się na 13 parafii Bezwola, Gęś, Horodyszcze, Jabłoń z fil. Paszenki, Kolembród, Korczówka, Przegaliny, Radcze, Rudno, Rzeszczyńki, Wisz nice, Wohyń. M. Wit Br. Ch. Wisznie, wś i folw. , pow. klimowicki, gm. Moszewo. Wś ma 54 dm. , 290 mk. ; folw. , od 1843 r. własność szlachty Zubów i Surazów, ma wraz z Stojaniczami 289 dzies. 15 roli, 50 łąk, 51 lasu; karczma. Owsiadowska od 1876 r. ma 400 dzies. 25 roli, 100 łąk, 263 lasu. Wiszniełówka, zaśc. szl. , pow. święciański, w 2 okr. poL, o 48 w. od Święcian, 1 dm. , 6 mk. katol. Wiszniew 1. mko i dwór nad rzka Łustą, al. Olszanką; , dopł. Berezyny, pow. oszmiański, w 4 okr. pol. , gm. , okr. wiejski, paraf. prawosł. i katol. Wiszniew, o 40 w. na płd. wschód od Oszmiany a 81 w. od Wilna, otoczone wielkiemi lasami, obfitującemi w rudę żelazną. Dwór ma 138 mk. 40 prawosł. , 48 katol. , i 50 ewang. , mko zaś 1309 mk. W 1859 r. było tu 72 dm. , 900 mk. , w 1866 r. 90 dm. , 712 mk. 69 prawosł. , 143 katol. , 500 żydów. Posiada cerkiew paraf. , murowaną, kościoł katol. również murowany, kaplicę na cmentarzu grzebalnym, dom modlitwy żydowski, zarząd gminy, sąd gminny, szkołę ludową w 1885 6 r. 92 uczniów, młyn wodny, gorzelnię, fabrykę garnków kamiennych, targi tygodniowe w niedziele, 2 jarmarki doroczne. Dawniej był tu piec wielki, huta szklana w 1860 r. wyprodukowano 19880 pudów surowcu, wartości 30670 rs. i zajmowano 150 robotników i fabryka sukna. Paraf. prawosł. , dekanatu błagoczynia wołożyńskiego, 1500 wiernych 733 męż. , 767 kob. . Kościół katol. , p. w. Nawiedzenia N. M. P. , pierwotnie wzniesiony został z muru w 1424 r. przez Siemiona Giedygołdowicza, kasztelana wileńskiego, i bogato przez niego uposażony. W prezbyteryum znajduje się portret fundatora, dawnego pędzla. Odbudowany w 1637 r przez Jerzego Chreptowicza, wwdę nowogródzkiego. Par. katol. , dek. Wiszniewskiego, 4500 wiernych. Dek. Wiszniewski, dyec. wileńskiej, w pow. oszmiańskim, obejmuje 12 parafii W. , Gieranony, Hruzdowo, Oborek, Derewna, Iwie, Konwaliszki, Lipniszki, Naliboki, Subotniki, Surwiliszki, Traby, Zabrzeź dawniej, oprócz wymienionych, jeszcze Wołożyn, Łosk, i Horodziłów; liczy 61393 wiernych. Okrąg wiejski obejmuje mko Wiszniew, wsi Barcieniszki, Buda, Czerniewicze, Dorożnie, Gonczary, Helenowo, Kruhła, Linki, Olszanka, Werecimy, Zofinowo i Żukowszczyzna, oraz zaśc. Jawuszycha i Podkalinka, w ogółe w 1865 r. 381 dusz rewiz. włośc. uwłaszcz. Gmina składa się z 7 okręgów starostw wiejskich Wiszniew, Wójtowicze, Ancielewszczyzna, Weronie, Nerowy, Bohdanowo i Sakowszczyzna, obejmuje 76 miejscowości, ma 751 dm. , 7956 mk. włościan. W 1865 r. w gminie było 2625 dusz rewiz. 2434 włośc. uwłaszczonych i 191 b. włośc. skarbowych. Oprócz szkoły ludowej w W. w obrębie gminy znajdują się szkółki parochialne w Siniej Górze i Rogalewszczyźnie. Dobra należały pierwotnie do Siemiona Giedygołdowicza, kasztelana wileńskiego, który tu fundował kościół paraf. Następnie dziedzicem W. , zaliczonym wówczas do pow. krewskiego, był w 1522 r. Jan Steczko al. Steckiewicz z Dołubowa, marszałek królewski. Tradycya miejscowa utrzymuje, że kościół przez pewien czas był w ręku kalwinów. Po Steczkiewiczach W. przeszedł do Chreptowiczów i do dziś pozostaje w ich posiadaniu. Za dziedzictwa Joachima Chreptowicza, podkanclerzego w. litew. , po zreformowaniu akademii wileńskiej, założone tu były szkoły podwydziałowe. Przechowały się wydawane przez tutejszą szkołę akty Dowód rocznego postępu panów kawalerów w szkołach podwydziałowych Wiszniewskich edukujących się w 1787 i Dowód rocznego postępu uczniów klas dwóch wyższych Wiszniewskich 1791 r. Około 1790 r. Chreptowicz urządził tu pierwszy i jedyny w Litwie piec wielki do wyrabiania żelaza. Okolica W. do Wołożyna posiada glebę jałową. Włościanie najlepsze swoje ziemie, t. j. ogrody, zasiewają konopiami, z których olej idzie na sprzedaż jako główny artykuł ich produkcyi, a wytłoczyny na karm dla bydła i koni. 2. W. , mko i dwór na płd. zach. wybrzeżu jez. Wiszniewskiego, pow. święciański, w 4 okr. pol. , gm. i okr. wiejski Wiszniew, par. katol. Żodziszki, o 60 i 61 w. od Święcian a 144 w. od Wilna. Dwór ma 1 dm. , 17 mk. katol. ; biblioteka, licząca około 4000 tomów, gorzelnia. Był tu kościół katol. paraf. , z muru wzniesiony w 1811 do 1820 r. przez szambelana Tadeusza i Brygidę z Łopacińskich Sulistrowskich, z grobami familijnemi. W kościele znajdowały się dwa piękne obrazy, pędzla Demela. Mko miało w 1866 r. 49 dm. , 289 mk. 16 prawosł. , 259 katol. , 14 żydów; r. 1880 było 405 mk. , cerkiew filialna od 1866 r. , zarząd gminy. W skład okręgu wiejskiego wchodzi mko Wiszniew, wsi Bibki, Gołodnicze, Gorjany, Kawczynięta, Kupla, Leonowiczę, Michnicze, Nizulicze, Podstarzyn 1 i 2, Spiahlica, Stupienki, Swiejginie, Świnka 1 i 2 i zaśc. Staryno, w ogóle w 1865 r. 235 dusz rewiz. b. włośc. skarb. i 581 włościan uwłaszczonych. Gmina należy do 2 okr. pol. , do spraw włościańskich, obejmuje 2 okręgi starostwa wiejskie W. i Nowe Aleksandrowo, 32 miejscowości, mające 337 dm. , 4493 mk. włościan. W 1865 r. było w gminie 1541 dusz, rewiz. 269 b. włośc. skarb. i 1272 uwłaszczonych. D. 10 czerwca 1591 r. Jarosz Biegański, syn Andrzeja, sprzedaje W. Walentemu Dybowskiemu; d. 15 lipca 1569 r. prawem darownem od Cherubina syna Walentego Dybowskiego przechodzi do Rafała syna Andrzeja Sulistrowskiego i odtąd nieprzerwanie pozostaje w rodzie Suli

Wisznie

Wisznie

Wiszniełówka

Wiszniew