wysłał wojsku szwedzkiemu 7000 talarów; dowiedziawszy się o tem Piotr I wysłał swe wojsko i kazał Witebsk spalić 1708 r. . Podług słów kroniki m. Witebska Kapitan Solawow Sołowjew, w 500 konnych Kozaków i Kałmuków, wypalił cały Witebsk zamki, miasto, ratusz, sklepy, Uzgorje, Zaruczewje, Zadunawje, 4 kościoły, 12 cerkwi, a z Zarzecza wziął 600 bitych talarów wykupu. Odtąd Witebsk zbiedniał, ilość mieszkańców jego się zmniejszyła i handel upadł. Cytowany wyżej przywilej z r. 1503 urządzał niektóre stosunki województwa, zbliżając je do ogólno państwowych. Sejm litewski z r. 1559 zrobił pod tym względem dalsze kroki ustanowiono, że każdy posiadający majątek ziemski, ma się stawić czasu potrzeby od pana wojewody oznajmionej orężnie na zamku osobiście albo przez urzędnika a podczas wojny podług statutu mają się zachowywać; ustanowiona, , srebszczyzna, podatek od sochy i pary koni, podług dawnego zwyczaju i in. D. 23 list. 1578 Stefan Batory na sejmie toruńskim, na ręce woj. wit. Stanisława Paca wydał przywilej dla szlachty witebskiej, mocą którego naprawa zamku nie leży w jej obowiązku, i reparacya, którą z własnej woli podczas wojny z Moskwą podjęła, przesądzać jej prawom nie będzie. Wwda witebski zajmował dziewiąte miejsce w senacie, pomiędzy nowogródzkim i podlaskim; kasztelan kasztelania ustanowiona r. 1566 również dziewiąte miejsce, niżej od połockiego, który jest na szóstem miejscu. Na sejmie r. l569 ustanowiony został, , Porządek rady koronnej, dolskiej i litewskiej, jako już jednej Rzpltej, w którym wojewoda połocki idzie po lubelskim 21 miej. , witebski po płockim 25 miej. , kasztelan połocki 16 miej. , witebski 20 miej. Vol. leg. , II, str. 777 i 778. Po drugim podziale Rzpltej województwa witebskie i połockie całkowicie odpadły do Rossyi i wojewodowie, jak również i kasztelani zachowali swoje tytuły dożywotnio. Uniwersał królewski z d. 20 grud. 1793 r. zniósł godność wojewody i kasztelana witebskiego. Wszystkich wojewodów rzeczypospolitej mianował król, oprócz witebskiego i połockiego, których obierała szlachta, król zaś tylko wybór potwierdzał. August II d. 22 sier. 1699 r. potwierdził województwu witebskiemu przywileje królów Kazimierza, Aleksandra, Zygmunta I, Zygmunta Augusta i Stefana na wolną elekcyę wojewodów. Województwo witebskie zajmowało wschodnią część obecnej gub. witebskiej, północną mohylewskiej i część mińskiej. Do niego należały na północy Newel, Uświat, Wieliż, na zachodzie Borysów nad Berezyną, na południu Czereja, Dąbrowna, Orsza, Tołoczyn, Kopyś, Hory HoryHorki, Szkłów, Hołowczyn i Białynicze pod Mohylewem. Województwo dzieliło się na dwa powiaty witebski i orszański; każdy powiat wybierał po dwóch posłów na sejm i po dwóch deputatów na trybunał. Sejmiki wojewódzkie i popisy rycerstwa odbywały się w Witebsku, w którym odbywały się także sądy grodzkie i ziemskie. Sądy powiatu orszańskiego i sejmiki odbywały się w Orszy. W pow. witebskim były starostwa wieliskie, suraskie, uświackie; w Witebsku ekonomia i wójtowstwo. W pow. orszańskim starostwa orszańskie grodowe, borysowskiej luboszańskie. Herb województwa witeb. pogoń, czyli mąż na koniu białym, rząd żółty, w polu czerwonem Niesiecki, I, 198; pogoń obrócona w prawo, jeździec trzyma w prawem ręku miecz podniesiony, na lewem ma tarczę o podwójnym krzyżu. Przed ustanowieniem godności wojewodów namiestnikami witebskimi byli; Wesna Fedor od r. 1391, wkrótce został zabity przez Świdrygajłłę, Rumpold starosta witebski 1422, Wasil kniaź wojewoda 1431, Gojcewicz Iwan 1452 1454, Niemirowicz Mikołaj 1466, Iwan Jurjewicz Chodkiewicz kniaź Zasławski 5 mar. 1476, Ilinicz Iwan 1482, Zasławski kn. Iwan Jurjewicz 9 stycz. 1485, Zasławski kn. Fedor Iwanowicz 1492 1494, Zasławski kn, Michał Iwanowicz 14941495, Hlebowicz Stanisław 1495 1501, Hlebowicz Jurij 1503 1508, Sapieha Iwan Semenowicz 1508 1511 r. d. 3 lipca został wojewodą witebskim. Szereg wojewodów witebskich rozpoczyna Sapieha Iwan Semenowicz 1511 1514; po nim idą Kostewicz Janusz Stanisławowicz 1514 1517, Sapieha Iwan Bohdanowicz 1517 1526, Hlebowicz Jan Jurjewicz 152910 list. 1532, Kłoczkowicz Kłodzko Maciej Wojciechowicz Janowicz 10 list. 1532 24 maja 1542, Nasiłowski Jurij Wojciechowicz 24 maja 1542, 1544, Kiszka Stanisław Piotrowicz 1544, 1 list. 1554, Chodkiewicz Hryhory Aleksandrowicz 1554, 1555, Zbarażski kn. Stefan Andrejewicz 1555 20 paźdz. 1564, Pac Stanisław Mikołajewicz naprzód sprawca woj. wit. , mianowany 16 mar. 1566, 1588, Sapieha Mikołaj Pawłowicz 10 paźdz. 1588, 1 list. 1599, Zawisza Jan Janowicz 30 gr. 1599, 1626, Sanguszko kn. Szymon Samuel 21 maja 1626, 1638, Rakowski Jan 1638, 1639, Kiszka Krzysztof 2 lip. 1639, 1646, Sapieha Paweł Jan 18 paźdz. 1646 1056, Wołowicz Władysław, hetman polny 23 mar. 1656 15 wrz. 1668, Chrapowicki Jan Antoni 1668, 1683, Pociej Leonard 4 paźdz. 1686, 1695, KryszpinKirszensztejn Andrzej Kazimierz 1695, 1704, Pociej Kazimierz Aleksander 10 czer. 1705, 10 czer. 1728, Ogiński MarcyanMi chał paźdz. 1730, 2 kw. 1750, Sołohub Józef Antoni 7 czer. 1752, 5 maja 1781, Prozor Józef Antoni 5 czer. 1781, rezygnował 1787,

Witebsk