wodu zmiennego stanu wody i koryta. Bród powyżej Czerwińska, gdzie W. rozlewa najszerzej w granicach Królestwa 1200 mt. , ma 2 mt. głębokości; dzielące ją i dostępne. UL Regulacya. W wielu miejscach spotykamy ślady robót w celu umocnienia brzegów, dokonanych jeszcze w wieku przeszłym. Służą one za dowód odwiecznej walki człowieka z nurtem rzeki. Regulacyą rzek w ogólności nazywa się utrwalenie brzegów, urządzenia łatwego przepływu lodów, aby uniknąć zatorów, a także utworzenie i utrzymanie stałej głębokości, koniecznej dla spławu. Roboty regulacyjne w prawdziwym słowa tego znaczeniu zjawiają się na W. i przyjmują bardziej odpowiedni kierunek dopiero w drugiej połowie naszego wieku, a mianowicie od r. 1864, po zawarciu między rządami rossyjskim i austryackim konwencyi, co do jednoczesnej regulacyi W. na przestrzeni 175 wiost stanowiących granicę pomiędzy pomienionemi państwami. Motywy, któremi się rządziła Austrya przy zawarciu pomienionej konwencyi, wyjaśniono w protokule konferencyi międzynarodowej 13 czerwca 1864 r. Istotę ich stanowi a olbrzymie straty, dochodzące w obszernej i urodzajnej dolinie W. do 225, 000 złr. rocznie przez mieszkańców nadbrzeżnych prawego brzegu ponoszonych, czy to skutkiem zatorów lodowych i ciągłych powodzi, czy z powodu bezustannego obrywania się ziemi, mogą być usunięte tylko przy pomocy uregulowania koryta rzeki, jak również i sypania wałów ochronnych na jej brzegach; b budowa szosy w dolinie W. wskutek braku niezbędnych ku temu materyałów kamiennych pociągnęłaby za sobą nieobliczone wydatki, gdy tymczasem uspławnienie rzeki może dostarczyć krajowi najtańszej i najwygodniejszej drogi do przewozu płodów rolniczych produkcyi miejscowej; c na podstawie badań nad rzeką Dniestrem, rząd austryacki postanowił uregulować koryto pomienionej rzeki do granicy rossyjskiej przy wsi Okopach, a ponieważ przy tej miejscowości aż do morza Czarnego na przestrzeni 700 wiorst, Dniestr niewymagałby znacznych ofiar materyalnych na polepszenie spławności, przeto utworzona tym sposobem droga wodna 1100 wiorst długości mająca, po uregulowaniu rzek W. i Sanu, mogłaby być połączona z systemem tych ostatnich zapomocą oddzielnego kanału, który miałby zaledwie 60 w. długości. Korzyści wynikające z bezpośredniej komunikacyi między morzem Baltyckiem a względnie Gdańskiem i Warszawą z jednej strony, a Galicyą, Rossyą południową, Odessą i morzem Czarnem z drugiej są oczywiste i mogą wywrzeć wpływ bardzo dostatni na produkcyjność państw ościennych, tudzież na międzynarodowe ich stosunki handlowe. Przyczyny, które skłoniły rząd wśród rzeki leżą liczne wyspy, na trzy ramiona, brzegi są łagodne cych w kierunku równoleżnikowym. Wprawdzie w zimie zamarza ona i wtedy przeszkoda znika, ale lód nie zawsze jest dość mocny, a przytem trafiają się nagłe odwilże i lody spływają niekiedy po dwa i trzy razy w ciągu zimy. Dla umożliwienia stałej komunikacyi między obu brzegami zbudowano mosty i zaprowadzono promy przewozowe. Mosty na W. znajdują się w następujących punktach most szosowy i most kolejowy pod Zabrzegiem na płn. zachód Oświęcima, most kolejowy pod Czarnuchowicami na płn. Oświęcima, dwa mosty drogowe i most kolejowy pod Krakowem, most kolejowy pod Iwangrodem, most drogowy i kolejowy pod Warszawą w projekcie drugi drogowy naprzeciw Alei Jerozolimskiej, most drogowy łyżwowy pod Płockiem, most drogowy łyżwowy pod Włocławkiem, most drogowy i most kolejowy pod Toruniem, most kolejowy pod Fordonem, most drogowy pod Chełmnem, most drogowy i most kolejowy pod Grudziądzem, most drogowy pod Nowem, most drogowy pod Gniewem, most kolejowy pod Tczewem, most kolejowy pod Malborgiem. Z powyższych mostów najnowszym bo w r. 1893 otwarty Jest most pod Fordoniem, największy w środkowej Europie, gdyż długi na 1325 mt. Most pod Grudziądzem ma 1092 mt. długości, pod Toruniem 971, pod Tczewem 875 mt. a pod Warszawą tylko 446 mt. Koszta budowy mostu fordońskiego wynosiły przeszło 8 milionów marek. Przewozy promem o trzy klm. na płn. zachód dworca w Dziedzicach, na drodze z Pszczyny do Bielska, przy moście kolejowym pod Czarnuchowicami, o 6 klm. na płn. zachód od Zatora, między Pasieką i Podlesiem, między Piekarami i Tyńcem, pod wsią Morgi, pod Opatowcem przy ujściu Dunajca, pod Sandomierzem, pod Zawichostem, pod Annopolem Rachowem na drodze z Opatowa do Lublina, pod Solcem na drodze z Uży i Radomia do Lublina, pod NowoAleksandryą na dawnej drodze pocztowej między Radomiem i Lublinem, pod twierdzą Iwangrodem, między Ryczywołem i Maciejowicami, połączenie poprzeczne między dwiema drogami nadbrzeżnemi od Radomia i Lublina do Warszawy, między Magnuszewem i Tarnowem o 9 klm. powyżej Pilicy na drodze z Radomia do Garwolina, pod Górą Kalwaryą, połączenie poprzeczne, pod Karczewem na drodze z Piaseczna do Siennicy, pod Siekierkami o 8 klm. powyżej Warszawy, między Warszawą i Pragą, między Burakowem i Morysinem, na południe Jabłonny poprzeczne połączenie między szosami prowadzącemi z Warszawy i Pragi do Nowogieorgiewska, pod Zakroczymem przejście Francuzów w 1806 r. , między Dobrzykowem i Rydzynom przejście Francuzów w 1806 r. , pod Dobrzyniem, pod Nieszawą. Użytkowanie brodów jest bardzo trudne z po

Wisła