nam jest miasto, straż ogniowa, składająca się z pięciu komend. Warszawski okrąg pocztowotelegraficzny, główny zarząd pocztowy i 9 filii pocztowych miajskich, centralny zarząd telegrafu, stacya telegrafu indoeuro pejskiego. Warszawski okrąg naukowy, dyrekcya naukowa, uniwersytet cesarski, przy nim biblioteka, obserwatoryum astronomiczne i ogród botaniczny. Inatytut weterynaryi, Szkoła felczerów, Klasa rysunkowa, Instytut głuchoniemych i ociemniałych, Inspekcya szkół miejskich i prywatnych w Warszawie, siedm gimnazyów męzkich, szkoła realna dwa oddziały, dwa progimnazya, seminaryum nauczycielskie, cztery gimnazya źeńskie, progimnazyum żeńskie, szkoła miejaka 3klas, szkoła rzemieśl 3klas. , szkoła handlowa niedzielna. Prócz tego kilkanaście szkół miejskich jedno i dwuklasowych. Z zakładów prywatnych naukowych ważniejsze są męzkie Szkoła handlowa z 4 letnim kursem utrzymywana z zasiłku Kronenbergów, dwie szkoły realne 6klasowe, szkoła rzemiosł 3klas, , dwie szkoły klasyczne 4klas. Żeńskie jedenaście pensyi 6klasowych z pensyonatami, jedna 5klas. , siedm 4klasowych. Zakład hr. Plater zajęć praktycznych, połączony ze szkołą 2klas. Dość znaczna liczba szkół 2klas. i lklas. tudzież zakładów freblowskich dla początkowego kształcenia. Prócz tego liczne zakłady lklas. prywatne. Zakładami naukowemi wyłączonemi z pod zarządu minister. oświaty są Instytut aleksandryjsko maryjski dla panien i Instytut muzyczny. Pod zarządem ministeryum finansów zostają następujące władze Komisya emerytalna. Kantor warszawski Banku państwa w miejsce dawnego Banku polskiego, z kasą oszczędności i jej 4 oddziałami w mieście, tudzież z zarządem loteryi klasycznej, Izba skarbowa warszwska, przy niej siedmiu inspektorów podatkowych dla miasta, Kasa gubernialna, Zarząd akcyzy, Zarząd okręgu celnego kaliskiego Główna komora celna warszawska, Izba probiercza, Inspekcya fabryczna, Komitet przemysłowy, Zarząd dóbr państwa dla gubernii warszawskiej, piotrkowskiej, kaliskiej i płockiej. Z władz sądowych znajdują mą Izba sądowa dla całego królestwa, sąd okręgowy, sąd handlowy, zjazd sędziów pokoju miasta Warszawy, 24 okręgów sądów pokoju, zjazd sędziów pokoju I okręgu gub. warszawskiej. Prokuratorya w królestwie polskiem. Pod zarządem ministerstwa komunikacyi zostają Zarząd komunikacyi okręgu warszawskiego, Zarząd drogi żelaznej warszawskowiedeńskiej, Zarząd drogi żel fabrycznołódzkiej, Zarząd drogi żel terespolskiej, Zarząd drogi żel nadwiślańskiej, Rady zarządzające wymienionych dróg, Bada zarządzająca drogi iwangrodzkodąbrowskiej. Warszawska izba obrachunkowa kontrolująca, Kontrola rządowa dróg żelaznych Warszawskowiedeńskiej, warsz. terespolskiej i nadwiślańskiej, Towarzystwo kredytowe ziemskie Komitet Towarzystwa, Główna dyrekcya na całe królestwo i Dyrekcya szczegółowa dla gubernii warszawskiej, Oddział warszawski Banku ziemskiego włościańskiego, Zarząd Teatrów warszawskich. Ze stowawarzyszeń i instytucyi prywatnych, pod kontrolą rządu zostających a poprzednio nie wymienionych, ważniejsze są Kasa pomocy naukowej imienia dr. Mianowskiego, Towarzystwo lekarskie, oddział Towarzystwa popierania russkiego handlu i przemysłu i Muzeum przemysłowe Towarzystwo ogrodnicze, Towarzystwo farmaceutyczne, Towarzystwo zachęty sztuk pięknych ze stałą wystawą obrazów, Towarzystwo muzyczne, oddział Towarzystwa wyścigów konnych, oddział Towarzystwa ochrony zwierzyny i racyonalnego polowania, Towarzystwo śpiewacze Lutnia, Towarzystwo wioślarskie, Towarzystwo cyklistów, Klub ruski, Klub strzelecki, Resursa kupiecka, Resursa obywatelska, Towarzystwo subjektów handlowych. C. Statystyka miasta. a Zaludnienie, W. w ciągu wieku bieżącego ulegało rozmaitym zmianom liczebnym, okresy powiększania ludności poprzedzały okresy jej zmniejszania i na odwrót. Kiedy w 1816 r. W. liczyła tylko 81, 220 osób, ludnośó lat następnych się zwiększała, doszła do 100, 338 w 1820 r. i do 139, 654 w 1829 r. Następnie widzimy okres zmniejszonej ludności miasta tak, że zaledwie w 1840 r. liczyła W. prawie tyle co w 1829 r. , mianowicie 139, 591 osób. Od 1840 r. następuje okresu zwiększającej się ludności do 1847 r, w którym roku liczyła W. 166, 997 osób. Od tego roku zmniejsza się ludnośó W. i wynosiła najmniej w 1856 r. 156, 072 osoby. Odtąd następuje okres zwiększania ludności, która wynosiła w 1858 r. 158, 817 i w 1864 r. 222, 906 osób. W ciągu ostatnich 25 lat ludność miasta wzrastała z niezwykłą szybkością, do czego przyczynił się znaczny napływ nietylko ludności wiejskiej z bliższych gubernii, szukającej tu służby lub zarobku w fabrykach, lecz także zamożniejszej ludności z klasy ziemian, urzędniczej, handlowej żydów, z bliższych i dalszych gubernii cesarstwa. Rozwój przemysłu sam przez się niewiele wpłynął na to zjawisko, za to ważniejszym był wpływ dróg żelaznych, ułatwiających komunikacyą z dalekiemi stronami. W ciągu okresu od 1868 do 1893 r. ludnośó miasta prawie się podwoiła, wynosiła bowiem

Warszawa