śnym oraz zarobkiem przy żegludze na Dźwinie i Meży i pracąna przystaniach. Przemysł fa bryczny słabo rozwinięty, reprezentowany był w 1885 r. przez 65 zakłady przemysłowe, za trudniające 133 robotników i produkujące za 61034 rs. , mianowicie 14 garbarni z produkcyą, 12703 rs. , 2 fabryki kożuchów, 1 drożdży, 5 gorzelni z produkcyą na 20820 rs. , 6 krupiarni 1500 rs. , 27 młynów 3290 rs. , 9 ce gielni 3161 rs. i huta szklanna 18750 rs. . Pod względem komunikacyjnym powiat pozba wiony jest dróg żelaznych, trakty zaś bite roz chodzą z Wieliża przez Wierzchowie, Suraż do Witebska, przez Wańkowszczyznę do Porzecza i dalej do Smoleńska oraz do miasteczek Uświaty i Ilino. Marszalkami szlachty powiatu wieliskiego byli 1783 1855 r. Kossow, Mohuczy, Wołkow, Bykowski, Bułyczew, Aleksjanow, Gereń. J. Krz. Wieliżka, rzeczka, w pow. wieliskim, lewy dopływ Dźwiny. Bierze początek pomiędzy wsiami W. i M. Szczetkina, płynie początkowo ku północy, poczem wykręca na zachód i ubiegłszy 10 w. ma ujście w pln. części mta Wieliża. Wieliżówka, wś, w pow. lepelskim, z kaplicą katol. parafii Zaskórki. Wieljanów, ob. Wielanów. Wielka. , nazwy złożone, zaczynające się od tego przymiotnika, rozmieszczone są przeważnie na podstawie brzmienia drugiego wyrazu. Wielka, bialoros. Wialikaja, rzeczka, w pow. borysowskim, lewy dopływ Berezyny, przybie ra potem nazwę Smolanki ob. . A. Jel. Wielka, Wielikaja, przez W. Pola w Hydrografii Muldową zwana, rzeka, w gub. pskowskiej i po części w witebskiej, dopływ jeziora Pskowskiego Czudzkiego. Bierze początek na wyżynie Wiazowskiej, z jeziora M. Wiaź, na pograniczu pow. wielkołuckiego i opoczeńskiego, przepływa przez szereg jezior, jak W. Wiąź, Chodnie, M. i W. Ostre, Careszczo, Chwaleniec, Jazno, Wieriato, Czarne, Podco, Byste i in. Początkowo płynie w kierunku płd. zach. , w pow. siebieskim wykręca się ku płn. zach. a następnie ku pln. , przerzyna w tym kierunku powiaty opoczeński, ostrowski i pskowski, i ubiegłszy około 350 w. z czego 58 przypada na gub. witebską, poniżej mta Pskowa wpada w południowe zakończenie jeziora Pskowskiego, tworząc u ujścia deltę, złożoną z 50 skalistych ostrowów, pomiędzy któremi przepływają liczne ramiona rzeki, z których główne nosi nazwę Worona. W górnym biegu w gub. pskowskiej ma brzegi wyniosłe i urwiste, bieg miejscami bardzo bystry; w gub. witebskiej płynie w części przez miejscowość falistą i ma brzegi, zwłaszcza lewy, wyniosłe. Od granicy pow. opoczeńskiego płynie przez równinę. Na wybrzeżach rzeki występuje glina, piasek a niekiedy wapień. Dno ma gliniastozwirowate, miejscami kamieniste. W niektórych miejscach w korycie rzeki występuje wapień i tworzy porogi, utrudniające żeglugę, jak poniżej i powyżej Ostrowa, pod pokostem Kołbżeckim w pow. pskowskim, pod wsią Tuchowika i poh. Wybockim. Szerokość rzeki pod Opoczką wynosi 55 saż. , Ostrowem 65 saż. , Pskowem 95 saż. , u ujścia przeszło 1 w. Głęboka pod Opoczką i Ostrowem od 1 1 2 do 7 st. , pod Pskowem i niżej 25 do 35 st. Rozlewa na wielkie przestrzenie; brody rzadkie. Poniżej Opoczki na rzece są 4 mosty, z tych jeden murowany pod linią dr. żeL warsz. petersb. Żeglowna właściwie tylko od Pskowa; spławiają po niej drzewo z gub. witebskiej. Z dopływów jej ważniejsze, od prawego brzegu Alula, Czernica, Kudka, Weresówka, Szest, Sorot, Plenna, Szczeniec, Mnoga, Czerecha i Pskowa; od lewego Issa, Sinia, Utroja, Kuchwa, Wiada, Kudep, Łochnianka i Kamionka. Ważna dla Inflant polskich, łączą się z nią bowiem rzeczki inflanckie i po nich odpływa drzewo do Petersburga i Kronsztatu. Wielka, rzka, w gub. kijowskiej, dopływ rz. Irpeń z prawej strony. Wielka, mogiła na gruntach wsi Sawarka, w pow. wasylkowskim. Wielka, Welyka, szczyt karpacki 1484 mt. , w grzbiecie ciągnącym się na granicy Galicyi, pod 48 24 płn. sz a 48 37 wsch. dług. Wielka, węg. Felka, miasteczko, w hr. spiskiem, pow. tatrzańskim, nad pot. Wielką, lew. dopł. Popradu. Leży śród żyznej doliny Popradu i przylega do miasta Popradu. Jest ona jedną z dawniejszych osad ziemi spiskiej. Istniała już w pierwszej połowie XIII w. ; w r. 1298 pleban tutejszy wymieniony jest między członkami bractwa spiskiego, założonego w r. 1248 ob. Janota E. , Zapiski o zaludn. dolin Dunajca, Popradu na Spiżu, w Roczn tow. Nauk. Krak. , 1864. W. należało do tych miejscowości, które cesarz Zygmunt dał w zastaw królowi Władysławowi Jagielle za wypożyczoną w r. 1412 sumę pieniężną. W r. 1890 było 1193 mk. , 307 Słowaków, 777 Niemców i 68 Węgrów, a pod względem religii 329 rz. kat. , 7 gr. kat. , 777 wyzn. augsb. , 22 wyzn. helweckiego i 58 izrael. Miasto miało 198 dm. i 3892 mr. obszaru. Po wybudowaniu kolei koszyckobogumińskiej W. stała się miejscem licznie odwiedzanem w porze letniej, punktem zbornym dla turystów zwiedzających okolice tatrzańskie. Ztąd powstały tu hotele i zakłady dla gości letnich. Najwcześniejszym i najwięcej znanym jest hotel i park Busza, nad Popradem, po za miastem. Powstał za staraniem Dawida Husza w r. 1867. Po przeprowadzeniu kolei koszyckobogumińskiej w r. 1871 zakład został rozszerzony w r. 1883 tak, że obecnie składa się z 6 domów i 130 pokoi gościnnych. Domy stoją w pięknie utrzymanym. parku. Również urządzono tu zakład hydropatyczny. W pobliżu parku Husza znajduje się Muzeum Karpackie, otwarte w r. 1887. Muzeum to

Wieliżka

Wieliżka

Wieliżówka

Wieljanów

Wielka