stałej ludności było 126 prawosł. , 1724 prot. , 11252 żydów. Na miasto Wieluń przypada 5675 mk. Na 1 Mm. obszaru wypada 61 mk. Najbliższe stacye dróg źel. pruskich są Landsberg Gorzów około pól mili od Praszki, Wilhelmsbruecke na pruskiej połowie Wieruszowa tuż pod Wieruszowem i Kępno około 12 w. od Wieruszowa a niedaleko od Bolesławca. Wschodnia część powiatu mniej zaludniona niż środkowa i zachodnia. O ludności tych stron pisał Grajnert Zapiski etnograficzne z okolic Wielunia i Radomska Kraków. Pod względem kościelnym powiat stanowi dekanat wieluński, dyec. kujawskokaliskiej, składający się z 25 parafii Wieluń, Biała, Bolesławiec, Chotów, Cieszęcin, Czarnożyły, Czastary, Działołoszyn, Dzietrzkowice, Komorniki, Konopnica, Kraszewice, Krzyworzeka, Lututów, Łyskornia, Mieleszyn, Mierzyce, Mokrsko, Naramice, Ossyaków, Ożarów, Pątnów, Praszka, Raczyn, Ruda, Rudlice, Rudniki, Siemkowice, Skomlin, Sokolniki, Walichnowy, Wieruszów, Wierzchlas, Wójcin, Żytniów, obejmujących w ogóle 119521 dusz. Kościołów jest 51, kaplic 5. Parafia ewangielicka jedna, w Wieluniu i 3 filie. Okręgów bóżnicznych 7 w Wieluniu, Bolesławcu, Lututowie, Wieruszowie, Ossyakowie, Działoszynie i Praszce. Jedna gmina babtystów w Świątkowicach. Pod względem szkolnym to, prócz czterech szkół w W. istniały r. 1881 w obrębie powiatu szkoły początkowe we wsiach i osadach Biała, Bolesławiec, Bolków, Cieciołów, Chruścin, Czarnożyły, Czastary, Czajków, Działoszyn, Dzietrzniki, Dzietrzkowice, Galewice, Gana, Kiełczygłów, Kiełczygłowska Huta, Krzyworzeka, Kurów, Komorniki, Kowale, Kraszewice, Lututów, Łagiewniki, Łubnica, Łyskornia, Mieleszyn, Mokrsko, Mierzyce, Osiek, Ochędożyn, Ostrówek, Ożarów, Pątnów, Pichlice, Popów, Praszka, Radoszewice, Rudniki, Sieniec, Skomlin, Sokolniki, Skrzynno; Siemkowice, Swiątkowice, Strobin, Strojec. Turów, Węglowice, Wieruszów, Wierzby, Wójcin, Żytniów, Żdżary. Obecnie w ogóle szkół 61. Pod względem administracyjnym powiat dzieli się na 1 miasto i gmin 25 a mianowicie os. Bolesławiec, Czastary, os. Działoszyn, Dzietrzkowice, Galewice, Kamionka, Kiełczygłów, Konopnica, Kurów, Kuźnica grabowska, os. Lututów, Mierzyce, Mokrsko, Naramice, os. Praszka, Radoszkowice, Rudniki, Siemkowice, Skrzynno, Sokolniki, Skomlin, Skrzynki, Starzenice, os. Wieruszów, Wydrzyn. Pod względem sądowym obejmuje jeden sąd pokoju w Wieluniu i 7 okręgów sądów gminnych Wieluń na Bugaju pod W. , Ossyaków, Działoszyn, Praszka, Bolesławiec, Wieruszów i Lututów. Szpital jeden w W. Domów schronień dla starców 2 w Praszce i Wieruszowie. Ochrona dla dzieci w Wieluniu. Leśnictwa rządowe wieluńskie dzieli sie na trzy straże