dzies. . W 1880 r. było w powiecie bez miasta, które w t. r. liczyło 3450 mk. 148585 mk. , w tej liczbie 90434 prawosŁ, 44482 katol. , 523 rozkolników, 127 ewang. augsb. , 3 ewang. reform. , 12744 żydów, 272 machomet. ; podług stanów zaś 3848 szlachty, 410 st, duchow. , 217 obyw. honor. , 17489 mieszczan, 120051 wlośc, 6475 st. wojskowego, 63 cudzoziemców, 34 in. stanów. W 1857 r. było 116753 mk. , w tej liczbie podług Stołpiańskiego 48808 Białorusów 46199 prawosł. , 2609 katol. , 5266 Wielkorusów, 30746 Litwinów 1820 prawosŁ, 28926 katol. , 24092 Polaków katol. , 6848 żydów, 303 Tatarów. Oprócz mta powiat. było w powiecie 1 mto nadetatowe Radoszkowicze, 20 miasteczek Horodek, Ilia, Krasne, Lebiedziew, Markowo, Mołodeczno i Wiazyń w 1 okr. poL; Budsław, Dołhinów, Krajsk, Krzywicze, Kurzeniec i Rzeczki w 2 okr. poL; Duniłowicze, Mańkowicze, Miadzioł Stary i Nowy, Parafianowo, Wołkołaty i Zadziewo w 3 okr. pol. i 1244 wsi i drobniejszych osad, mających w ogóle 10335 dym. Pod względem administracyjnym powiat dzieli się na 3 okręgi policyjne stany, z siedzibami w Mołodecznie, Dołhinowie i Duniłowiczach i 26 gmin Chotenczyce, Hermaniszki, Horodek, Krasnesioło, Lebiedziew, Mołodeczno, Radoszkowicze i Wiazyń w 1 okr. poL; Budsław, Dołhinów, Iża, Kniahinin, Krajsk, Krzywicze, Kurzeniec, Rabuń i Wilejka w 2 okr. poL; Duniłowicze, Łuczaj, Mańkowicze, Miadzioł, Norzyca, Parafianowo, Porpliszcze, Wołkołata i Żośno w 3 okr. pol. Pod względem sądowym w powiecie jest 3 Inkwirentów sadowych w Wilejce, Duniłowiczach i Radoszkowicach, oraz 4 sady pokoju 4ty rewir sadu okr. dziesieńskiego, 4ty rewir sądu okr. święciańskiego oraz 4 i 5ty rew. sądu okr. smorgońskiego. Pod względem oświaty narodowej znajduje się w Wilejce szkoła powiat. 2klas. w 1885 6 r. 28 uczniów oraz szkoła paraf. 53 chłopców i 30 dziewcząt, w Mołodecznie seminaryum nauczycielskie 117 uczniów, 30 szkół ludowych dla obu płci oraz 1 żeńska w Kniahyninie, do których w 1885 6 r. uczęszczało 1335 chłopców i 79 dziewcząt, 6 szkółek cerkiewnych jednoklasowych, 2 dwuklasowe i 68 szkółek cerkiewnych w t. r. 1276 chłopców i 30 dziewcząt. Kościół prawosŁ obejmuje 3 dekanaty błagoczynia wilejski, miadziolski i mołodeczniański, 41 cerkwi paraf. , 15 filial. , 45 cmentarnych i 7 kaplic. Dekanat błagoczynie wilejski obejmuje 14 parafii Wilejka, Dołhinów, Gnieździłowo, Iża, Kamieniec Spaski, Kasuty, Kniahinin, Krajsk, Krzywicze, Kurzeniec, Narocz, Rabuń, Rzeczki, Uźlany, 14 cerkwi paraf. , 3 fil. , 18 cmentarnych i 3 kaplice; 32330 wiernych 16105 męż. , 16225 kob. . Kościoły katolickie należą do 2 dekanatów wilejskiego i nadwilejskiego, dyecezyi wileńskiej. Pierwszy z nich obejmuje 7 paSłownik