nie, z 12 drugich, pustych, pobierał dziesięcinę snopową, podobnie jak i z folwarku. Ogółem otrzymywał ztąd pleban około 5 grzyw. Miał teź pleban dwa łany roli, których nie uprawiał, bo podzielone, jak i kmiece na 6 plusów, rozłożone były na samych skrajach łanów kmiecych a więc ztąd wystawione na szkody, wypasanie itp. . Utrzymywał wikarego, któremu dawał po 15 miar żyta i. 15 miar owsa rocznie, tudzież część ofiar kościelnych, zaś kościelny minister otrzymywał 16 miar zboża i czwartą część ofiar. W r. 1580 właścicielem W. jest Jan Spławski, kasztel. inowrocławski, który płaci tu od 13 1 2 łan. , 16 zagrod. , 12 komor. Zapewne w XVII w. zostało na części wsi założone miasto, które otoczone dokoła starszemi osadami miejskimi, nie mogło się rozwinąć. Ludność trudniła się uprawą roli a dość licznie osiadający tu żydzi drobnym handlem. W r. 1765 zapłacono z W. 708 zł. pogłównego żydowskiego. W r. 1793 miasto włączone zostało do nowo utworzonego powiatu powidzkiego. R. 1821 zgorzał kościół parafialny. Na jego miejscu wystawiono nowy, murowany, konsekrowany r. 1840 przez arcyb. Dunina. Od r. 1885 zostało W. centrem nowoutworzonego powiatu, który powstał z części dawnego gnieźnieńskiego. Powiat ten ma obszaru 58, 896 ha 39, 132 ha roli, 2806 łąk, 9945 lasu i 25, 205 mk. 1885 r. . W obrębie jego mieszczą się miasta Czerniejewo, Mielżyn, Powidz i Witkowo. Do miast należy 3688 ha 2498 roli, 99 łąk, 8 lasu i ludność ich ogólna w r. 1885 wynosiła 4812 w r. 1871 było 5217. W tej liczbie było 3918 katol. 2113 kob. , 406 ewang. 209 kob. i 448 żyd. 257 kob. . Do gmin wiejskich należało 23227 ha 18353 roli, 1454 łąk, 201 lasu, 1465 dm. , 2399 gospoparstw i 12558 mk. 1871 r. 13937. Co do wyznania było 9778 kat. , 2834 ew. , 26 żyd. Większa posiadłość obejmowała 31981 ha 18281 roli, 1253 łąk i 9736 lasu i 7814 mk. w 1871 r. 6931, w tej liczbie 7524 kat. , 335 ew. 2. W. , wś gospod. przy mieście t. n. , ma 4 dm. , 126 ha, 63 mk. 3. W. , wś szlach. , tamże, 6 dm. , 506 ha, 168 mk. Czysty dochód 4318 mrk. Należy do dóbr niechanowskich własność Żołtowskich. Na obszarze W. leżą łąki nazwane Bachorza i Żabcza, źródło Brogówka, a zapłocie Wygrocewo. W. wraz z Witkowem r. 1793 były własnością Michała Wołowicza na Działyniu. 4. W. , wś, w par. Powidz, pow. Witkowski. Witkowo 1 niem. Wittkowo al. Wittkow, 1402 Wytkow, dobra, pow. toruński, st. poczt. Dźwierzno, st. kol. i par. kat. Chełmża, 5, 5 klm. odl. ; 1885 r. 6 dm. , 27 dym. , 162 mk. , 155 kat, 7 ew. ; 434 ha 396 roli orn. , 19 łąk, 0, 4 lasu; chów i tucz bydła i owiec rasy Rambouillet. Dawna własność kapituły chełmińskiej, która r. 1402 nabyła W. od Chrystyana Heselechte i jego synów na prawie chełm. ob. Woelky Ur. d. B. Culm, str. 337. R. 1601 wyznacza kapituła pro inventario praedii Witkowo 150 grz. pruskich, każdą po 20 groszy licząc; oprócz tego dodaje się satio hiemalis, pro satione vero aestivali tres lastae cum media avenae, 30 modii hordei et 5 modii pisi ob. tamże, str. 960. Dochody z dóbr po bierał jeden z kanoników; około r. 1667 kś. Chryzostom Olszowski, kan. chełmiński, war szawski i kaliski ob. Wizytę Strzesza, str. 8. W topogr. Goldbecka zapisane jest W. jako folw. puszczony w wieczystą dzierżawę i siedziba urzędu leśniczego, o 11 dym. str. 255. 2. W. , niem. Wittkow, dok. Wittkowo, Wittowo, Witichow, Vitancovo, wś, w pow. wałeckim, na wsch. płd. od Wałcza, st. p. i par. kat. Wałcz; 2490 ha 1882 roli orn. , 69 łąk, 369 lasu; 1885 r. 57 dm. , 117 dym. , 717 mk. , 488 kat. , 229 ew. Neumuehl 3 dm. , 29 mk. , folw. Witkowo 4 dm. , 182 mk. , Rosenthal 4 dm. . 83 mk. . Znana jest r. 1249. Należała według Schmitta Gesch. d. Dt. Croner Kr. , str. 224 do templaryuszów, je żeli tu niezachodzi pomieszanie z Witkowem pod Kamieniem w pow. złotowskim, jak się domyśla Callier ob. pow. wałecki w XVI w. , str. 54. R. 1337 stała pustkami i obejmowała włók 64. R. 1457 przekazał król Kazimierz 4 łany w W. mieszczaninowi wałeckiemu Pawłowi Hornowi. R. 1662 był tu wójtem Jan Paweł Górecki. Za czasów polskich należało W. do ststwa nowo dworskiego. Kś. Dalski, prob. wałecki, około r. 1794 założył na polach Witkowa posiadłość wiejską p. n. Rosenthal ob. Callier, 1. c, str. 54. W topogr. Goldbecka z r. 1879 zapisane jest W. jako wś i folw. z młynem, o 47 dymach str. 259. 3. W. , niem. Wittkau, wś nad Ka mionką, pow. złotowski, st. p. Gronowo, par. kat. Kamień; 1071 ha 788 roli orn. , 44 łąk, 54 lasu; 1885 r. 59 dm. , 84 dym. , 413 mk. , 330 kat. , 83 ew. Witkowski Młyn 6 dm. , 70 mk. . W. poja wia się już r. 1259 p. n. Vittovo w przywile ju ks. Bolesława, nadającym Miechowitom w Gnieź nie jez. Dziechowo i puszczę koło Witkowa ob. Kod. Wielkop. , 382. R. 1366 zamienia prepozyt klasztoru wś pustą Witkowo Vythkovo i przyległe posiadłości na wś Włóknę i dzie sięciny w Kowalewie. Dan w Szubinie. R. 1578 trzyma tę wś w zastawie Kostka, woj. sando mierski. Tenże puszcza młyn tutejszy za 70 złp. à 30 gr. pol. w dzierżawę, dodając puszczę mię dzy młynem a bagnem Samin. Następnie do staje przywilej na młyn od arcyb. Jan Blistron ob. Der Kreis Flatow v. Schmitt, str. 270. Topogr. Goldbecka z r. 1789 zapisuje W. jako wś król. wraz z młynem i leśn. , o 23 dym. str. 259. Kś. Fr. Witkowo, niem. Vietkow, dok. 1280 Wicosouo, wś w Pomeranii, pow. słupski, par. kat. Słupsk; 483 ha; 1885 r. 46 dm. , 82 dym. , 390 mk. ew. Pojawia się po raz pierwszy w przywileju ks. Mestwina r. 1280 ob. P. U. B. von Witkowo Witkowo