przywilej Kazimierza, potwierdzający przywileje i dobra kościoła gnieźn. , wymienia w liczbie dóbr W. razem z Kędzierzynem i Szczytnikami. Po zabraniu dóbr kościelnych przez rząd, należały W. do domeny w Skórzęcinie. 2. W. wś i dobra, w pow. inowrocławskim, sąd w Inowrocławiu, urząd okręg. i urząd poczt. w Gniewkowie Argenau. Wś ma obszaru 786 ha, z czystym dochodem 13434 mrk. Bo dóbr należy folw. Ostrowo, mający 580 ha, Szrobsk 348 ha i Łońsk 795 ha. Najdawniejsza wzmianka o W. sięga r. 1459, w którym Wojciech z Krotoszyna dal je biskupowi wrocławskiemu w zamian za Dźwierzchno. W r, 1461 pisze się jeszcze z W. i Krotoszyna Jakub, kasztelan szremski, układając się z biskupem wrocławskim o zniesienie młyna na Noteci pod Rowinem. W r. 1583 posiada w W. Jan Rusinowski 23 łanów os. a 10 zagrod. 3. W. Małachowo, niem. Jacobsdorf, ob. Małachowo, Wś, w pow. Witkowskim, ma sąd w Gnieźnie o 15 klm. , od Witkowa 2 klm. Obszaru 167 ha. W ostatnich czasach z rąk Ulatowskich przechodziła do rąk Lutowskich i Chełmickich. Ostatni właściciel rozparcelował wieś tę za pośrednictwem banku ziemskiego w Poznaniu. Osadnicy nowi przybyli z Górnego Szląska. Dr. W. Łebiński. Wierzbiczańskie jezioro, przy wsi t. n. , w pow. gnieźnieńskim, ciągnie się na 3 1 2 klm. przez pow. Witkowski i gnieźnieński. Wzn. 97, 5 mt. npm. , w najszerszem miejscu ma 1300 kroków, a zwęża się pod Wierzbiczanami do 150 kroków, a pod Lubochnią na 300 kroków. Od północy zasila się jezioro strugą z Wawrzynowa płynącą, która się łączy z wodościekiem wymysłowskim. Tenże zabiera zbyteczne wody aż od Trzemeszna i od strony Brzozowca 102, 3 mt. npm. . Na południe zasila się odpływem jez. Modrze, przez które płynie Wełna, w ten sposób, że bierąc początek z jez. Modrze, płynie sztucznym przekopem do jeziora Wierzbiczany, z którego wystąpiwszy zdąża do jeziora Jankowskiego 95, 5 mt. npm. . Jezioro W. od r. 1318 było własnością arcyb. gnieźn. Na jego płd. wybrzeżu rozłożyła się wieś Lubochnia, ongi własność klasztoru trzemeszeńskiego, na zach. Wierzbiczany, arcyb. gnieźn. Obszary tych wsi obejmowały całe jezioro z trzech stron, z czwartej, wschodniej, założono holendry Kujawki i prócz tego na płn. stronie drobną osadę Kaliny, po zaborze pruskim wieś Braunsweld. O jeziorze tem istnieje podanie, że kiedyś na jego obszarze leżało jeszcze 5 wsi, które wody zalały. W. Łebiń. Wierzbiczów, pow. hajsyński, ob. Granów. Wierzbie 1. wś i folw. , pow. kutnowski, gm. Sójki, par. Kutno odl. 6 w. , ma 9 dm. , 197 mk. , 792 mr. ziemi dwors. , 23 mr. włośc. W 1827 r. było 18 dm. , 167 mk. W r. 1889 folw. W. , oddzielony od dóbr Sójki, rozl. mr. 686 gr. orn. i ogr. mr. 595, pastw. mr. 27, nieuż. mr. 22; bud. mur. 3, drew. 10; płodozm. 