Bolesławiec, Dzietrzniki, Pichlice. Starostwo wieluńskie grodowe leżało w pow. wieluńskim, wojew. sieradzkiem. W r. 1382 starostą jest Władysław ks. opolski, 1395 Jan podkomorzy poznański występuje jako starosta. R. 1417 zajmuje to stanowisko Marcin z Kalinowy, kasztel. sieradzki. R. 1501 starostą jest Stanisław z Kurozwęk. Według najstarszej lustracyi z r. 1564 w skład ststwa wchodziły m. Wieluń i wsi Biała, Bieniecz, Bobrowniki, Czastary, Dzietrzniki, Kiełczygłów, Krzywarzeka, Mokrsko, Ochędzin, Osiek, Pątnów, Pichlice, Sokolniki, Wierzbie i Wróblów. W r. 1771 nadane Stan. Męcińskiemu z opłatą kwarty 1232 złp. , a hyberny zł. 2487 gr. 18. Sejm z r. 1773 1775 nadał je wraz z wójtowstwem wieluńskim Zbierzchowskiemu na prawie emfiteutycznem. Ziemia wieluńska w XVI w. stanowiła część Wielkopolski, obejmowała 50, 41 mil kwadr. , dzieliła się na 67 parafii, liczyła 13 miast 182 wsi. Część jej obszaru weszła w skład dzisiejszego W. ks. poznańskiego. Sądy ziemskie istnieją tu od połowy XIV w. R. 1362 Izajasz sędzia ziemi wieluń. wydaje wyrok w Wieluniu. Po nim spotykamy na tej godności r. 1395 Bernarda Wierusza. Danych statystycznych do opisu miasta i powiatu dostarczył B. Nowiński. M. R. Witan. Wieluń 1. Pełki, fol, pow. sierpecki, gm. Stawiszyn, par. Radzanowo, odl. 21 w. od Sier pca. W 1827 r. było 5 dm. , 34 mk. , par. Zgliczyn. W r. 1882 fol. W. Pełki rozl. mr. 164 gr. or. i ogr. mr. 139, łąk mr. 20, nieuż. mr. 5; bud. mur. 2, drew. 3; płodozm. 6 i 9pol. 2. W. Wilewo, wś drobnej szlachty nad rz. Dział dówką, pow. sierpecki, gm. Stawiszyn, par. Ra dzanowo, odl. 29 w. od Sierpca, ma 4 dm. , 38 mk. , 244 mr. 3. W. Zalesie, wś drobnej szla chty, pow. sierpecki, gm. Stawiszyn, par. Ra dzanowo, odl. o 30 w. od Sierpca, ma 17 dm. , 189 mk. , 702 mr. W r. 1827 było 12 dm. , 89 mk. , par. Zgliczyn. Według reg. pob. pow. szreńskiego z r. 1578 wś miała licznych dro bnych posiadaczy na 4 łan. i 1 mordze, 3 zagr. Pawiński, Mazowsze, 63. Br. Ch. Wieluń 1. wś i dobra, pow. kobryński, w 1 okr. poL, gm. Zbirohi, o 32 w. od Kobrynia. Wś ma 310 dzies. ziemi włośc. 57 łąk i pastw. , 4 lasu, 3 nieuż. ; dobra, własność Jagminów, 516 1 2 dzies. 120 łąk i past. , 32 1 2 lasu, 6 nieuż. . 2. W. mylnie, ob. Wielona. Wieluń, wś nad Horyniem, w pobliżu ujścia do Słuczy, pow. rówieński, gm. Wysock o 12 w. , st. poczt. i dr. źel. Dąbrowica o 12 w. , o 170 w. od Równego. W miejscowości błotnistej, pokrytej zaroślami, z niewielkiemi piaszczystemi pagórkami i glebą piaszczystą, posiada cerkiew Pokrowską, z drzewa wzniesioną w 1778 r. na wzgórku panującem nad całą wsią, odnowioną w 1868 r. kosztem parafian i uposa

Wieluń

Wieluń