znalazł u Giliberta i Jundziłłów; ei ostatni dużo zrobili dla flory krajowej, lecz wielu gatunków, wyłącznie wileńskich, nic opisali. Za naszych czasów p. Tekla Symonowiczówna, znana pracowniczka na polu botaniki i właścicielka bardzo bogatego zielnika, przygotowuje do druku opis flory Wilna. Klimat tutejszy jest niestały, ale umiarkowany i zdrowy. Ciepła prawdziwie wiosenne zaczynają się z początkiem kwietnia, a niekiedy i w marcu; lecz gdy lody podbiegunowe topnieć poczną, północne wiatry przynoszą tu znowu chłody i przymrozki, tak, iż nawet w maju częstokroć spadają śniegi. Dni najgorętsze bywają w lipcu, lecz nawet w październiku zdarza się prawie letnia pogoda. Latem upały dochodzą niekiedy 26, 2 R. , lecz zwykle ciepło wacha się około 22 24 R. ; największy mróz był 29, 5 R. Średnia temperatura roczna 6, 65 C. Temperatura wozducha Rossyjskoj Imperii Wild a; średnia zimy 4, 56 C. , wiosny 6, 80 C. , lata 17, 94 C. i jesieni 7, 20 C. Roczna oscylacya termometru największa bywa w styczniu i lipcu, nieznaczna w lutym i sierpniu, a najmniejsza w kwietniu i październiku. Najwyższa temperatura doszła 33, 0 C. w lipcu; najmniejsza 38, 8 C. w styczniu. Ciśnienie atmosferyczne najwyższe w styczniu 752, 6 non. i lutym 751, 8; najmniejsze w lipcu 748, 6 i grudniu 748, 9. Panującym wiatrem iest południowy, najczęstszy po nim zachodni, najrzadsze północne i północnowschodnie. Zboczenie igły magnesowej, obserwowane za pomocą zwyczajnego teodolitu, wynosi 13. Najdłuższy dzień w Wilnie ma 17 godzin. Rozległość, części miasta i podział policyjny. Wilno zajmuje przestrzeni 8 w. kw. , linia graniczna wynosi 27 w. 75 saż. W prostym kierunku od ulicy Ostrobramskiej do rogatki Antokolskiej Wirszubka liczy się 7 w, ; od rogatki Pohulańskiej do Połockiej 2 w. 350 saż. Rozłożyło się Wilno w dolinie otoczonej ze wszystkich stron pagórkami, mniej lub więcej wzniesionemi. Miasto dzieli się na właściwe miasto i przedmieścia, otaczające go ze wszystkich stron. Postępując z północy ku wschodowi spotykamy najpierw Antokol, który odnośnie do ilości domów i mieszkańców więcej jest podobnym do miasteczka niż przedmieścia. Corocznie, skutkiem nowych domów, przybliża się do miasta i wkrótce zupełnie się z niem zleje. Owe poetyczne dworki na Antokolu, o których Chodźko pisał, już nie istnieją; miejsca ich zajęły wielopiętrowe kamienice i zakłady przemysłowo. Gęsty las sosnowy, należący do mniszek prawosławnych, oddziela Antokol od Popowszczyzny, położonej w północnowschodniej stronie i stanowiącej niegdyś przedmieście, obecnie zupełnie z miastem połączone; ta część miasta nazywa się Zarzeczem. Bliżej ku wschodowi znajduje się przedmieście Popławy, również zlane już z Zarzeczem, a oddzielone od niego rzeką Wilejką. W stronie południowej i południowozachodniej przybliżają się do miasta przedmieścia NowySwiat, Szkaplerna i Kominy, stanowiące jedna całość, gdyż jedno z drugiem ściśle się łączy, Z południa i południozachodu spotykamy Nowy Gorod i Pohulankę. Pierwszy z nich stanowi miasteczko samo w sobie, nawet znaczne odnośnie do ilości domów i mieszkańców; Pohulanka, 15 20 lat temu była miejscem uprzywilejowanem dla letnich mieszkań i wycieczek zamiejskich, obecnie pięknie zabudowana, przybliżyła się do miasta i zlała się z niem. Na zachodzie leży przedmieście Łukiszki, a na pólnocozachodzie Snipiszki. Łukiszki leżą w dolinie, Śnipiszki znacznie są podniesione. Antokol i Popowszczyzna oddzielone od miasta przez rzekę Wilejkę, a Śnipiszki przez Wilię. Inne przedmieścia, a także i samo miasto znajdują, się na lewym brzegu Wilii. Na końcach przedmieści znajdują się letnie mieszkania, według miejscowego terminu dacze, w większej części w miejscowościach bardzo malowniczych, jak Werki, Zwierzyniec, Zakret, Rybiszki. Markucie, Betleem, Belmont, Wilanowo, Rossa i t. p. Miasto rozłożyło się w miejscowości nierównej, pagórkowatej, skutkiem czego nietylko jedna ulica jest niżej lub wyżej położoną względem drugiej, ale często się zdarza, że jedna i ta sama ulica jest w jednej części mocno wzniesioną, w drugiej zniżoną. Składa się miasto z 8 przedmieści, 13 placów, 65 ulic i 39 zaułków. Pod względem policyjnym dzieli się na 7 cyrkułów ucząstków, z których VII stanowi wyłącznie Antokol; w skład VI wchodzi Zarzecze z Popowszczyzną; Y Rossa i Popławy; w skład IV Snipiszki; a w skład I Szkaplerna, NowySwiat i część Nowego Grodu nie należąca do powiatu. Ulice wileńskie po większej części są wązkie i krzywe; ulic prostych, tak nazwanych prospektów, można naliczyć zaledwie trzy. Te ostatnie należą do ulic najświeższego pochodzenia, jak np. Św. Jerski, Aleksandrowski i Aleksandrowski bulwar. Ludność. Pod względem ludności zajmuje Wilno 111 miejsce w Europie, a 12 w Rossyi Brachelli Statistik der Europaeisehen Staaten. W jaki sposób ludność wzrastała określić trudno dla braku źródeł. Niektórzy z historyków Wilna wzmiankują, źe XIV w. ludność dochodziła do 30000; następnie ciągle wzrastając doszła do 120, 000 w okresie największego rozwoju miasta za Zygmunta Augusta. Za późniejszych królów miasto upadło, a za Jana Kazimierza 1655 zginęło 25000 mk. , a jeszcze więcej rozbiegło się po różnych stronach. Karpiński w 1766 Lexykon geograficzny podaje w Wilnie 60000 mieszkańców. W r. 1830 Chodźko

Wilno