raf. drewniana, p. wez. Przemienienia Pańskiego, niewiadomej erekcyi, zarząd gminny, szkoła ludowa. Parafia praw. , dekanatu błagoczynia głębockiego, 975 wiernych. Okrąg wiejski obejmuje wsi Adamowce, Hubino, Jaryżyno, Matiasy, Murzy, Nowosiołki, Rakowce, Waśki, Werecieje, Wierzchnie, Zaborze, w ogóle w 1865 r. 434 dusz rewiz. wlośc. uwłaszczonych. Gmina należy do 1go okr. pokojowego do spraw włościańskich, dzieli się na 4 okręgi sstwa wiejskie Wierzchnie, Konstantynowo, Michalec i Udział, obejmuje 39 miejscowości, ma 331 dm. , 5563 mk. włośc. w 1865 r. było 1834 dusz rewiz. . Dobra W. w 1590 r. należały do Gabryela Wojny, dalej Biegańskich, 1750 r, Hila rego Chomińskiego, później Horodeńskich, dziś Śnitków. 2. W. , zaśc, pow. dzisieński, w 2 okr. pol, o 60 w. od Dzisny, 1 dm. , 9 mk. Wierzchnierzecze, fol, pow. trocki, w 3 okr. poL, gm. Wysoki Dwór, okr. wiejski Wierzchnierzecze. Okrąg wiejski obejmuje wsi; Hermanowo al. Hermanowszczyzna, Jarmoliszki, Jurewicze, Kamokszcze, Krunciki, Michałowo, Szydluńce, w ogóle w 1865 r. 139 dusz rewiz. Wierzchniów, ob. Wierzchów 3. Wierzchniów, mylnie, za Wierzchoniów, Wierzchocin al. Wierzchucin 1. wś i fol. nad rzką Ostrorożanką, pow. szamotulski. Sąd, urz. okręg, i poczta we Wronkach, par. Biezdrowo. Wś leży na płd. od Wronek a na zach. płn. od Ostroroga. Na polach tej wsi pełno jest żalów, mieszczących groby przedhistoryczne. Z lewej strony drogi prowadzącej do Wróblewa odkryto grób pokryty kamieniem dużym, wypukłym zwierzchu a pod spodem gładkim i płaskim. ściany stanowiły cztery kamienie wygładzone. Długość grobu wynosiła 4 stopy 3 cale, szerokość zaś około 3 stóp. Głębokość, od znalezionych kości, 3 stopy. Grób był napełniony piaskiem i gliną. Kości, na pół spalone, leżały ułożone tak, źe czaszka, oparta na 5 małych kamieniach, znajdowała się w pld. narożniku grobu, reszta zaś kości ułożona była w prostej linii. Przy czaszce znajdował się toporek a raczej młotek, zapewne z krzemienia, ostrzem w ziemię utknięty. W rogach znaleziono skorupy naczyń, węgie, żużle, ważące 2 1 2 funta. Żalnik cały miał długości 30 a szerokości 16 kroków, obłożony był kamieniami. Przy samym grobie, w rogach, ustawione były trzy duże kamienie, cały zaś żalnik zasuty kamieniami małemi, z pomiędzy których widać było większe, w równoległych przedziałach ustawione. W drugim grobie, przywalonym kamieniem, który ledwo 6 ludzi odważyło, znaleziono skorupy potłuczone. Ściany jego były z kamieni polnych. Każda ściana z jednego. Grób ten znajduje się na drugiej stronie wsi W. , gdzie się kilkanaście żalników równolegle ciągnie. Przy drodze prowadzącej do Głuchowa jest także cmentarzysko, otoczone rowem. Wykopują tam popielnice, kości, różne przedmioty żelazne i bronzowe, paciorki szklane, łzawnice, spinki, podobne tym, jakich jeszcze przed laty niewielu r. 1846 wieśniacy używali do spinania koszul. Z cmentarzyskiem tem stykają się groby, które nie wznoszą się ponad powierzchnią. Widać tylko kamienie zakrywające, oraz mniejsze kamienie, tworzące granice żalników. Ciągną się daleko w pole, we formie trójkątów. W blizkości przy sobie stoi 5 takich grobów, w których według mniemania ludu leży 5 braci wielkoludów. W. należała do kawalerów św. Jana Jorozol. w Poznaniu między r. 1238 1394 z pierwotnego nadania Władysława Odonicza. R. 1394 król Władysław wieś tę zwolnił od wszelkich powinności królewskich. W r. 1793 była w posiadaniu Antoniego Kwileckiego z Wróblewa. Dziś należy do ordynacyi Wróblewskiej, którą dzierży hr. WęsierskiKwilecki, znany archeolog i właściciel jednego z najpiękniejszych zbiorów archeologicznych w kraju. 2. W. Szlachecki niem. Freidorf, wś rycerska, w pow. bydgoskim, urz. poczt. w W. Królewskim, o 5 klm. We wsi tej, położonej nad rzką Plitwicą, dopł. Rokitki, i jeziorem Wierzchocińskim, między Mroczą a Koronowem, jest 21 dm. , 166 mk. , 101 ewang. a 65 katol. Stacya kolei w Nakle odl. 30 klm. . 3. WNiemiecki, niem. Hohenfelde, wś rycerska, w pow. bydgoskim, sąd w Koronowie, urząd w Sitnie Wilhelmsort, gdzie także jest poczta. Stacya kolei Nakło o 19 klm. , Bydgoszcz 23 klm. Wś ma 524 ha 2052 mr. , z dochodem czystym 6441 mrk. 4. W. Królewski, niem. Hohenfelde, wś kośćc, pow. bydgoski, na zach. od Koronowa, wsch. płn. od Moroczy, ma 10 dm. , 155 mk. , z tych 84 ewang. a 71 katol. Nadana r. 1253 klasztorowi w Byszewie. Arcyb. Jan Suchywilk r. 1374 nakazał rządcy parafii, aby pod klątwą zmuszał kmieci W. i innych wsi do oddawania temuż klasztorowi powinnych dziesięcin. Potwierdził to arcyb. Bodzanta r. 1385. Dziesięciny te r. 1288 opat otrzymał był w zamian za dziesięciny jakie posiadał ze wsi położonych pod Kołem. Wedle rozpaniczenia z r. 1341 do W. należało pól jeziora Zelgoszcz. Kościół obecny, wewnątrz drewniany, zewnątrz w pruski mur zbudowany w r. 1752, głównie staraniem Benedykta Liśkiewicza z klasztoru cysterskiego w Koronowie, który był wtedy tamże proboszczem. Wł. Ł. Wierzchocin, niem. Oberchotzen, wś przy źródłach rzki Chociny dopł. Brdy, pow. człuchowski, st. pocz. Eisenbrueck, gm. Borowy Młyn, par. kat. Borzyszkowy; 684, 14 magd. mr. ; 1868 r. 25 bud. , 90 mk. , 49 kat, 41 ew. ; 1885 r. 11 dm. , 121 mk. W topogr. Goldbecka z r. 1789 podany jako pustkowie. Kś, Fr. Wierzchociny, wś i fol. przy źródłach rzki Kąpiel dopł. Rgilówki, uchodzącej do Warty,

Wierzchnierzecze

Wierzchnierzecze

Wierzchniów

Wierzchocin

Wierzchociny