nych do ksiąg stałej ludności jest 84907, lecz 8064 przebywa winnych stronach. Śród zapisanych do ksiąg stałej ludności jest 139 praw. , 8701 prot. i 10704 żyd. Katolicy stanowią 77, żydzi 12. Śród ludności miejskiej żydzi tworzą 82, 4, protestanci 6, 6. Ludność katolicka jest litewska, z małą domieszką w klasie szlacheckiej i urzędniczej pierwiastku polskiego i russkiego, prócz tego żydów i Niemców. Pod względem przemysłu fabrycznego powiat przedstawia się ubogo. W r. 1878 było 11 drobnych zakładów 38 robotn. , z prod. na 89515 rs. , 5 gorzelni 20 rob. , z prod. na 85828 rs. i 4 małe browary, z prod. na 2400 rs. Władysławowski dekanat, dyecezyi sejneńskiej, składa się z 12 parafii Błogosławieństwo, Giełgudyszki, Gryszkabuda, Iłgowo, Kajmele, Łuksze, PoniemońFergissa, Słowiki, Sudargi al. Jańsborg, Syntowty, Szaki i Władysławów. Oo do zakładów naukowych to, prócz szkół 2klas. ogólnych we Władysławowie i Szakach, istnieją szkoły początkowe we wsiach Sudargi dwie, Gryszkabuda, Barzdy, Słowiki, Łuksze, Syntowty, Giełgudyszki, Pamiątka, Lokajcie, Błogosławieństwo. Pod względem sądowym, to powiat ma sąd pokoju II okr. dla miast Władysławów i Szaki, tudzież cztery okręgi sądów gminnych Słowiki, Syntowty, Błogosławieństwo, Lokajcie. Sądy te należą do II okr. zjazdu sędziów pokoju w Maryampolu. Pod względem administracyjnym powiat składa się z dwu miast Władysławów i Szaki. tudzież z 11 gmin Błogosławieństwo, Dobrowola, Giełgudyszki, Gryszkabuda, Kidule, Leśnictwo, Światoszyn, Syntowty, Szyłgale, Tomaszbuda, Zyple. 2. W, , os. miejska, dawniej miasteczko, w pow. konińskim, nad rzką b. n. , śród płaskowzgórza niedawno jeszcze lesistego, odl. od st. pocz. tel. w Turku w. 10, od Koła w. 14, od Konina w. 18. Połączona z temi miastami drogami bocznemi. Ogólny obszar osady wynosi 43 mr. ; ludność dochodzi 1244, w tem 8 praw. 3 męż. i 5 kob. , 285 prot. 142 m. , 143 k. , 412 żyd. 209 m. , 203 k. . Osada posiada kościół ew. mur. , sąd gm. okr. II i urząd gm. ; żydzi zaś, którzy w r. 1765 liczyli w Rusocicach jednego współwiercę, obecnie posiadają również murowany dom modlitwy. Handel przeważnie w ręku żydów. W osadzie znajdują się 3 sklepy galanteryjne, 4 łokciowe, 1 z żelazem, 9 tabacznych, 7 z chlebem w tem 5 chrześciańskich, 2 z mąką, 6 z mięsem 4 chrzęśc. , 4 karczmy chrześciańskie. Istnieją teź 2 garbarnie, jedna Juliana Marchela, z obrotem rocznym 13780 rs. , druga Juliana Kintzla, z obrotem 1250 rs. Rzemieślnicy, przeważnie chrześcianie, wyroby swoje rozwożą po jarmarkach. Szczególniej wyrabiane tu wozy i bryczki mają pokup w Sieradzkiem i na Kujawach. Rzemieślników liczy osada piekarzy 7, rzeźników 6, szewców 5, krawców 6, stolarzy i stelmachów 7, garbarzy 3, ślusarz 1, kowali 4, tkaczy 40, bednarzy 5. Służbę zdrowia pełnią felczer i akuszerka. Na utrzymanie starców i kalek istnieje zapis hr. Gurowskich 10 morgów, z których dochód 42 rs. na ten cel jest obracany. Dwie szkoły elementarne, mieszane, protestancka i katolicka. z 2 nauczycielami, liczą w ogóle 150 wychowańców, w tem chłopców 100, dziewcząt 50 katol. 80, protest. 50, żyd. 20. W. przylega do Russocic, stanowiących niejako przedmieście tej osady. Kiedy powstał W. niewiadomo. W dokum. z r. 1298 którym Łokietek zamienia z klasztorem sulejow skim różne posiadłości, powiedziano; et in civitate nostra nunc Wladislavia nuncupata idem abbas curiam debet habere ab omnibus servitutibus liberam Kod. dypl. pol. , III, 165. Ponieważ wymieniona w tym akcie wieś Borzewisko pod Uniejowem jest dość blizką W. , przeto możnaby ztąd wnosić, iż W. już wtedy był świeżo założonem miastem królewskiem. Widocznie osada upadła, nie mogąc się rozwijać dla blizkiego sąsiedztwa z miastami Konin, Koło, Turek, Brudzew, Rychwał. Spisy pobor. z 1618 r, nie wymieniają tej osady. Milczy o niej geografia Łubieńskiego z r. 1740. Zapewne jednak powstała osada na nowo już na początku XVIII w. , gdyż w r. 1738 spotykamy tu cech tkacki, który otrzymał r. 1739 przywilej od Melchiora Hieronima na Gurowie Gurowskiego, kaszt. gnieźn. , Starosty kolskiego, brdowskiego, obornickiego, grabowskiego, dziedzicznego pana na W. , Wyszynie, Kleczewie, Cieninie i Murowanej Goślinie. Ponieważ i Russocice należały do Gurowskich, można więc wnosić, iż jeden z nich uzyskał przywilej miejski dla osady, która powstała zapewne na obszarze należącym do Russocic. Bądź założyciel bądź następcy osadzili tu tkaczy, Niemców, którym wydał Gurowski przywilej niemiecki, datowany na zamku wyszyńskim Wyszyna leży o kilka wiorst, od W. . Cech ten przetrwał dotąd i przechowuje swe księgi protokułów i dokumenty. W r. 1800 W. , miasto szlacheckie, ma 729 mk. 108 żyd. . W r. 1827 było 81 dm. , 907 mk. Obecnie ludność się zwiększyła. Wiadomość o cechu tkackim w W. podała Gazeta Polska z r. 1888, 5. Do zabytków przeszłości w osadzie należy pałac dawniej hr. Gurowskich, dziś przerobiony na garbarnią, w okolicy zaś, bo o parę wiorst, ruiny zamku w Wyszynie. W. gmina należy do sądu gm. okr, II w miejscu, st. pocz. w Turku, ma obszaru 6453 mr. , 463 dm; i. 3977 mk. Śród zapisanych do ksiąg stałych w ilości 4430 13, 9 nieobecnych jest 12 praw. , 827 prot. , 248 żydów. W gminie jest kasa pożyczkowa z kapit. 7000 rs. 3. W. , wś, pow. błoński, gm. Piekary, par. Mszczonów, ma 9 os. , 71 mk. , 96 mr. Należała do dóbr Gurba. 4. W. , wś, pow. błoński, gm. Młochów, par. Brwinów, ma 65 mk. , 178 mr. Stanowiła posiadłość szpitala św. Ducha w Warszawie. 5.

Władysławów