znalezione przed kilku laty ostrze strzały ob. Kłótnia i Kowal C. Apan. Vislava, ob. Wiszlawa, Wiślica. w dok. Vislicia, niegdyś miasto powiatowe w wojew. sandomierskiem, dziś osada w pow. pińczowskim, gm. i parafia w miejscu, leży o 17 w. od Pińczowa, o 7 w. od Korczyna, najbliższa stacya kolei źel. w Miechowie. Wśród pięknej podmokłej doliny, nad rz. Nidą, na wzgórzu gipsowem, leży gród starożytny. Obecnie W. ma kościół paraf. kollegiata i kościół św. Wawrzyńca na przedmieściu Gorysławice, synagogę, przytułek dla 5 ubogich wzniesiony r. 1889, szkołę początkową 190 dzieci i 6 hederów 200 uczniów, urz. gm. , urząd pocztowy od r. 1889, aptekę od r. 1879, lekarza, 11 szynków, 7 piekarni, 139 dm. 70 murow. , ubezpieczonych na 96720 rs. , 3279 mk. 14 prawosł. , 2414 żyd. . W r. 1827 było 135 dm. , 1372 mk. ; w 1867 r. 142 dm. , 2340 mk. Sąd gminny przeniesiono z W. do wsi Złota. Z cechów istnieją. mularski, szewcki, kuśnierski i kowalski. Kwitnie tu i w okolicy wyrób kożuchów. Nazwa osady dała w późniejszych wiekach osnowę do legendy etymologicznej o księciu Wisławie, założycielu grodu. Następnie wprowadzono postać Wisława do niemieckiego podania o Walterze i Heligundzie, której grobowiec jakoby miał się znajdować w W. w XIII wieku. Nazwa Wislica jest prawdopodobnie pierwotną nazwą, rzeki Nidy, wyrażającą. jej stosunek do Wisły, podobnie jak nazwy Wisłok, Wisłoka, Wiśliska stare koryta Wisły. Jak nad jeziorami spotykamy starożytne osady noszące tę nazwę co i jezioro zabytek zapewne z epoki siedzib nawodnych, tak i nad rzekami zwykle mieszczą, się osady tego samego co i rzeka nazwiska Wisła, Pilica, Ner, Warta, Nida. Nic więc dziwnego, że stary gród na wyspie, utworzonej przez dwa ramiona rzeki, otrzymał i zatrzymał pierwotną, nazwę rzeki. Dzieje, Dolina Nidy, żyzna i obfita w łąki, zdawna musiała być zaludniona. Rozwinęło się tu pasterstwo, czego pamiątka, są, liczne nazwy, jak Skotniki, Kobylniki, Owczary, Świniary, Koniary. Gród wiślicki był centrem tego obszaru. Bolesław Krzywousty przyjąwszy wygnanego z Węgier ks. Borysa, oddał mu w posiadanie r. 1128 kasztelanią, wiślicką. W rok potem, gdy Bolesław bawił w Bambergu na zjeździe z cesarzem niemieckim, a zastępy Pieczyngów i Rusinów podstąpiły pod W. , Borys przekupiony przez nieprzyjaciół, poddaje grod najeźdźcom. Stara notatka rocznikarska podaje pod r. 1135 Vyslicia cede destruitnr V id. Februarii. Najazd tatarski w r. 1241 zniszczył osadę. Wkrótce jednak odbudowana została, skoro w walkach Łokietka z Wacławem Czeskim, pod wodzą Tobiasza, biskupa praskiego, w r. 1291 W. zdobytą została Naruszewicz, V, 229. Gdy Łokietek po wielu latach tułactwa powraca do kraju, pierwsza W. otwiera mu swe bramy 1305 r. . Miejscowe podanie głosi, źe gdy strudzony walką, ukrywszy się w kościele św. Trójcy, zasnął, ukazała musie Najśw. Panna, zwiastując pomyślny koniec cierpieniom; zbudziwszy się, znajduje obok siebie posążek Boga Rodzicy, podobny zupełnie do widzianego we śnie. Gdy odzyskał tron, na miejscu tem wzniósł świątynię. Kazimierz W. umocnił zamek i opasał miasto murem. Zdawna zapewne W. była miejscem zebrań wiecowych dla Małopolan. Centralne położenie, obfitość łąk i pastwisk, bezpieczeństwo miejsca, czyniły ten gród odpowiednim punktem, podobnie jak w XV w. zajmuje jej miejsce jeszcze dogodniejszy, pobliski Korczyn. Że zdawna w W. odbywały sie colloquia książęce, świadczy dokum. z r. 1218, w którym księżna Grzymisława mówi cum citra Pilciam vel Visliciam fuerim. W r. 1219 dnia 18 paźdz. opat jędrzejowski, w gronie przedstawicieli duchowieństwa dyecezyi krakowskiej i wrocławskiej, układa tu ugodę między benedyktynami a premonstratensami o klasztor św. Wincentego we Wrocławiu. W zebraniu uczestniczy prepozyt wiślicki Kod. Wielk. , n. 106. Łokietek odbywa colloquium apud V. . w r. 1311. R. 1314 bawi teź tu w lipcu w gronie kilku dostojników, toż samo w r. 1328 w kwietniu, 1329 w listopadzie i 1331 r. w czerwcu. Kazimierz W. gości tu w 1341 r. 6 maja. Najważniejszem z tych zebrań było colloquium małopolskie z r. 1347, na którem 11 marca przyjęto zebrane w jedną całość prawa zwyczajowe małopolskie i ustawy poprzednie. Wielkopolanie jednak uzyskali dla siebie zachowanie pewnych odrębności w swoim statucie. Gdy król Ludwik oddał Polskę w zarząd Władysławowi I ks. opolskiemu, niezadowolniona z tego szlachta, zebrawszy się w Wiślicy 1378 r. , wysłała deputatów do Węgier, żądając powrotu króla. Inne zjazdy odbywały się w W. dnia 25 czer. 1381 r. Ludwik z senatorami i w dzień św. Mikołaja, 6 grudnia 1382 r. ; stawili się tu, prócz arcyb. Bodzanty, dostojnicy wszystkich ziem, przybył też i Zygmunt, margr. brandeb. , po zgonie teścia swego Ludwika, pretendent do korony małopolskiej Piastów. Najważniejszym momentem tego zebrania było wysłuchanie posłów węgierskich. Prosiła przez nich królowa Elżbieta, aby Polacy pozostali i nadal wiernym córkom zmarłego monarchy, dopóki im królowa nie wyznaczy następczyni tronu. Jagiełło, chcąc podnieść dobrobyt miasta, zwolnił w r. 1386 mieszczan wiślickich od opłaty cła i targowego w granicach państwa a 1404 r. potwierdził zgorzały przywilej, nadający W. prawo niemieckie. Za panowania tego króla odbył się tu znany sąd nad obwinioną przez Gniewosza z Dalewic królową Jadwigą. Pobożna królowa jakoby wystawiła na tę pamiątkę kościołek św. Ducha ze szpitalem dla ubogich. Kościołek rozebrany został do

Vislava

Wiślica