męż. , 1979 kob. , innych wyzn. niechrześc. 2 męż. , 1 kob. , razem 40539 męż. , 40458 kob. czyli w ogóle 80997 mk. Ludność zajmuje się głównie, jak w całej gubernii, rolnictwem, które tutaj zresztą nie jest w lepszym stanie niż gdzie indziej. W r. 1864 było w pow. 8772 sztuk koni, 14591 bydła rog. , 12416 owiec, 10298 świń, 2545 kóz, ogółem 48552 sztuki, z tych 13150 w mieście, więc wypadnie trochę więcej jak 2 3 sztuki na dziesięcinę ziemi uprawnej. W r. 1860 było w powiecie 26 cerkwi praw. , 2 monastery, 2 katol. kościoły, 15 kaplic; było 1152 osad, z których 880 wsi, o mniej niż 10 gospodarstwach i 62 karczem, 11 dystylami, 2 browary, 8 cegielni, 6 garncami. Powiat dzieli się na 35 prawosł. parafii, złączonych w trzy dekanaty błagoczynia w Kurynie, Starem Siole i Surażu. Kościołów katolickich dwa w Nieporotach Wniebowzięcia N. P. M. , fund. 1775 Michała Milkiewicza i synów jego Szymona i Bartłomieja, i w Stajkach Niepokalanego Poczęcia N. P. M. , fundacyi Łukomskich. Pod względem oświaty, oprócz szkół w W. , w powiecie znajduje się w Surażu szkoła 2klasowa, założona w r. 1866 fundusz roczny 2263 rs. ze skarbu; w r. 1886 było 61 uczniów i 4 nauczycieli, oraz następujące szkoły ludowe dane z r. 1887 w Surażu męzka od 1864 r. 175 rs. ze skarbu i 117 rs. z kasy miejskiej, uczniów 49, i żeńska od 1864 r. , 95 rs. ze skarbu i 133 od miasta, uczennic 50; babinicka 1865 r. , 125 rs. ze skarbu i 247 od gminy, uczniów 55; korolewska 1869 r. , 75 rs. od skarbu i 532 rs. 50 kop. od gminy, uczniów 52; szczerbińska 1864 r. , 75 rs. od skarbu i 148 od gminy, uczniów 31 i 2 dziew. ; miszkowska 1865 r. , 75 rs. ze skarbu i 215 od gminy, uczniów 42; łoświdzka 1863 r. , 150 rs. od skarbu i 258 od włościan, uczniów 26; sielucka 1870 r. , 65 rs. ze skarbu i 434 od włościan, nczn. 50 i 1 dziewcz. ; zaronowska w żerebyckiej gm. , od r. 1867, 75 rs. ze skarbu i 462 od włościan, ucz. 40 i 2 dziew. ; leśkowicka 1876 r. , 75 rs. od skarbu i 325 od włościan, uczn. 40; starosielska 1885 r. , 75 rs. od skarbu i 222 od włościan, uczniów 22 i 4 dziew. ; wielaszkowicka 1864 r. , 75 rs. ze skarbu i 420 od gminy, uczn. 42 i 3 dziew. ; kuryńska 1863 r. , 95 rs. od skarbu i 475 od gminy, uczniów 30; janowicka 1864 r. , 175 rs. ze skarbu i 480 od gminy, uczniów 60; wymniańska 1871 r. , 75 rs. od skarbu i 426 od gminy, uczniów 54. W każdej szkole jest jeden nauczyciel albo nauczycielka i nauczyciel religii, zwykle miejscowy paroch. Miasteczek w powiecie oprócz Suraża jest dwa Janowicze, w 4 stanie, należą 1887 r. do obywatela Józefa Bohdanowicza, odl. o 35 w. od Witebska. mają 198 mk. chrześcian 93 męż. , 105 kob. i 1701 żydów, 798 męż. , 903 kob. czyli w ogóle 1899 mk. i Kołyszki również 4 st. , należą do obywatela Michała Lissowskiego, 215 mk. chrzęśc. 110 męż. , 105 kob. i 1192 żydów 547 męż. , 645 kob. , razem 1407 mk. Pod względem policyjnym powiat dzieli się na 4 okręgi policyjne stany i 15 gmin wołosti w 1 okr. pol. gminy szczerbińska we wsi Cielątniki, miszkowska w fol. Terespolu, chrapowicka, wierchowska, we wsi Słobodzie; do tego stanu należą także słobody podmiejskie witebskie na traktach połockim i horodockim; w 2 okr. pol. gminy starosielska z zarządem w fol. Stare Sioło, leśkowicka we wsi Smolki, żerobycka we wsi Hrebnicy, i łoświdzka we wsi Słoboda; w 3 okr. pol. gminy sielucka we wsi Sieluty, korolewska we wsi Korolewo, babinicka we wsi Babinicze, wielaszkowska we wsi Wielaszkowicze; w 4 okr. pol. gminy janowicka we wsi Głazomicze, wymniańska we wsi Kotowo, kuryńska we wsi Kurina i miasto Suraż. Gminy sielucka i szczerbińska należą do 2 rewiru sądu pokoju, miszkowska, starosielska, korolewska, żerobycka, leśkowicka, wierchowska i wielaszkowska do 4go, babinicka, chrapowicka, kurińska, janowicka, wymniańska, Suraż i Janowicze do 5go rewiru. Pod względem fabrycznym w r. 1887 było w powiecie 37 zakładów przemysłowych, zatrudniających 111 robotników i produkujących za 81653 rs. , mianowicie 12 garbarni na 2677rs. , 14 rob. , 1 fabr. drożdży na 600 rs. , 1 rob. , 4 gorzelnie na 35166 rs. , 26 rob. , 2 młyny parowe na 4000 rs. , 4 rob. , 12 cegielni na 8150 rub. , 51 rob. , 4 garncarnie na 260, rs. 4 rob. , 1 wapielnia na 800 rs. , 11 rob. , 1 huta szklana na 30000 rs. . Pod względem komunikacyjnym w południowej części powiatu przechodzą linie dr. żeL dyneburskowitebskiej od st. Sirocino i orłowskowitebskiej od st. Krynki. Marszałkami szlachty powiatu byli Łuskina Kazimierz, Łuskina Ignacy, Kossów, Dzierzkaniec, Pióro, Bohomolec, Milkiewicz, Nitosławski, Chreptowicz, Horwat Aleksander. Witebska gubernia, jedna z północnozachodnich, graniczy na zachód z gubernią kurlandzką i inflancką, na północ z pskowską, na wschód ze smoleńską, na południe z mohylewską, mińską, wileńską i kurlandzką. Częśó zachodniej i południowej granicy stanowi rz. Dźwina, która o kilkanaście wiorst poniżej Dzisny wychodzi z terytoryum gubernii i w dalszym ciągu płynie jej granicami. Na mocy pierwszego podziału Rzpltej w roku 1772 prawie całe województwo witebskie, oprócz południowej części powiata orszańskiego, i większa część województwa połockiego, zostały przyłączone do Rossyi. Cały

Witebsk