XVI w. nosi już nazwę Wodzisław. Płaci ono w r. 1581 szosu 16 fl. ; od 3 łan. miejskich, 1 koła młyn. , 8 komorn. , 2 krawców, 2 kuśnierzy, 4 tkaczów, 5 szewców, 2 kowali, 2 rzeźników, 1 bednarza, 1 kołodzieja, 1 miecznika, 4 piekarzy, 1 balwierza. Ogółem fl. 35. Jest to więc mała osada, rzemieślnicza przeważnie. Dziedzice miasta Włodzisławscy noszą też w relacyach spółczesnych nazwę Lanckorońskich. Rod Zadorów, wywodzący się z Brzezia, przybrał następnie od dwu głównych posiadłości nazwy Wodzisławskich i Lanckorońskich. Ta druga przeważyła w rodzinie. Jan dziedzic W. w r. 1551 oddał kościół miejscowy kalwinom i osadził tam kaznodzieję. On podobno wypędził teź z Kurozwęk proboszcza. Marcin Krowicki miał być jakiś czas kaznodzieją w W. Dopiero Samuel Lanckoroński t 1638, kasztelan wiślicki, wróciwszy do katolicyzmu, zniósł zbór a wybudował nowy kościół murowany dla katolików. Po usunięciu się z osady protestantów zaczęli ściągać tu żydzi. Po spaleniu kościoła w r. 1746 odbudował go r. 1787 dziedzic dóbr Maciej Lanckoroński. W kościele mieszczą się groby tej rodziny. Murowany zamek za miastem wzniósł Jan Lanckoroński 1561. Przerobiony później na pałac. W. parafia, dekanat jędrzejowski, ma do 2000 dusz. Dobra W. składały się w r. 1866 z folwarków Brzezie, Świątniki, Droblin, Łony, Sielec, Klemencice, Mieronice, Płomieńczyk i Zielonki, z obszarem mr. 4726, w tem grunta orne i ogrody mr. 2468, łąk mr. 152, past. mr. 614, lasu mr. 1162, nieuż. mr. 330. W szczególności zaś fol. Brzezie ma mr. 857, Swiątniki mr. 276, Droblin mr. 165, Łony mr. 401, Sielec mr. 774, Zielonki mr. 784, Klemencice mr. 415, Płomieńczyk mr. 625, Mieronice mr. 330, w os. młyn. i karczem. mr. 99. Młyn parowy o 9ciu kamieniach, przerabiający rocznie do 50000 kor. zboża, 2 młyny wodne, tartak, 2 gorzelnie, browar i cegielnia. W skład dóbr wchodziły miasto Wodzisław os. 343, mr. 1337; wś Laskowy os. 42, mr. 437; wś Łony os. 116, mr. 280; wś Mieronice os. 37, mr. 259; wś Sielec os. 19, mr. 144; wś Zielonki os. 51, mr. 438; wś Klemencice os. 50, mr. 451; wś Świątniki os. 19, mr. 199; wś Ludwinów os. 10, mr. 136; wś Płomieńczyk os. 10, mr. 118 wś Droblin os. 5, mr. 76. W. gmina należy do sądu gm. okr. II w osadzie Wodzisław tamże urząd gm. i poczta. Ma obszaru 15264 mr. i 9228 mk. w tem 323 mk. niestałych. Śród ludności stałej jest 14 praw. i 3543 żyd. , głownie w osadzie Wodzisław mieszkających. Br Ch. Wodzisław, niem. Loslau, miasto nad rzką Wodzisławką, na Szląsku pruskim, w pow. rybnickim, odl. 14 mil na płd. płd. wsch. od Opola, a 3 mile na wschód od Rybnika, 2 mile od Bogumina Szląsk austr. , na stokach wzgórza, wzn. 753 st. n. p. m. Do r. 1817 leżało w pow. pszczyńskim. Posiada kościół par. katol. , szkołę katol. , kościół par. ewang. , szpital dla kobiet, synagogę, urząd okr. , urząd poczt. , 686 ha 438 roli, 75 łąk, 94 lasu, 219 dm. , 569 gospodarstw, 2536 mk. 130 prot. , 302 żyd. . W r. 1843 było 1990 mk. 87 prot. , 321 żyd. . Mury opasujące miasto zostały rozebrane. Już w r. 1843 były tylko ślady fos i murów. Istniał tu dawniej klasztor franciszkanów minorytów, którego zabudowania użyte zostały na pomieszczenie urzędu miejskiego i innych władz rządowych. Po spaleniu się miasta w r. 1822 odbudowano je na nowo; domy murowane przeważnie. Kościół, który utracił wtedy swe dokumenty, został na nowo odbudowany. O starożytności osady świadczy nazwa Grodzisko, utrzymująca się dotąd dla wsi zwanej dziś Wodzisław Stary. Par. W. , dek. t. n. , miała 1869 r. 5817 katol. , 153 ewang. , 320 izr. Dekanat wodzisławski dyecezyi wrocławskiej miał 27258 katol, 895 ewang. , 447 izr. w 10 parafiach Godów, Gorzyce Wielkie, Jodłownik, Wodzisław, Dolna Mszanna, Górny Jastrząb, Połomia, Pszów, Ruptów, Skrzyszów. Ludność przeważnie polska. Wodzisławka, niem. Muelbach, rzeczka, w pow. rybnickim, płynie pod Jodłownikiem i Wodzisławiem, uchodzi z praw. brzegu do Olzy dopł. Odry. Wodźki, wś i fol. , pow. bielski gub. grodzieńskiej, w 2 okr. pol. , gm. Malesze, o 27 w. od Bielska; wś ma 88 1 2 dzies. ziemi włośc. 10 1 2 łąk i pastw. , 3 nieuż. ; folw. , własność Nowińskich, 94 dzies. Wodzno al. Wadzyno, jezioro przy dobrach Mezowie, w pow. kartuskim, wzn. 162 mt. npm. , 1 4 mili długości, 1 20 mili szer. Od wsch. brzegu wysuwa się półwysep lasem porosły ob. Kassubei u. Tuchler Haide von Pernin, str. 36. Nad jeziorem leżała dawniej wś Wadzyno ob. . Dawniej było jezioro własnością norbertanek w Żukowie ob. Klasztory żeńskie p. kś. Fankidej skiego, str. 61. Kś. Fr. Wodzymin al. Wodzimin, r. 1570 Vodzimino, wś i fol. , pow. płocki, gm. Rogozino, paraf. Radzanowo, odl. 10 w. od Płocka, ma 15 dm. , 127 mk. W r. 1827 było 10 dm. , 108 mk. , par. Rogotworsk. Jest to starożytna osada, odwieczna posiadłość katedry płockiej. W r. 1570 podano tu 13 łanów. Fol. Wodzymin, w r. 1872 oddzielony od dóbr Boryszewo, rozl. mr. 288 gr. or. i ogr. mr. 236. łąk mr. 8, past. mr. 37, nieuż. mr. 7; bud. drew. 7. Do włościan należy 270 mr. Wodzyn Rządowy i Prywatniy, dwie wsi, pow. łódzki, gm. Żeromin, par. Srock. W. rząd. ma 9 dm. , 79 mk. , 175 mr. włośc; W. pryw. 25 dm. , 153 mk. , 365 mr. Wieś rząd. wchodziła w skład donacyi rząd. Czarnocin. W 1827 r. W. rząd. 7 dm. , 38 mk. ; W. pryw. 13 dm. , 72 mk. Dziesięcinę z W. pobierali na początku XVI w.

Wodzisław

Wodzisław

Wodzisławka

Wodźki

Wodzno

Wodzymin

Wodzyn