11pol. Do włościan należy 23 mr. Na początku XVI w. stoi wś pustką oddawna. Role kmiece dawały dawniej dziesięcinę prepozyturze łęczyckiej, folw. plebanowi w Kutnie. Później zatarła się różnica i z łanów km. , gdy były uprawiane, pobierał pleban Łaski, L. B. , II, 486. 2. W. wś nieistniejąca obecnie. W XVI w. należała do par. Jeżów pow. rawski. Mieli w niej części Rogowscy z poblizkiego Rogowa Łany kmiece dawały dziesięcinę plebanowi w Słupi; folw. pleban. w Jeżowie Łaski, L. B. , II, 336. 3. W, . wś i folw. , pow. wieluński, gm. Praszka, par. Ożarów, odl 10 w. od Wielunia. Wś ma kościół drewniany filialny, 92 dm. , 769 mk. , 93 osad, 1611 mr. włośc; folw. 4 dm. , 31 mk. , stanowi majorat rządowy; dwie os. 4 dm. , 26 mk. W 1827 r. było 70 dm. , 686 mk. Na początku XVI w. mieszkańcy dawali klasztorowi kościoła wieluńskiego po 10 gr. z łanu osiadłego; z pustych zaś dziesięcinę. Sołtys dawał meszne plebanowi Łaski, L. B. , II, 99. Według lustracyi z r. 1564 wś W. , w starostwie wieluńskiem, miała łan. 9 1 2, km. 10, ogrodn. 9, sołtys na 3 łan. Dochód 38 fl. 3 gr. 11 den. Lustr. , V, 176. Obecny majorat rządowy W. wydzielony został z dóbr Mokrsko. 4. W. , wś, folw. i dobra, pow. kolski, gm. Sompolno, par. Mąkolno, o 4 w. od Sompolna, mają gorzelnią, młyn wodny, 285 mk. W 1827 r. było 27 dm. , 207 mk. Jeszcze w r. 1881 wś ta należała do gminy Wierzbie, w pow. nieszawskim. Obecnie gmina ta została zniesioną, a obszar jej wcielony do pow. kolskiego. Dobra W. składały się w r. 1881 z folw. W. , Belny i OśnoPodleśne, rozl. mr. 1725 folw. W. gr. orn. i ogr. mr. 667, łąk mr. 95, pastw. mr. 19, lasu mr. 131, os. młyn. , wiatrak mr. 9, nieuż. mr. 27; bud. mur. 20, drew. 2; folw. Belny gr. orn. i ogr. mr. 151, łąk mr. 146, nieuż. mr. 8; bud. mr. 3, drew. 2; folw. OsnoPodleśne gr. orn. i ogr. mr. 205, łąk mr. 145, lasu mr, 107, nieuż. mr. 15; bud. mur. 6, drew. 3; las urządzony. Wś W. os. 36, mr. 43; wś OśnoPod leśne os, 11, mr. 16; wś Ryn os. 2, mr. 50; wś Belno i Chojny os. 20, mr. 289; wś Marcinkowo os. 14, mr. 155; wś Buslerowo os. 2, mr. 19. Na początku XVI w. pleban w Mąkolnie pobierał dziesięcinę z łan. folw. i jednego pola ról kmiecych od strony Lubotynia Łaski, L. B. , II, 214. Zdaje się, że część wsi, t. j. łany kmiece należały do par. Lubotyń leżącej już w dyecezyi kujawskiej. W r. 1557 wś W. , w par. Lubotyń, własność Jana Lubstowskiego, miała 35 łan. os. i 2 rzemieśl. Tenże Lubstowski posiadał Ośno, Brzezice i Mchowo w tejże parafii. Inne Wierzbie czy też część tego, należała do sąsiedniej parafii Sadlno. Było tu 3 łany z sołtysem Pawiński, Wielkop. , II, 20 i 30. 5. W. , wś i folw. , pow. miechowski, gm. i par. Tczyca, odl. 12 w. od

Wierzbiczańskie jezioro

Wierzbiczańskie

Wierzbiczów

Wierzbie