wiających wiosnę. Obicie ścian z aksamitu w deseń ze zwojów liści zielonych i kwiatów amarantowych. Łóżka króla już niema, zaginęło w końcu XVIII w. , przechował się tylko w inwentarzu szczegółowy opis. Było dębowe, na szrubach żelaznych. Firanki nad nim z perskiej materyi, na tle karmazynowem, podszyte lamą srebrną. Dwa były materace adamaszkowe i wał jeden. Kołdra z galonami złotemi. Dziś w miejscu łóżka stoi stół inkrustowany szyldkretem i bronzem. Najważniejszym z nagromadzonych tu sprzętów pamiątkowych jest biurko ofiarowane królowi po odsieczy wiedeńskiej przez Innocentego XL Wyrobione z hebanu, ozdobione jest misternie wykończonemi inkrustacyami z kości słoniowej, perłowej macicy i bronzu. W górnej części mieści się bronzowy ornament złocony i herb Janina. Po bokach płaskorzeźby ze scenami religijnemi Zwiastowanie, Trzej królowie itp. . Z pamiątek po Maryi Kazimierze zasługuje na uwagę szkatułka zdobna mozajką florencką. Na ścianach wiszą portrety Sobieskich. Sam król Jan w naturalnej wielkości, malowany za czasów kiedy był jeszcze hetmanem. Syn królewski Konstanty 1726 w młodym wieku, córka Teresa elektorowa bawarska. Drugi portret króla, pastelowy, jest kopią wizerunku który znajdował się w kościele kapucynów w Warszawie lecz zaginął. Gabinecik królowej przedstawia się dziś w zmienionej postaci, gdyż zniszczony przez pożar, został na nowo koło połowy XVII w. ozdobiony i umeblowany. Plafon i ściany ozdobione malowidłami treści mitologicznej. Pamiątką z czasów królowej jest t. zw. pokoik zwierciadlany, ozdobiony ośmiu lustrami. Na plafonie przedstawioną jest królowa w postaci Flory a trzej synowie jako Zefir, Boreasz i amorek. Dokoła plafonu bogate ozdoby, złożone ze zwojów liści i postaci sfinksów. Nad drzwiami dwóch aniołków unosi koronę królewską. Umeblowanie z czasów królowej, dobrze przechowane. W rogu popiersie królowej z marmuru kararyjskiego, pięknej roboty. Wisiały też tu dawniej portrety pani de Lionne, księżniczek Montmorency i de Brissac i pani de Lafayette, obecnie wyniesione na górę. Gotowalnia królewska, zwana dawniej garderobą, mieściła suknie królewskie porozwieszane rzędami i osłonięte firankami, rozsuwanemi po drucie. Urządzenie pokoju i jego obicie zmieniono w XVIII w. Posiada on piękny plafon i dokoła ścian gzems malowany, przedstawiający kwiaty, pęki owoców i po rogach satyry, Umeblowanie stanowi garnitur pokryty pięknemi gobelinami i biurko pięknej roboty, starożytne, nabyte przez hr. Aug. Potockiego. Oprócz obrazów Silvestre a wiszą tu portrety Sobieskich Jana III na koniu w stroju koronacyjnym, Maryi Kazimiery też na koniu, cała rodzina królewska Jan III, Marya Kazimiera, synowie Aleksander, Jakub i Konstanty, córka Teressa i żona Jakuba Jadwiga Elżbieta z córką. Oprócz tego są kopie z portretów zachowanych w Rzymie, w zbiorze Corsinich Maryi Klementyny, wnuczki króla, jej męża Jerzego Stuarta. Osobno przedstawionym jest też królewicz Aleksander w stroju rzymskim i Marya Anna Krystyna, wnuczka króla. Ciekawym wielce jest niedawno przez hr. Augustowa Potocką nabyty portret ks. Marka, towarzyszącego królowi pod Wiedniem. Nizkie pokoje pierwszego piętra, obecnie zwane chińskiemi, stanowiły mieszkanie Maryi Kazimiery i jej dworu. Zapewne i za jej czasów istniał już drobny zbiór przedmiotów chińskich, lecz dopiero Stanisław Potocki, mając po bracie swym Janie, słynnym podróżniku, liczne zabytki, zbiory obecne utworzył. Znaczenie ich naukowe i wartość artystyczna jest bardzo mała w obec rezultatów dzisiejszych zbieraczy i badaczy zabytków kultury chińskiej. Jeden tylko pokój, zwany gabinetem, przedstawia ciekawsze przedmioty. Plafon z czasów Jana III mieści w środku orła z tarczą i herbem Janina. Ściany wyłożone kaflami majolikowemi, przedstawiającemi sceny ze Starego testamentu. Trzy szafy mieszczą zbiory pucharów, kufli, przeważnie z czasów saskich. Są jednakże ciekawe zabytki czeskie i niemieckie z r. 1526, 1532, 1563. Stoi tu stoliczek ofiarowany Stanisławowi Potockiemu przez córkę Ludwika XVI na pamiątkę pobytu w Willanowie r. 1802. Biblioteka mieści się w pięciu salach i obejmuje do 47000 numerów. Główna sala biblioteczna, odrestaurowana niedawno, ma nowy sufit, z żelaznem belkowaniem. Na ścianach po nad szafami i oknami wiszą liczne portrety ludzi zasłużonych na polu nauki, literatury, tudzież członków rodzin Potockich, Lubomirskich, Radziwiłłów i innych, którzy piastowali wyższe godności. Umieszczono tu także płaskorzeźby przedstawiające Stanisława i Ignacego Potockich oraz popiersia Augusta Potockiego i jego żony Aleksandry. Na schodach prowadzących do działu rzeczy polskich umieszczono w r. l853 popiersia Jana i Piotra Kochanowskich z podpisami łacińskiemi. Zawiązkiem zbiorów bibliotecznych były książki po Janie III pozostałe, następnie przeniesiono tu w części księgozbiór Lubomirskich z Łańcuta, mieszczą się teź książki Stanisława i Ignacego Potockich, na innych znowu spotykamy herby Czartoryskich. Galerya obrazów. Już król Jan III nagromadził w nowo założonym pałacu wiele obrazów, przeważnie holenderskiej szkoły. Przy dworze królewskim spotykamy kilku malarzy, jak Siemiganowski Eleuter Jerzy, Samuel, Altamonte, Caloth Klaudyusz, Charli Antoni. Według inwentarza z r. 1743 było w galeryach 221 obrazów, w całym pałacu 399. Dziś przechowało się z tego pierwotnego zbioru około 20 obrazów. W r. 1793 było w ogóle 508, z tego 283 w ga

Willanów