ski, 12, 765 mk. w 1888 r. liczba mk. wzrosła do 20, 709 dusz, gimnazyum, seminaryum, 2 szkoły powiatowe i 2 paraf. , teatr, 2 szpitale, przytułek dla biednych, dom obłąkanych, ochrona dla dzieci. Do miasta należy 3, 075 dzies. 642 dzies. pod miastem. Dochody w 1860 r. wynosiły 15, 972 rs. Przemysł fabryczny i rękodzielniczy średnio rozwinięty. W 1860 r. było tu 750 rzemieślników 290 majstrów i 28 zakładów przemysłowych, produkujących rocznie za 116, 728 rs. Mieszkańcy zajmują się nadto sadownictwem; słynne są zwłaszcza tutejsze wiśnie. Handel dość słaby, ogranicza się głównie na sprzedaży zboża, skupowanego w sąsiednich powiatach oraz gubernii riazańskiej i tambowskiej. Jarmark jeden od 21 do 28 maja. Miasto założone zostało w XII w. , podług jednych przez w. ks. Włodzimierza Monomacha, podług innych zaś przez Jerzego Włodzimierzowicza Dołgorukiego. W latopisach występuje po raz pierwszy pod r. 1151, w którym Andrzej Jerzowicz Bogolubski w czasie walki domowej pomiędzy Monomachowiczami, schronił się do W. i obrał go sobie za rezydencyą. Władając jednocześnie ks. włodzimierskiem, suzdalskiem i rostowskiem, w 1157 r. przybrał tytuł w. księcia. Z następców jego zasługują na wzmiankę Wszewołod III, zw. Wielkie Gniazdo, Jarosław Wszewołodowicz i Aleksander Jarosławowicz Newski. W. ks. włodzimierskie istniało samodzielnie do 1328 r. , w którym wraz z tytułem w. książęcym przeszło w posiadanie ks. moskiewskich. W r. 1708, przy pierwszem podziale Rossyi na gubernie, W. zaliczony został do gub. moskiewskiej, od 1719 r. mto prowincyonalne prowincyi włodzimierskiej, od 1778 r. mto gubernialne. Włodzimierski powiat, w środkowej części gubernii, zajmuje 483 mil al. 2338, 8 w. kw. Powierzchnia powiatu przedzielona jest rz. Klaźmą, na dwie nierówne części. W południowej, mniejszej części przechodzi równolegle z biegiem Klaźmy szereg piaszczystych wyniosłości, zarosłych wczęści lasem i dających początek niewielkim dopływom Klaźmy i Sudogdy. W tej części powiatu znajduje się kilka jezior śródleśnych, z których najważniejsze Isechra do 6 w. obwodu. Błot prawie niema. Północna, większa część powiatu, jest pagórkowata. Z rzek ważniejsze tu Mała Nerl, Irpeń, Kołoksza i Worszcza. Z jezior ważniejsze Płowucze i Rukaw. Nieliczne błota rozłożone są w dolinie Klaźmy oraz dolnego biegu Kołokszy i Nerli, Pod względem gleby pomiędzy Klaźmą, Nerlą i Kołokszą znajduje się czarnoziem z gliną zmieszany; na wschód od Nerli i na zachód od Kołokszy gleba jest piaszczystogliniasta, wreszcie na praw. brz. Klaźmy przeważa piasek. W lasy powiat jest ubogi; zajmują one zaledwie 24, 000 dzies. , przeważnie na praw. brz. Klaźmy. Część leżąca na lew. brzegu rzeki jest wogóle bezleśna. W 1859 r. było w powiecie 114, 167 mk. 2060 rozkolników. Cerkwi w t. r było 94 i 1 monaster męzki. 2 powodu ubóstwa gleby rolnictwo mało rozwinięte i płody jego niewystarczają na miejscową potrzebę. Pod rolą znajduje się do 105, 341 dzies. Uprawa lnu i konopi, równie jak i ogrodnictwo znajdują się na niskim stopniu, natomiast kwitnie sadownictwo. Pod sadami znajduje się do 400 dzies. Z powodu dostatku łąk dość rozwinięta hodowla bydła. W r. 1859 było w powiecie 25, 920 sztuk koni, 26, 612 bydła rogat. , 38, 566 owiec. Przemysł fabryczny słabo rozwinięty. W 1860 r. było 43 zakładów przemysłowych 19 olejarni i 27 cegielni, produkujących w ogóle za 926, 820 rs. , z czego 903, 116 rs. przypada na przędzalnię bawełny w Sobinkach. Wielu z mieszkańców zajmuje się obróbką kamieni, ciesielstwem, kryciem dachów, sztukatorstwem, bednarstwem i t. d. Włodzimierska gubernia, jedna z gubernii środkowych wielkoruskich, graniczy na wschód zgub. niżegorodzka, na płd, z riazańską, na zachód z moskiewską, na płn. z jarosławską i kostromską i zajmuje 860, 5 mil al. 41, 638 podług pułk. Strielbickiego 42930, 5 w. kw. , z czego 43, 8 przypada na pola orne, 6, 5 na łąki, 46, 8 na lasy 12, 9 na nieużytki. Powierzchnia gubernii przedstawia równinę falowatą; gleba gliniasta, piaszczysta i zwirowata. Pod względem geognostycznym znajdujemy w gubernii wapienie górnej formacyi w pow. kowrowskim, wschodniej części sudogodzkiego i płn. mielenkowskiego; dalej piaskowce i gipsy formacyi permskiej w pow. wiaźnikowskim, gorochowieckim i płn. części muromskiego, gliny formacyi jurajskiej w pow. aleksandrowskim, pokrowskim, włodzimierskim i mielenkowskim oraz warstwy wapieni formacyi kredowej w płd. części pow. mielenkowskiego, Z kopalin wydobywają białą glinę, używaną do fabryk fajansu i szkła, gips, rudę żelazną i torf. Wszystkie rzeki gubernii należą do systematu rz. Oki, przepływającej w części płd. wschod. na przestrzeni 125 w. Z dopływów Oki najważniejsze Klaźmą, należąca do gubernii na przestrzeni 385 w. i Tiesza, obie spławne, podobnie jak i Teza, lewy dopł. Klaźmy. Jezior znaczna liczba, lecz w ogóle nie są one wielkie. Najważniejsze Pleszczejewo al. Perejasławskie, do którego uchodzi rz. Trubeż, wypływa zaś Nerl Wielka, dopływ Wołgi. Błota zajmują do 227, 000 dzies. W 1859 r. było w gubernii 1, 222, 599 mk. w 1885 r. 1, 376, 042 dusz, w tej liczbie 3, 088 jednowierców, 12, 619 rozkolników, 601 katol. , 229 prot. , 153 żydów. W t. r. było 1, 193 cerkwi 1, 045 murow. , 27 monasterow, 4 cerkwie jednowierców, 4 domy modl. rozkolników. Ludność zamieszkuje w 14 miastach, 2 osadach, 11 słobodach, 918 siołach i 5, 672 wsiach. Zatrudnienia rękodzielnicze i przemysłowe przemagają nad rolnictwem. W gub. sie

Włodzimierz