, gm. Komarowicze, ma 29 dm. , 183 mk. , cerkiew paraf. drewn. Posiadłość większa należy do Pietrożyckich od r. 1875 154 dzies. 27 roli, 11 łąk, 89 lasu, Illiniczów 166 dzies. 21 roli, 9 łąk, 97 lasu, Smirnowych od r. 1876 138 1 2 dzies. 40 roli, 18 łąk, 76 lasu i do Wirkowskich od 1880 r. 150 dzies. 35 roii, 10 łąk, 35 lasu. W części Smirnowych młyn wodny, dający 250 rs. rocznie. Za czasów Rzpltej stanowiło sstwo niegrodowe wołczaskie al. prusinowskie, położone w wdztwie mścisławskiem. Podług metryk litewskich powstało z sstwa krzyczewskiego około r. 1589 i obejmowało w różnych czasach dobra W. i wsi Dorohę i Brzozowe Błoto. Od XVI w. było w posiadaniu Iwickich, Gimbutów, Czudowskich, Podbereskich, Krząkowskich, Iliniczów, Kiełczewskich, Męźyńskich, Szukiewiczów wreszcie z mocy przywileju Stanisława Poniatowskiego z d. 5 grudnia r. 1766 Jerzy Iwicki ustąpił to sstwo Jerzemu Iliniczowi, pisarzowi grodzkiemu mścisławskiemu, który zeń opłacał kwarty złp. 213 gr. 12, a hyberny złp. 100. J. Krz. Wołczatycze, wś, pow. bóbrecki, 30 klm. na płd. od Bóbrki, tuż na wsch. od Chodorowa sąd pow. , ura. poczt. i st. dr. żeL. Na płd. leży Suchrów i Zagóreczko, na zach. Chodorów, na płn. Ottyniowice i Doliniany, na wsch. Doliniany i Pomonięta dwie ostatnie w pow. rohatyńskim. Zach. granicę tworzy staw Chodorowski, zasilany przez pot. Ług nazwa dolnego biegu Boberki, dopł. Dniestru. Na płn. wsch. leżą folwarki Sadki i Księże Sadki. Co do obszaru ob. Chodorów, W r. 1890 było 76 dm. , 418 mk. w gm. 291 gr. kat. , 109 rz. kat. , 18 izr. ; 291 Rus. , 127 Pol. . Par. rz. kat. i gr. kat. w Chodorowie. We wsi jest Szkoła lklas. Wołcze 1. al. Pod Wołczem, przedmieście Doliny. 2. W. Górne i Dolne, wś, pow. turczański, 12 klm. na płn. zach. od sądu pow. i urz. poczt. w Turce. Na płn. zach. leży Żukotyn, na płn. Smereczka, na płn. wsch, Rozłucz, Wołczanka Wołczanka Wołczańsk Wołczańska Wołczański Wołczas Wołczasy Wołczatycze Wołcze