skie podług spisów podskarbińskich z 1766 r. obejmowało, oprócz mta Wilna, dobra Niemenczyn, Giejany, Święciany, Lingmiany, Użwenty. Posiadał je wówczas Tyszkiewicz Józef, opłacające 6675 złp. 17 gr. kwarty a 3118 złp. hyberny. Podług ustaw krajowych sstą wileńskim bywał zawsze wwda wileński. Herb miasta. Starodawny herb miasta W. wyobraża człowieka przechodzącego przez wodę, a na barkach niosącego osobę siedzącą; . Napis do koła Sigillum civitatis Vilnensis. Anno VII Urbi conditae institutum. Podług Narbuta Dzieje Narodu litewskiego, I, 408, tabl. VII, fig. 40 herb ten przedstawia wyobrażenie olbrzyma Alcisa, który z czasem przerobionym został na św. Krzysztofa. Kraszewski Wilno, III, 377, polemizując z Narbuttem, dowodzi, że postać ta jest wyobrażeniem św. Krzysztofa, który był bardzo popularnym onego czasu, naturalną, przeto rzeczą, było przyznanie go za patrona miasta. Największym, podług Kraszewskiego, powodem do tego było, że go równie grecy jak łacinnicy czcili i wzywali; gdy tymczasem w owych czasach gdy Alcisa czczono, pieczęci nie używano, herbów nie znano, patronów miastom nie obierano. Ta pieczęć służyła magistratowi. Kronikarze nie czynią, o niej wzmianki. Lelewel przyznaje kolumny jagiellońskie Bibliogr. ksiąg dwoje, I, 80 a Paprocki daje herb Pogonią z całem w. ks. litewskim Gniazdo, str. 1226. Herb z wyobrażeniem św. Krzysztofa używany był do czasu usunięcia prawa magdeburskiego w bieżącem stuleciu. Teraz Wilno wespół z całą gubernią używa Pogoni. Herb ten, przedstawiający w polu czerwonem jeźdzca na białym koniu pędzącego na prawo, z mieczem podniesionym w jednej, a tarczą z podwójnym krzyżem w drugiej ręce, był już jakoby używanym w wieku XIII. Niesiecki ustanowienie jego przypisuje Narymundowi około r. 1280 Herbarz, I, 9, wyd. Bobrowicza. Krzyż jednak na tarczy nie wątpliwie jest późniejszym dodatkiem z czasów wprowadzenia chrześciaństwa Niesiecki, 1. c, 10. Niektórzy nawet robią bardzo trafny domysł, źe ten krzyż podwójny jest herbem węgierskim Jadwigi, małżonki Władysława Jagiełły Kirkor, Przewodnik po Wilnie, wyd. 2, str. 85. Piekosiński O dynastycznem szlachty pochodz. 81, 88 podaje, że krzyż podwójny służył królom polskim; dla w. ks. litewskich kładziono na tarczy kolumny jagiellońskie. Bibliografia. Dla uzupełnienia obrazu podaję niektóre źródła do dziejów miasta Wilna w porządku alfabetycznym autorów L Acte de confirmation de l Université impériale de Vilna 1803, Adamowicz Kościół augsburski w Wilnie 1855, Akty wydawane przez komisyą wileńską dla rozbioru dawnych akt t. I XX, Archeograf. Sborn. t. 1 10. Album widoków W. wydane przez Zawadzkiego 1894, Baliński Michał. Dawna akademia 1862, Historya miasta Wilna 2 tomy, 1836, Opisanie statystyczne miasta Wilna 1835, Pamiętniki o Janie. Śniadeckim, 2 tomy, 1865, Wilno w 3 tomie Starożytnej Polski, Bielińska Helena Kaplica i obraz Ostrobramski w Wilnie 1892, Bieliński Józef Cesarskie Towarzystwo lekarskie wileńskie 1889, Czasopisma wileńskie w Wiadomościach bibliograficznych warszawskich 1883 1885, Doktorowie medycyny promowani w Wilnie 1886, Stan nauk lekarskich na Litwie 1888, Stan nauk fizycznomatematycznych na Litwie 1889, Burzyński S. Academia et Universitas Vilnensis 1738, Dobrianskij Katałog predm. Muzea drewn. 1885, Putjewod. po Wilnje 1878, Dubiński Piotr Zbiór praw i przywilejów miastu stołecznemu Wilnowi nadanych 1788, Homolicki Michał liczne artykuły tyczące się dawnego Wilna, jego świątyń, szczególniej katedry i kaplicy św. Kazimierza w Wizerunkach i roztrząsaniach naukowych 1834 43, Jubilej prawosł. litowskoj duchownoj seminaryi 1878, Kirkor A. Bazylika litewska 1886, Groby wielkoksiążęce i królewskie w Wilnie 1882, Istorikostatisticzeskije oczerki 1852, 1853, 1858, Litwa i Biełoruś 3 tom Żywopisnoj Rossii, Przechadzki po Wilnie 1857, 1859, Przewodnik po Wilnie 1862, 1880, 1889, Kojałowicz Wijuk Historiae Litvanae, 2 tomy 1650 i 1669, Miscelianea rerum, ad statum eclesiasticum 1650, Korotyński Wincenty Wilno Encyklopedya Orgelbranda t. XXVII, Kraszewski J. Ostrobrama Ołtarzyk Ostrobramski, 1859, Wilno 4 tomy, 1836, 1839 42, Lipnicki Augustyn Katedra św. Stanisława w Wilnie rękopis, Życie św. Kazimierza 1858, Murawjew Russkaja Wilna 1867, Naramowski Adam Facies rerum sarmaticarum 2 tomy, 1727, Pamiatnyje kniżki wilenskoj gubernii za wiele lat, Przyjałgowski Żywoty biskupów wileńskich 3 tomy, 1861, Rolewicz J. M. Wiadomość o cudownych obrazach, .. . w Wilnie 1863, Salkind Wilhelm Opyt medikotopo graficzeskawo opisania goroda Wilny 1891, Smiarowski Remigian Fontanna mistyczna z obrazu M. P. na Łukiszkach wytryskująca 1737, Swiatyje wilenskije muczeniki 1883, Stebelski Ignacy Dwa wielkie światła 1781, Wilenskoje Swiatotroickoje preżdje swiatoduchowskoje bractwo 1876. Liczne widoki kościołów i gmachów z opisami pomieścił Tygodnik Illustrowany. Województwo wileńskie. Do wiadomości podanych w artykule Litewskie województwa ob. t. V, 337 8 dodajemy tu szereg wojewodów i kasztelanów wileńskich. Wojewodami wileńskimi byli 1 Hanul, starosta wileński 1385; 2 Gasztold Andrzej 1387; 3 Minigajło 1393; 4 4 Moniwid Wojciech, 1396 1412 starosta wileński, od 1413 1424 wojewoda wileński; 5 Gedygołd Jerzy 1426 1432; 6 Dowgerd Jan

Wilno