katedry, było 6 kościołów parafialnych i 15 poklasztornych, oprócz kaplic. W dyecezyi jest 23 dekanatów, z tych 14 w gub. wileńskiej a 9 w grodzieńskiej. W gub. wileńskiej dekanat wileński miejski 23 kościoły w mieście i 8 w promieniu trzech milowym za miastem, giedrojcki 12 kośc. , trocki 14 kośc. , merecki 13 kośc. , oszmiański 9 kośc. , Wiszniewski 15 kośc. , święciański 15 kośc. , Świrski 12 kośc. , lidzki 13 kośc. paraf. , raduński 11 parafii, wilejski 14 kośc. , nadwilejski 8 parafii, dzisieński 12 kośc. . W gub. grodzieńskiej dekanat grodzieński 16 kośc. , wołkowyski 16 parafii, słonimski 14 kośc. , prużański 8 parafii, kobryński 8 parafii, brzeski 11 parafü, białostocki 15 parafii, bielski 25 parafii i sokólski 15 parafii. Bliższe szczegóły o pojedynczych dekanatach podane są pod właściwemi nazwami. Oprócz kościołów parafialnych w dyecezyi jest 68 kościołów filialnych i 273 kaplic Szereg kanoniczny biskupów wileńskich rozpoczyna Andrzej Wasiłło, franciszkanin od 1387 r. , 1398 r. . Następcami jego byli 2 Jakub Plichta, 3 Mikołaj z Gorzkowa, 4 Piotr z Kustynia, 5 Maciej z Trok, 6 Mikołaj Dzierzgowicz, 7 Jan Łosowicz, 8 Andrzej II Szeliga, 9 Wojciech Tabor, 10 Wojciech Radziwiłł, 11 Jan z Książąt litewskich, 12 Paweł książę Holszański, 13 Waleryan Protasewicz Suszkowski, 14 Jerzy kardynał książe Radziwiłł, 15 Benedykt Wojna 1600 1615, 16 Eustachy Wołłowicz 1616 1630, 17 Abraham Wojna 1631 1649, 18 Jerzy Tyszkiewicz 1650 1656, 19 Jan Dowgiałło Zawisza 1656 1661, 20 Jerzy Białozór 1661 1667, 21 Aleksander Sapieha 1667 1672, 22 Mikołaj Stefan Pac 1672 1684, 23 Aleksander Kotowicz 1685 1686, 24 Konstanty Kazimierz Brzostowski 1686 1722, 25 Maciej Ancuta 1722 1723, 26 Karol Piotr Pancerzyński 1724 1730, 27 Michał Jan Zienkowicz 1730 1761, 28 Ignacy Jakub książe Massalski 1762 1794, 29 Jan Nepomucen Korwin Kossakowski 1796 1808, 30 Hieronim Strojnowski 1808 1815, 31 Benedykt Kłągiewicz 1841, 32 Wacław Żyliński 1856 1859, 33 Adam Stanisław Krasiński 1859 1863, 34 Karol Hryniewicki 1883 1884, 35 Antoni Franciszek Audziewicz 1890 Naramowski, Facies rer. Sarm. ; Przyjałgowski, 1. c. ; Rubrycelle. Wileński powiat zajmuje środkową, północnozachodnią, częśó gubernii i graniczy na północ z pow. wiłkomierskim gub. kowieńskiej, na wschód z pow. święciańskim, na połudn. z oszmiańskim i lidzkim, a na zachód z trockim. Rozległy jest 102 mil al. 4943 w. kw. Podług pomiarów mierniczych w powiecie jest 602181 dzies. , z czego przypada na pola i ogrody 263820 dzies. , na lasy 257122, na łąki 56984, na wody 15103, na błota, wygony, zarośla itp. 9152 dzies. Położenie powiatu jest w ogóle wzniesione. Koło Wilna skupione są, główne wyniosłości pod nazwą gór Ponarskich, góry Łysa, Bekieszowa, Zamkowa i Szeszkinia. Najwynioślejsze punkty znajdują się przy folw. Miedniki 1036 st. , Józafatowie 973 st. , wsiach Jankowszczyźnie 959 st. , Zabirze 938 st, Bereźniki 868 st. i folw. Naborowszczyźnie 826 st. . Gleba przeważnie gliniasta, wyjąwszy część północną, w której na pr. brzegu Willi znajduje się czarnoziem a około Wilna i na płd. zach. od miasta grunta piaszczyste. Pod względem rozkładu wód bieżących i stojących, powiat jest bardzo szczęśliwy. Środkiem jego płynie rz. Wilia, nad którą ciągnie się cała zachodnia granica; oprócz tego rz. Wilia odgranicza pow. wileński od święciańskiego na przestrzeni przeszło 40 w. , od ujścia rz. Oszmianki do ujścia rz. Żejmianki, która także służy za granicę powiatu. W środku powiatu płynie rz. Wilejka, w południowej części bierze początek rz. Mereczanka i Wisieńcza, w zachodniej części płynie rz. Mussa. W ogólności cała powierzchnia powiatu, poprzecinana rzekami, rzeczkami i strumieniami, które oprócz dostarczania wód, są głównem źródłem bogatego zbioru siana, skraplając i oblewając swemi wodami łąki. Jezior w powiecie znajduje się 44. Wszystkie po większej części leżą w północnowschodniej części powiatu, po prawej stronie rz. Wilii i przedstawiają niejako przedłużenie grupy jezior pow. nowoaleksandrowskiego. Są one w ogóle niewielkie, brzegi mają lesiste, wyniosłe i urwiste. Zasługują na uwagę Olka, przy majątku Dubinkach, szereg jezior na przestrzeni prawie 18 w. kw. , Kokaje dług. 6 w. , szer. 3 w. , głęb. 8 saż. ; Malaty dł. 6 w. , szer. 1 1 2 w. , głęb. 4 saż. ; Gołonia blisko miasteczka Inturek i in. Z lewej strony rz. Wilii w powiecie znajduje się znaczna ilość błot, z nich największe Pobereźańskie. W r. 1890 oprócz m. Wilna było 188846 mk. , w tej liczbie prawosławnych męż. 4753, kob. 4960; rozkolników męż. 2573, kob. 2404; katolików męż. 77894, kob. 77300; ewang. augsb. męż. 213, kob. 220; kalwinów męż. 85, kob. 83; żydów męż 9121, kob. 9080; mahometan męż. 74, kob. 86. W ciągu r. 1890 zawarto w powiecie 1665 ślubów urodziło się dzieci prawych chłopców 3564, dziewczyn 3565, razem 7069 nieprawych chłopców 163, dziewczyn 178, razem 341, w ogóle urodzeń było 7410. W tymże roku zmarło męż. 2152, kob. 1968, w ogóle 4120. Przyrost zatem ludności wynosi 3290. Pod względem etnograficznym przeważają Litwini, dalej idą Polacy, Żydzi, Białorusi i niewielka liczba Tatarów w okolicy Niemieża. Mieszkańcy zajmują się rolnictwem, uprawą lnu, zwłaszcza w części płn. , ogrodnictwem w okolicach Wilna, hodowlą bydła. Przemysł fabryczny niezbyt rozwinięty.

Wilno