pob. pow. łukowskiego z r. 1631 WerkiBorki, teź Wirki, wś szlachecka, w par. Zbuczyn, miała w jednej części 1 lan, w drugiej części lan. 1 1 2 W r. 1580 p. Daniel Borkowski od siebie i sąsiad od 4 włók, co sami orzą. płaci fl. 2, od pól koła korzecznego gr. 6, od komornicy bez bydła gr. 2, suma fl. 2 gr. 8 Pawiński, Małop. , 384, 396, 415. Werki 1. wś, pow. dzisieński, w 2 okr. pol, gm. Bohiń o 21 w. , okr. wiejski Domasze, o 114 w. od Dzisny, 4 dm. , 43 mk. kat. w 1865 r. 18 dusz rewii. . 2. W. , folw. nad Dźwiną, pow. dzisieński, w 4 okr. pol, gm. Mikołajewo, okr. wiejski Werki, o 14 w. od Dzisny. Niegdyś attynencya Hrehorowicz, Jesmanów, z eksdywizyi nabywa Michanowicz, później wiano córki jego Weroniki Medunieckiej, dziś syna jej Cezarego. W skład okręgu wiejskiego wchodza, wsi Dziechcierowo i Tymoszkowo, w ogóle 67 dusz rewiz. 3. W. , zaśc. szl. nad potokiem, pow. święciański, w 2 okr. pol, o 70 3 4 w. od Święcian, 1 dm. , 5 mk. katol. 4. W. , folw. z parkiem i pałacem na praw. brzegu Wilii, o 508 w. od jej źródeł, pow. wileński, w 1 okr. pol, gm. Rzesza, okr. wiejski i par. Werki, o 7 w. na płn. wschód od Wilna, w prześlicznem położeniu, ma 182 mk. 26 prawosł, 127 katol. , 4 ewang. , 25 żydów. Parafia katol. Werki, z kośc. św. Krzyża w odległej o 1 1 2 w. wsi Kalwarya ob. , należy do dekanatu wileńskiego zamiejskiego i liczy 4100 wiernych. Kaplice w Rzeszy i Czerwonym DwoTze. Okrąg wiejski obejmuje wsi Babińce, Bołtupie, Bukiszki, Fabianiszki, Krzyżaki, Nowosiółki, Oszkińce, Rzesza, Skiersinie, Szyszkinie, Stawiszki, Turniszki oraz zaśc Dworzyszcze, Krempl i Siemieniszki, w ogóle w 1865 r. 351 dusz rewiz. włośc, . uwłaszcz. , i 112 b. włościan skarbowych. Nazwę W. wywodzą, od wyrazu lit. werkt, znaczącego płacz. Tu bowiem, podług podania, znaleziony został w gnieździe orlem Lizdejko, słynny potem w dziejach litewskich krewekrewejte arcykapłan pogański. W 1387 r. W. nadane zostały przez Władysława Jagiełłę biskupom wileńskim, którzy stale tu odtąd przebywali latem. W 1390 r. Witold, połączony z Krzyżakami, wygrał tu walną bitwę z w. ks. Skirgajła, a w 1659 r. ks. Dołgoruki i Chowański wygrawszy bitwę pod W. , wzięli do niewoli hetmana poln. lit. Gosiewskiego. Zamek tutejszy założony został w XVII w. przez Konstantego Brzostowskiego, biskupa wileńskiego. Około 1780 r. W. przeszły na prywatną własność Ignacego Massalskiego, bisk. wileńskiego, który wzamian oddal kapitule majętność swoja Czerwony Dwór. Biskup Massalski chciał z W. uczynić ordynacyę dla Karola Józefa de Ligne, męża jednej z swych krewnych, iw tym celu wzniósł w 1782 r. zachowane dotychczas w części wspaniałe budowle pod kierunkiem Wawrzyńca Gucewicza. W gmachu była kaplica, wielkie i okazałe sale, teatr domowy i t. p. Sprowadził nadto na górę wodę i założył obszerne ogrody. Ks. de Ligne w pa miętnikach swoich wspomina, że W. są. szczęśli wem dzieckiem natury; jedna rzeka większa, trzy mniejsze, łańcuch gór dzielący dwie doliny. Cztery wodospady, trzy wyspy, fabryki, zamki, młyn, port, ruina, dwa klasztory, swiątynia Ba chusa, świątynia unii, obelisk, mosty, wszystko to przyczynia się do świetności tej rezydencyi ob. Tyg. ilustr. , 226 z r. 1887. W 1792 r. zmarł ks. de Ligne, pozostawiwszy jedyną, córkę, wydaną za hr. Potockiego, który objął W. po śmierci biskupa Massalskiego 1794 r. w War szawie, wkrótce je jednak wraz z innemi dobra mi puścił w obce ręce. Następnie posiadał W. Stanisław Jasieński, b. marszałek pow. wileń skiego i kawaler maltański, po którym nabył do bra Ludwik ks. Witgenstein. Przebudował on pałac, założył piękny ogród i cieplarnią. , obszer ny murowany dom folwarczny z zegarem wieżo wym i inne budowle gospodarskie. W pobliżu folwarku znajduje się fabryka papieru, własność poprzednio Auera, następnie kolejno Hejmana, Pilchau, kupca Czernoszwarca. Widoki W. po dał Wilczyński w swem Album oraz Tygodnik Ilustr. 215 z 1872 r. . Ob. także Tyszkiewi cza Wilia, str. 275. J. Krz. Werki al. Wyrki, przysiołek wsi Majdan Stary, pow. kamionecki. Werkielany, folw. nad potokiem, pow. oszmiański, w 1 okr. poL, gm. Soły, o 24 w. od Oszmiany, 1 dm. , 32 mk. katol. ; w 1865 r. własność Hryniewskich. Werkieniany, wś, pow. wiłkomierski, w 5 okr. poL, gm. Onikszty, o 90 w. od Wiłkomierza. Werkieniki, wś włośc, nad potokiem Cycysznia, pow. trocki, w 3 okr. pol, o 46 w. od Trok, 9 dm. , 86 mk. katol. Werkijewka, mko nad rz. Bohaczką, pow. nieżyński gub. czernihowskiej, o 12 w. na płn. od Nieżyna, przy trakcie do Czernihowa, ma 585 dm. , 5870 mk. , 2 cerkwie, szkolę ludową. , cukrownię z produkcyą, na 40000 rs. . Założone w 1635 r. ; w 1764 r. było mtem sotniczem pułku nieżyńskiego. Werkowo, Vrkow w r. 1252, Wyrkowo r. 1360 1532, Werkowo r. 1577, Birkowo, wś i folw. , pow. wągrowiecki, o 5 klm. na płd. wschód od Łekna, na starym trakcie do Żernik i Janowca, wzn, 102, 7 mt. npm. Zach. częśó obszaru W. przebiega tor dr. źel. z Rogoźna do Domasławka; wody łączne spływają z jez. Redgoskiem do Wełny; par. i st. dr. żel. w Kozielsku o 3, 3 klm. ; poczta w Łeknie. Wś ma 4 dm. , 34 mk. katol. i 95 ha 88 roli. Folw. 4 dm. i 84 mk. , wchodzi w skład okr. dwors. Niemczynek, należy zaś do majętności stępuchowskiej i obejmuje 401. 30 ha 248 roli, 65 łąk, 6 pastw. , 72 lasu i 8 nieuż. ; czysty doch. z ziemi 4236 mrk; właścicielem jest Adolf Moszczeński. W r. Werki Werki Werkielany Werkieniany Werkieniki Werkijewka Werkowo