Geograficzny T. XIII Zeszyt 150. rafii Budsław, Dołhinów, Kościeniewicze, Krzywicze, Lebiedziew, Olkowicze i Radoszkowicze dawniej jeszcze 7, t. j. Chołchła, Chożów, Ilia, Krasnesioło, Kurzeniec, Mołodeczno i Spas, razem 7 kośc. paraf. , 6 filialnych i 14 kaplic; 23579 wiernych. Dekanat nadwilejski składa się również z 7 parafii Duniłowicze, Łuczaj, Miadzioł, Parafianowo, Postawy, Wołkołata i Zadziew, 7 kośc. paraf. , 1 filialny, 15 kaplic, 34444 wiernych. Pod względem komunikacyjnym przerzyna powiat dr. żel. lipawskoromeń ska na przestrzeni WilejkaMińsk, ze stacyami Mołodeczno, Usza i Olechnowicze, oraz drogi pocztowe z Mołodeczna, przez Wilejkę, Kościeniewicze, Dołhinów, Krypnie do Dokszyc w pow. borysowskim, dalej z Mołodeczna do Horodka i z Wilejki do Ilii. St. poczt. znajdują się w Dołhinowie, Duniłowiczach, Horodku, Ilii, Kościeniewiczach, Miadziole, Mołodecznie, Radoszkowiczach i Wilejce. St. telegr. w Wilejce, Mołodecznie i Uszy. Mieszkańcy zajmują się przeważnie rolnictwem. Pod rolą było 162237 dzies. 34620 dzies. skarbowych i 3061 miejskich, cerkiewnych i kościelnych. Oziminy siano około 60839 czet. , zbierano do 304195 dzies. Nadmiar żyta częścią przepędzają w miejscowych gorzelniach, częścią zbywają w Wilnie. Hodowla bydła dość rozwinięta. W 1860 r. było w powiecie 30400 sztuk koni, 80000 bydła rogatego, 52000 owiec zwyczajnych, 39000 trzody chlewnej. Lasy zajmują 0, 46 ogólnej przestrzeni, t. j. 288105 dzies. , w tej liczbie 41050 dzies. lasów skarbowych i 246627 prywatnych. Znajdują się przeważnie w płd. i wsch. części powiatu. W drzewostanie przeważa sosna i jodła. Drzewo spławiają głownie Wilią do Wilna, wyrabiają nadto na miejscu rozmaite naczynia i budują statki wodne. Przemysł fabryczny słabo rozwinięty. W 1860 r. była w powiecie fabryka sukna w Krajszczance, 2 huty Szklanne w Szabinach i Zalesiu, 5 browarów piwnych i 41 gorzelni. Około Horodka zajmują się hodowlą i handlem pijawek. Handel nieznaczny, ogranicza się głównie zbytem drzewa, zboża i bydła. Jarmarki odbywają się w Radoszkowiczach, Dołhinowie, Kurzeńcu i Lebiedziowie. Marszałkami powiatu byli Wołodkowicz Jan Ludwik h. Radwan 1796 1800, Wołodkowicz Józef, Giecewicz Hipolit h. Leliwa 1807 1809, Karnicki Kazimierz h. Syrokomla 1807 1812, Wołodkowicz Melchior 1817 20, Oskierko Jan h. Murdelio 1820, Bohdanowicz Onufry h. Mogiła 1822, Lubański Jan h. Poraj 1825, Domejko Aleksander 1833, Lubański Zenon 1846 53, Tukałło Mieczysław 185459, Śnitko Konstanty 1863, Cywiński Cypryan h. Puchała 187781. J. Krz. Wilejka 1. wś poduchowna nad rzeką Wilią, o 10 1 2 w. od jej źródła, pow. borysowski, w 3 okr. pol. , gm. Witunicze, o 97 w. od Bory30

Wilejka

Wilejka