w Wysokiem, Krzaku, Piaskach Buskich, poczem dosięga Ujazdowa i Wirkowic na lewym brzegu, a Tarzymiechów, gdzie tworzy pierwszą większą wyspę, na prawym. Na krótkiej przestrzeni między Stawem a Tarzymiechami dolina Wa zwęża się znacznie, otoczona stromemi dość wyniosłemi brzegami, zwłaszcza na lewej stronie, koryto zaś przerzuca się kolejno z pod lewego zbocza pod prawe. Z obu stron otwierają się ku tej dolinie wąwozy, któremi po roztopach wiosennych i po większych deszczach dopływa woda do rzeki. Poniżej Tarzymiechów W. rozlewa się na szerokiej równinie, płynie leniwo i wchodzi w granice pow. krasnostawskiego. Dwa bliźnie miasteczka Izbica i Tarnogóra są tu pierwszemi osadami, które W. oddziela od siebie; Izbica po prawej stronie leży na nizinie u stóp niewielkiego wzgórza, gdy tymczasem Tarnogóra wznosi się na wyniosłości, wkraczającej nakształt półwyspu w równinę nadwieprzańską, ciągnącą się pasem 1 2 w. szerokim śród łak i bagien aż do Krasnegostawu. Na lewym brzegu leżą tu wioski Romanów, Dworzyska i Latyczów, na prawym Wal, Wólka Orłowska i Zastawie. Tu pod Wólką wpada do Wa strumień Wotyka v. Wolica a pod Zastawiem strumień od Surhowa i Brzezin, oba, jak wiele dopływów Wieprzańskich, przepływające przez liczne jeziora i stawy; z lewej zaś strony pod samym Krasnymstawem rzeka Żółkiewka, przychodząca od osady t. im. i oddzielająca Krakowskie Przedmieście od Zażółkwi. W Krasnymstawie oba twarde brzegi znacznie zbliżają się ku sobie, co nadało temu punktowi ważne znaczenie komunikaeyjne, tembardziej, źe W. staje się odtąd nietylko spławnym, ale przy odpowiednim stanie wód i żeglownym. Tu teź krzyżują się drogi bite do Rejowca, Lublina i Zamościa oraz zwyczajne gościńce do Wojsławic i Żółkiewki. Od Krasnegostawu rozpoczyna się trzeci główny kierunek biegu rzeki ku północozachodowi, trwa bez większych zboczeń aż do połączenia się z Tyśmienicą w okolicy Kocka. Cała ta przestrzeń, z nielicznemi wyjątkami, przedstawia równinę jednostajną, niezbyt żyzną i miejscami słabo zaludnioną. Poniżej Krasnegostawu W. przyjmuje z prawej strony Sinicę v. Siennicę, przerzyna piękne łąki, oddziela Stężycę od Wincentowa i odtąd aż do wsi Siestrzewitowa tworzy granicę powiatów krasnostawskiego i chełmskiego. Na lewem brzegu leżą tu krasnostawskie osady Łopiennik Ruski, pod którym wpada strumień do Izdebna, dalej Dobryniów, Oleśniki ze strumieniem od Siedlisk, Trawniki i Czemierniki, gdzie rzekę przecina plant drogi żelaznej nadwiślańskiej, wreszcie Bazar, Pełczyn i Siestrzewitów, gdzie wpada znaczny strumień Giełczewski v. Giełczew, tak nazwany od wsi pod którą ma źródła; na brzegu prawym lesistym leżą wsi chełmskie, wogóle rzadkie Borowica ze strumieniem przychodzącym od Żulina, Majdan Krypków i Dorohucza, gdzie przechodzi trakt bity od Lublina na Piaski do Chełma. Od Siestrzewitowa na Łysołaje do Jaszczowa W. płynie całkowicie w powiecie krasnostawskim, poczem wchodzi na krótko do powiatu chełmskiego, dążąc na Milejów, wprost którego wpada od prawego brzegu struga z Ostrowskiego stawu, dalej na Łańcuchów, Wolę Łańcuchowską, Zakrzew, Ciechankę i Trębaczew do Łęczny. Wszystkie te wsi leżą na lewym brzegu, prawy zaś, poczynając od Dorohuczy jest na długości trzech mil prawie zupełnie osad ludzkich pozbawiony. Poniżej Woli Łańcuchowskiej W. przyjmuje od lewej strony potok od Bystrzejowie i Mełgwi, przepływający przez kilka stawów i jezior, zaś w Łęcznej z prawej strony Swinkę, płynącą wązkim jarem od Puhaczowa. Pod Ciechanką płaskie dotąd brzegi wznoszą się i rzeka wchodzi w wąwoz o dość stromych zboczach, płynąc tak aż do uścia Bystrzycy pod Zawieprzycami; na jej ldwym brzegu leżą wsi Podzamcze, Nowogród, Stoczek, Kijany i Spiczyn, ten ostatni wypełnia widły rzeczne, Bystrzycy i Wieprza, na prawym zaś Witaniew, Ziółków i Kijany Dolne. Powiat chełmski rzeka opuszcza poniżej Woli Łańcuchowskiej i odtąd aż do Stoczka tworzy granicę powiatów krasnostawskiego i lubartowskiego teraz wchodzi całkowicie w obszar tego ostatniego. Minąwszy Zawieprzyce, rozłożone malowniczo na prawym wyniosłym brzegu, W. płynie leniwo śród płaszczyzn łąkowych, częścią bagnistych, zostawiając wioski Jawidz, Rokitno, Wólkę Rokicką, Baranówkę i Łuckę na lewym a Czerniejów i Syrniki na prawym brzegu. Od Lubartowa, który dla zalewanej często równiny, odsunął się na wiorstę od lewego koryta rzeki. Wieprz podąża do Górki Lubartowskiej, gdzie go przecina trakt z Lubartowa do Parczewa, minąwszy przedtem Chlewiska na prawej stronie a na lewej Szczekarków, którego wyniosłość nakształt wyspy wznosi się z równiny przyległych łąk i gajów. Dalej rzeka rozdziela na dwoje wieś Leszkowice, mija Luszawę i Żórawieniec na prawym brzegu, pozostawia zdala Serock i osadę Firlej na lewym, wkracza w okolicę suchszą i na Tarkawicę podąża do wsi Górka, gdzie z prawej strony przyjmuje największy swój dopływ Tyśmienicę. Ta zbiera wody z większej części wyżyny ŁukowskoRadzyńskiej i wzmacnia rzekę główną tak dalece, źe nawet podczas nizkiego stanu wody spław na niej jest odtąd możliwy. Od uścia Tyśmienicy aż poniżej Łysobyk, W. stanowi granicę powiatów lubartowskiego i łukowskiego, i zarazem rozpoczyna ostatnią część swego biegu w kierunku zachodnim, zlekka ku południowi odchylonym. Godnem jest uwagi, źe na całej przestrzeni między uściami Bystrzycy i Tyśmienicy, czyli na sześciomilowej długości, W. nie przyjmuje żadnych

Wieprz