nie górne, piaskowiec gruboziarnisty, rudę żelazną magnetyczną i in. Gleba piaszczysta i gliniasta, w ogóle nieurodzajna. Z rzek najważniejsze Biełaja i Ural Jezior i błot niewiele. W 1860 r. było w powiecie bez miasta 100154 mk, 79935 mahomet. , w tej liczbie około 75000 Baszkirów. W t. r. było w powiecie 5 cerkwi i 133 meczetów. Rolnictwo stoi na niskim stopniu pod rolą tylko 13643 dzies. . Większe znaczenie ma hodowla bydła; było tu 97500 sztuk koni, 65000 bydła rogatego, 111650 owiec i 1500 trzody chlewnej. Lasy zajmują przeszło 1000000 dzies. , przemysł jednak leśny, z powodu braku środków komunikacyjnych, słabo rozwinięty. Przemysł fabryczny reprezentowany był przez 5 fabryk 1 fabryka miedzi i 4 żelaza, produkujących za 500000 rs. Nadto w powiecie znajdowało się 7 kopalni złota, Wiercholesie 1. uroczysko do wsi Ozdobicze, pow. grodzieński, w 4 okr. poL, gm. Kamionka. 2. W 5 uroczysko, tamże, własność Kolmanczuka, ma 10 dzies. Wierchołomy, zaśc, pow. piński, gm. Lubiszewo. A. Jel. Wierchomla, potok, w pow. nowosądeckim, prawy dopływ Popradu, uchodzi do niego o 4, 5 klm. na płd. wsi od Piwniczny, przyjmuje potok Tysi. Wierchomla al. Wierchomla al Wirchomla 1. Mała, wś, pow. sądecki, nad pot. Tysiną i drugim małym b. n. , dopływami Wierchomli praw. dopł. Popradu około Piwniczny. Wś zajmuje zwarte doliny potoków, na płd. stoku góry lesistej Lembarczek 889 mt. . Od wschodu zasłania dolinę dział wodny Wierchomli i Szczawnika, sięgający 899 mt. , od płd. Jaworzynka 1002 mt. . Dział zachodni od W. sięga 792 mt. Wś liczy 55 dm. i 376 mk. gr. kat. , należących do par. w W. Wielkiej. Pos. więk. państwowa ma 17 mr. roli, 34 mr. łąk, 9 mr, pastw. , 757 mr. lasu i 15 mr. nieuż. ; pos. mn. 668 mr. roli, 160 mr. łąk, 131 mr. pastw. i 133 mr. lasu. Do 1786 należała do klasztoru klarysek w Starym Sączu. 2. W. Wielka, wś, pow. sądecki, na zach. od poprzedniej, nad pot. Wierchomla, zajmuje zwartą dolinę potoku, ciągnąc się długą ulicą. W środku wsi stoi cerkiew par. , drewniana. Dolinę zasłaniają wzniesienia od płn. 842 mt. , od zach. 692 mt. i 810 mt. , a od płd. wsch. Kobylanka 591 mt. . Okolica lesista. Wś liczy 1153 mk. , 1133 gr. kat. a 20 izraelitów. Domów ze szkołą jest 231. Pos. większa państwowa ma młyn wodny i 2 tartaki; obszar 101 mr. roli, 6 mr. łąk, 1 mr. ogr. , 88 mr. pastw. , 795 mr. lasu, 1 mr. nieuż, i 1200 sąż parcel budow. ; pos. mn. ma 1510 mr. roli, 383 łąk, 815 mr. pastw. i 969 mr. lasu. Podobnie jak W. Mała była własnością klasztoru w Starym Sączu. Uposażenie par. gr. kat. dek. muszyński składa się z 38 mr. roli, 3 mr. łąk, 16 mr. pastw. i 20 sągów drzewa. Dodatek do kongruy 200 złr. Wś graniczy na zach. z Łomnicą, na płd. z Zubrzykiem. Mac. Wierchosułka al. Wierchosułki, słoboda nad rz. Sułą, pow. lebiedziński gub. charkowskiej, o 40 w. na płn. zach, od Lebiedzina, ma 194 dm. , 1828 mk. Wierchotiszanka, osada nad rz. Tiszanką, pow. bobrowski gub; woronieckiej, o 38 w. na płn. wsch. od Bobrowa, 544 dm. , 5265 mk. , zajmujących się rolnictwem, hodowlą bydła, opodnictwem, pszczelnictwem, łowieniem pijawek, kobiety zaś wyrobem koronek; cerkiew słynna ze swego bogactwa, szkoła, bank, znaczne jarmarki. Wierchotojda, wś nad rz. Małą Tojdą, pow. bobrowski gub. woronieckiej, o 43 w. na płn. wsch. od Bobrowa, 172 dm. , 1564 mk. , st. pocztowa. Wierchoturye, mto powiat. gub. permskiej, nad rz. Turyą, przy ujściu do niej rzeczek Świjagi i Dernejki, pod 58 52 płn. szer. a 78 27 wsch. dług. , odl. o 661 w. na płn. wsch. od Permu. W 1860 r. miała 6 cerkwi, monaster męzki, 442 dm. 8 murow. , 2 magazyny, 38 sklepów, 3158 mk. , bank miejski, szkoły powiat. i miejską, dom przytułku, st. poczt. , garbarnię. Do miasta należało 3145 dzies. ; dochody w 1860 r. wynosiły 3970 rs. Dwa jarmarki doroczne. Handel nieznaczny. Mieiszkańcy zajmują się rolnictwem, zbiorem orzechów cedrowych i myślistwem. W. założone zostało w 1598 r. na starym czudzkiem czy wogulskiem horodyszczu Nerom Kura. Do 1781 r. było mtem powiat. gub. tobolskiej, poczem mto powiat. początkowo namiestnictwa, a od 1796 r. gub. permskiej. Wierchoturski powiat, najbardziej na północ wysunięty z pomiędzy zauralskich powiatów gubernii, zajmuje 1215, 9 mil al. 58833, 5 w. kw. Powierzchnia górzysta, niemal cała pokryta lasami lasy zajmują 4, 172, 971 dzies. . Znajdują się tu bogate kopalnie miedzi, malachitu, żelaza, cennych kamieni topazów, kryształów górnych, ametystów, berylów, granatów i obfitość piasku złotego. Rzeki należą do dorzecza Obi i Tury dopł. Tobola. Jezior jest około stu; biota zajmują rozległe przestrzenie, zwłaszcza w części półn. , niezaludnionej. W 1860 r. było w powiecie bez miasta 180353 mk. 7138 rozkoln. , 208 mahomet. , zamieszkujących 402 osad, z 26000 dm. Rolnictwo prawie nieistnieje 21000 dzies. roh, 30000 łąk; równi słabo rozwinięta hodowla bydła 51153 sztuk koni, 49530 bydła rogatego, 62282 owiec, 14130 trzody chlewnej. Główne zajęcie ludności stanowi górnictwo i przemysł leśny. W powiecie w 1860 r. było 16 prywatnych i 7 rząd. zakładów metalurgicznych, oprócz tego 78 innych zakładów przemysłowych, przerabiających głównie produkta zwierzęce. Wierchouralsk, ob. Wierchnieuralsk. Wiercholesie Wiercholesie Wierchołomy Wierchomla Wierchosułka Wierchotiszanka Wierchotojda Wierchoturye Wierchouralsk