dnak w administracyi salin nie sprowadziło zmiany, bo wedlug konwencji Saksonii z Austryą z 19 listop. 1811 dzieliło księstwo dochody z tych żup z Austryą do 24 sierpnia 1813 r. Odtąd, prócz wielkiego napływu wody wr. 1872, nie zaszło w kopalniach nic nadzwyczajnego. Za to zaprowadzono takie ulepszenia, jak machiny parowe, kolej podziemną i zbudowanie kolei z Bierzanowa do Wieliczki. Wpłynęło to wprawdzie na zmniejszenie liczby robotników, ale także daleko więcej zmniejszyło wysiłek pracy ludzkiej. Literatura J. N. Hrdina, Geschichte d. Wieliczkaer Saline Wien 1842 r. ; dzieło oparte na dokumentach, na miejscu zebranych i umiejętnie opracowanych. Feliks Boczkowski O Wieliczcze pod względem historyi naturalnej, dziejów i kąpieli, Bochnia, 1843. Ten autor podaje na końcu swej książki Joachima de Watt z czasów Zygmunta I Commentariolum, przy wyd. dzieła Pomponiusa Meli. Jodici Willichii Rosseliani De salinis cracovianis observatio, Crac, Vietor, 1543; wyd. 2 z przedmową, J. Brosciusa u Jerz. Forstera, 1645, i u Miclera Coll. , t. I, pag. 798. Schroetera Ad. Salinarum Vieliciensum jocunda et Tera descriptio carmine elegiaco, Crac, Andr. Lazarus excud. , 1543. To samo w 1565 i w Miclera Coll. , I, p. 775. Schober, Physikalische Nachricht von d. poln. Salzgruben Hamburger Magazin, 1753. Beschreibung d. Wieliczkaer Salinen, hauptsaechlich in technischer Ruecksieht Hesperus, r. 1813, N. 42 i 1816 nr. 1. Pawłowicz M. A. Wiadomość jeologiczna o Wieliczce Fam. warsz. , 1823, t. IV, p. 78. Grabowski A. Opis historyczny Krakowa i jego okolic, 1836. Rps. J. Hrdiny, Denkbuch d. Wieliczkaer Saline. Rps. Saulenfels Rit. v. Raymund, Das Kais. oester Steinsalzbergwerk zu Wieliczka in Königreiche Galizien, als Leitfaden zur Befahrung dieser merkwuerdigen Grube. Oba rękopisy przechowuje kancelarya salin. Baliński M. i Lipiński T. Starożytna Polska, wyd. 2, str. 208. Niedźwiedzki Jul. Stosunki geologiczne formacyi solnonośnej Wieliczki i Bochni, Lwów I, 1883, II, 1884, III, 1886. Hier. Łabęcki, Górnictwo w Polsce, Warszawa, 1841 t. 1, str. 142 n. i t. II przywileje. Adolf Rudyński, Kod. dypl. wielicki Lwów, 1872, wydany z polecenia hr. Agenora Gołuchowskiego. Kod. dypl. małopolski Piekosińskiego, mieści w trzech wydanych dotąd tomach długi szereg ważnych dokumentów dla dziejów W. K. Paul, Ueber die LagerungsVer haeltnisse in Wieliczka. Jhrb. d. geol. R. Anstalt. , Wien, 1870. M. Vacek Beitraege zur Kenntniss d. mittelkarpathisehen Sandsteine. Jhb. d. geol. R. Aust. , Wien, 1881. Suess, E. Bemerkungen ueber die Lagerung d. Salzgebirges in W. Sitz. Berichts d. Akad. d. Wiss. in Wien, 1868, t. 58. Foekerle Lagerungs verhaeltnisse. .. zwischen W. u. Bochnia. Verh. d. geol. R. Aust. , Wien, 1869. A. Reuss, Fossile Fauna d. Steinsalz Ablagerung T. W. , Sitzb. d. Akad. d. W. Wien, 1867. F. Unger, Die Pflanzenreste Im Salzstocke v. W. Denkschrift. d. Akad. d. W. Wien, 1859. D. Stuhr Beiträge zur genaueren Deutung d. Pflanzenreste aus d. Salzstocke v. W. Vhd. d. geol. R. Anst. , Wien, 1873. S. Kreutz Ueber d. Ursprung d. Steinsalzes am Rande d. Karpathen, Vhd. d. geol. R. Anst. , Wien, 1881. Zeiszner L. Krótki opis W. , 1843. Bericht ueber d. Einbruch t. Suesswaessern in W. Bergu. Huettenmaennisches Jhb. , XXIII, Wien, 1875. Wielicki powiat obejmuje 13, 2681 kw. miriam. , ma 103451 mk. , rozdzielonych między 158 gmin politycznych i 142 gmin katastralnych. Na obszarze tym są 4 sądy powiatowe w Wielicz ce, Dobczycach, Podgórzu i Skawinie. Powiat rozciąga się na prawym brzegu Wisły, granicząc na płn. z pow. krakowskim, na zach. z wadowi ckim i myślenickim, na pld, z limanowskim, na wsch. z bocheńskim. Powiat wielicki należy do najlepiej zaludnionych, liczy bowiem 114 mk. na 1 klm. Dobrze nawodniony mniejszemi dopływa mi Wisły i Raby, przecięty koleją państwową arc Karola Ludwika i koleją z Podgórza do Suchy a następnie gościńcami z Bochni do My ślenic, z Krakowa do Wieliczki, z Bochni do Wie liczki, do Niepołomic i z Podgórza do Kalwaryi a prócz tego licznemi dobrze utrzymanemi gościń cami powiatowemi i gminnemi, należy do zamo żniejszych w Galicyi, chociaż przemysł rozwi nął się więcej tylko w Podgórzu, mianowicie wapniarski i młynarstwo. Prócz soli są tą zna czne pokłady wybornego wapna, które sprowa dzają nawet do najdalszych stron wschodniej Galicyi. Częśó północna jest na wschodzie ni zinną i piaszczystą, pokrytą, resztkami puszczy niepołomieckiej, w stronie zachodniej glinką uro dzajna na powiślu, część południowa jest kra jem podgórskim, urozmaiconym gajami liściastemi, o glebie żytniej. Miejsca godne uwagi są, Dobczyce, niegdyś mto grodowe, z ruinami zam ku, Gdów, Świątniki ze szkolą, ślusarską, Łagie wniki z zakładami fabrycznemi, Skawina, Tyniec z ruinami opactwa i Swoszowice z kopalnią siar ki zaniedbaną, i kąpielami. Objaśnienie nazwy W. i ustępy mieszczące początkowe dzieje miasta i kopalni do polowy XIV w. dodał Br. Ch. Mac. Wieliczki 1. wś nad jeziorem t. n. , pow. lidzki, w 1 okr. poL, gm. Gonczary o 6 w. , okr. wiejski i dobra ks. Wittgensteina, następnie ks. Hohenlohe, Sielec, o 12 w. od Lidy, ma 9 dm, , 95 mk. w 1868 r. 36 dusz rewiz. . 2. W. , wś wlośc nad jeziorem, pow. święciański, w 1 okr. poL, gm. Święciany, okr. wiejski i dobra skarbowe Konciarzyn, o 9 w. od gminy, 4 dm. , 42 mk. katol. w 1865 r. 17 dusz rewiz. .

Wieliczki

Wieliczki