str. 658. Dawniej własność bisk. chełmiń skich. Kś. Fr. Wąsacz, wzgórze, w pow. kolbuszowskim, ob. Poddębina. Wąsala, niem. Wonsalla, wyb. i leśn. do Ostrowitego st. p. ; pow. lubawski, 2 dm. i 2 mk. Wąsewo 1. wś i folw. , pow. nieszawski, gm. Radziejów, par. Piotrkowo, odl. 30 w, od Nieszawy, dotyka granicy od w. ks. poznań skiego, ma 263 mk. W 1827 r. było 39 dm. i 235 mk. W r. 1881 folw. W. rozl mr 1793 gr. or. i ogr. mr. 1425 łąk mr. 80. wody mr, 4, lasu mr. 120, nieuż. mr. 22; hud. mur. 18; płodozm. 7 i 13pol. , las nieurządzony. Wś W. os. 30, mr. 39; wś Świątniki os. 14, mr. 445. Według reg. pob. pow. radziejowskie go z r. 1557 we wsi W. , w par. Kaczewo, Rogalińska miała 9 łan. ; część Ruczki 3 łany; B. Rogaliński 5 łan. Pawiński, Wielkp. , II, 30. 2. W. , wś i folw. , pow. ostrowski, gm. Komorowo, par. Wąsewo, odl. 18 w. od Ostro wa, posiada kościół par. drewniany, dom mo dlitwy żydowski, szkołę początkową, wiatrak, smolarnią, 42 dm. , 615 mk. W r. 1827 było 35 dm. , 298 mk. Ludnośó trudni się wyro bem płótna. Dobra W. składały się w r. 1885 z folw. W. , osady wieczystodzierż. Dalekie, rozl. mr. 1378 gr. or. i ogr. mr. 814, pastw. mr. 110, lasu mr. 223, nieuż. mr. 53, i w os Dalekie mr. 178; bud. mur. 7, drew. 19; płodozm. 6 i 9pol. , las nieurządzony, pokłady torfu, wiatrak. W skład dóbr wchodziły po przednio wś W. os. 45, mr. 371; wś Przed świt os. 37, mr. 613; wś Bagatele os. 18, mr. 303; ws Chorzewo i Majdan Wąsowski os. 4, mr. 151; wś Nowe Bródki os. 14, mr. 273; os. Dalekie os. 1, mr. 7. Kościół i parafia erek cyi nieznanej. Obecny wystawił r. 1782 wła ściciel wsi Ign. Zieliński. W. par. , dek. ostrowski, 3608 dusz. Br. Ch. Wąsewski Majdan, wś, pow. ostrowski, ob. Majdan, 113. Powstał na obsarze wsi Wąsewo. Wąska ziemia, dok. z r. 1229 Wansca, 1245 Wanska, Wansk, Wanzeke, Watisca, Wenzeke, zwała się też gniewską, jak wyraźnie opiewa przywilej ks. Mestwina II z r. 1282 cedimus totam terram Wenzeke vulgariter dictam, quae Mewe allo nomine nuncupatur Nr. 337, str. 295 w Perlbacha Pom. Urk. B. , Według tegoż dok, granice jej były Primus quidem terminu est a Verissa od Wierzycy, ubi Wizlam influit, inferius descendento Wizlam ad villam Rossitcinam t. j. do Walichnówka et villam eandem cum terra sibi adjacente usque ad Valium seu locum castri Garzeke Garc nominati et ab illo directe usque ad villam monachorum t. j. cystersów w Oliwie Raychowe Rajkowy et ab illa villa directe usque ad praefatam Verissam et ab illa directe ascendendo usque ad castrum, quod dicitur Staregarde Starogard et a ponte ibidem transeunte Verissam et publicam stratam, quae tendit versus Sweze świecie usque ad graniciem sive metam Tymowe et ab illo loco usque Wangromaditze aż do Węgiermucy, dopływa Wierzycy et eandem aquam et terram inferius descendendo usque Verissam, ubi Wizlam influit in primo termino supradicto. Granice te wyjaśnia kś. Kujot w sposób następujący od ujścia Wierzycy szła granica aż do łachy Słońce, odtąd do granic Gręblina, ztąd wzdłuż Rajków do Wierzycy, zabierając jeszcze wieś Janiszewsko, następnie Pelplin po obu stronach rzeki, dalej szła na Nowydwór i Klonówkę. która zawsze należała do starostwa gniewskiego, na Barchnowy i Jabłowo do samego Starogardu, który to gród leżał po lewej stronie Wierzycy. Ztąd ciągnęła się na południe, obok wsi dzisiejszego miasta Starogardu, którą kupili Krzyżacy r. 1305 od Piotra Świcy, wzdłuż drogi do Świecia aż do granic ziemi tymawskiej; ztąd do Węgiermucy, tą rzeczką do Wierzycy i aż do Wisły, nie przechodziła więc w tej części na prawy brzeg Wierzycy ob. O majątkach biskupich, str. 35. Z 14 osad, według przywilejów z r. 1279, 1281 i 1283 w ziemi wąskiej leżących, znamy tylko 8 Gniew, Szprundowo i Janiszewo ob. tamże, str. 74, i Baltische Studien, 1856 I, str. 120; dalej Sympnowe, t. j. Ciepłe Wysokę, Janiszowko, Sośnik i Brodzki młyn Dzieje tej ziemi zostały już podane przy historyi miasta Gniewu ob. t. II, 623. Kś. Fr. Wąski, potok, wypływa u stóp Lubienia 1211 mt. , w poziomie około 900 mt. Bieg jego nader gwałtowny, także i nieobfitość wód sprawią, że dla osady Grywałdy która się nad nim rozłożyła, jest on prawie bez użytku nie porusza młyna. Wpada do Krośnicy w poziomie około 480 mt. Długość 5 1 2 klm. , spadek około 520 mt. , więc nadzwyczajny. Wąsoskie Holendry, kol. nad jez. Sleszyńskiem, pow. kolski, gm. Piotrkowice, par. Wąsosze, odl. od Koła 35 w. ; ma 7 dm. , 76 mk. Powstała na obszarze dóbr Wąsosze. W r. 1827 było 9 dm. , 95 mk. Wąsosz 1. kol. , pow. gostyński, gm. Czermno, par. ew. Gombin, ma 40 mk. , 56 morg. w połowie łąki, z pokładem torfu na 8 stóp głębokim. Ludność niemiecka, trudni się wyrobem serów i prowadzi plantacyą wierzbiny. Kolonia ta powstała na obszarze należącym do dóbr Czermno. Na początku XVI w. tany kmiece dawały dziesięcinę kollegiacie łowickiej, a folw. , zdawna odrębne pleban. w Sobocie, który na mocy układu z kollegiatą odbierał też i z łanów kmiec; Łaski, L. B. Wąsacz Wąsacz Wąsala Wąsewo Wąsewski Majdan Wąska ziemia Wąski Wąsoskie Holendry Wąsosz