w posiadaniu tej rodziny. W ostatnich czasach 1879 od Grabowskich nabywa dobra Jan Błoch. M. R. Wit. Witanki, wś, pow. węgrowski, gm. i par. Wyszków, ma 21 dm. , 253 mk. , 584 mr. W r. 1827 było 16 dm. , 186 mk. Wś ta leży na dawnem pograniczu wojew. podlaskiego z brzeskiem. Włościanie zajmują się wyrobem kamieni młyńskich i do żarn. Witanowa, słow. Vitanova, węg. Vitianova, wś, w komit. orawskim, pow. terzczeńskim trzciańskim, w wąskiej dolinie Orawicy dopł. Orawy. Przez obszar W. idzie droga od Cho chołowa, łącząca się z gościńcem pod Terszczeną. W r. 1890 było 173 dm. , 11457 mr. obsza ru, 835 mk. 798 Słowaków, 22 Niemców, 8 Madyarów i 7 innej narod. , p od względem wy znań 816 rz. kat. i 19 izrael. Par. w Csimhowie Csimhova, sad pow. i urz. poczt. w Terszczenie. W. H. Witanowice, Górne, Średnie i Dolnetrzy wsi przyległe, w pow. wadowickim, przy gościńcu powiatowym wiodącym do Krakowa. Odl. 5 klm. na płn. od st. dr. źel. i poczt. w Wadowicach, od Brzeźnicy 10 klm. Leżą w okolicy falistej, w dolinie potoku uchodzącego z praw. brzegu do Skawy, a W. Górne obejmują w obszarze więk. posiadł. roli orn. 150 mr. , zarośli i lasu 37 mr. , z nomenklaturami Rędziny, Potok, Kąty, Wieńce, Kotliny, Babiny, Krzemionki, Trzy Stawy; b W. Średnie, zwane też Czartorysczyzna, Zakrzewszczyzna lub Wolańszczyzna, na obszarze więk. posiadł. 113 mr. 323 sąż. , posiadają nazwy oddzielnych miejscowości Łysa Góra, Wyrębisko, Bukowiec; c W. Dolne al. Radwaniec, posiadają 60 mr. wikliny oraz 240 mr. roli ornej. W ogóle włościanie mają tu 1200 mr. Według szematyzmu dyecezyi tarnowskiej z r. 1889 było w miejscu 987 dusz rz. katol. W r. 1880 liczono 140 dm. i 800 mk. 14 żyd. . Ludność rolnicza, zajmuje się teź spławem drzewa na tratwach po Skawie. Dawniej kopano tu żelazo, którego dostawa do hut Makowskich, dawała zarobek furmanom. Sklepy dwa katolicki i żydowski, karczem 4 z tych jedna zw. N. Świat, wyszynk wina, kowal, kilku krawców. W. Dolne mają szkołę etat. lklas mieszaną. W. są starą osadą, założoną wedle tradycyi przez potomków czeskiej rodziny Wrszowców Rawitów, którzy za czasów Bolesława Krzywoustego schronili się do Polski i poosiadali w tych stronach Długosz, I, 431. Ztąd ród Rawiczów Witanowskich wieś tę uważa za pieleszę swojego rodu, co dokumenta późniejsze stwierdzają. Przywilej z r. 1377, wydany przez ks. cieszyń. Przemysława, rozróżnia już W. Stare od Nowych, a tem samem założenie wsi pozwala odnieść do dawniejszych czasów. Nadanie ziemi tej przez panujących przybyszom z Czech, czy teź, co prawdopodobniej ze szląskich Wilanowic, zastało tu dawniejsze osady Żar, Babice, Babiny, rozłożone w dolinie spławnej Skawy. Była to pierwotnie miejscowość lesista, czego pamiątką nomenklatury Witanowic Bukowiec, Wyrębisko, Zalesie. Dla wykarczowania tych borów, książęta przyzywając z Niemiec czy też Szląska osadników, zwalniali ich na pewien przeciąg lat od podatków i dziesięcin, nadając im wole, czyli t. zw. w miejscowym języku lgoty. Na wzgórzu w obrębie W. Dolnych wznosi się niewielki drewniany kościół parafialny, którego założenie tradycya przypisuje Janowi, ks. oświecim. , w XII w. znanym jest tylko Janusz syn Władysława, ks. oświecimski w r. 1327. Głosi ona iż gdy z rozkazu księcia zamierzającego zbudować świątynię, lecz nie w tem miejscu, na którem obecnie stoi, dnie całe lud gromadził materyał budowlany, co w dzień przygotowanem zostanie, to w nocy niepojętym sposobem znajdują zdumieni robotnicy w zupełnie przeciwnem miejscu, na stoku wzgórza. Doszło to uszów księcia, który widząc w tem wyższą wolę, na miejscu cudownie obranem wzniósł przybytek Panu. Pamięć fundacyi książęcej zachowaną w ustach ludu, stwierdza dyplomat ks. cieszyń. z r. 1371, wspomniany kościół mianując ecclesia ducalis Lit. Pol. , Wiszniew. , II, 488. Uposażenie świątyni tej tak opisuje Długosz Lib. Benef. , II, 260, W. wś mająca drewniany kościół paraf. p. w. św. Mikołaja, której dziedzicami są Piotr, Michał i Jan; w tej wsi są łany, z których opłacaną bywa dziesięcina pieniężna przez dobrowolne przyznanie wyznaczonych groszy z każdego łanu dla biskupa krakowskiego. Są tam dwa folwarki szlacheckie, z których dziesięcina snopowa oddawaną bywa plebanowi i kościołowi w Witanowicach. Także pleban i kościół ma własne pola i łąki, dla swego użytku i potrzeby. Do parafii należały wówczas Lgota i Babice; skład ten przetrwał do obecnej pory, z tą jedynie różnicą, że wspomniane na innem miejscu przez Długosza Witanowice zapewne Nowe, dziedzictwo Jakuba Witanowskiego I, 82, należały do parafii w Zakrzowie, dziś zaś stanowią jedną z tamtemi całość. Według rubrycelli z r. 1889 liczy ona parafian w Witan. 987, Lgocie 660, Babicach 339, razem 2066, żydów 98. Dwa cmentarze grzebalne stary i nowy, wskazują na odległą przeszłość parafii. Pierwotna fundacya kościoła przetrwała do połowy XVII w. , na miejscu zniszczonej świątyni zbudowano nową, drewnianą, która do dziś przetrwała. Stwierdza to napis umieszczony za wielkim ołtarzem Hec Ecclesia extructa est A. D. 1663 sumptu C. D. Balth. Paszkowski. Konsekrowany w tymże roku przez Mikołaja Oborskiego, biskupa syffragana krakowskiego, p. w. św. Mikołaja, posiada bractwo różańcowe, założono w r. 1616. Z dzwonów, jeden z napisem A. D. 1694 Sanct. Stanislai ora pro nobis. Johan Jacob Lener me fecit, po

Witanki

Witanki

Witanowa

Witanowice