męz. , 22173 żeń. ; 7501 dzieci niżej 6 lat, 8821 od 6 do 14 lat; 34107 katol, 7492 prot. . 1168 żyd. . W r. 1871 było 43350 mk. ; w 1880 r. 43943 mk. Na okręgi miejskie przy pada 5 miast Gołańcza, Łopienno, Mieścisko, Skoki, Wągrowiec, 6 osad, 850 dym. , 2017 rodzin, 8891 mk. 5958 kat. , 1816 prot, 1117 żydów i 2823 ha 2164 roli, 358 łąk. W r. 1871 było 8564 mk. , w 1880 r. 8950 mk. Na okręgi wiejskie przypada 163 osad, 1946 dym. , 3049 rodzin, 16828 mk. 12707 kat. , 4087 prot. , 34 żydów 136371 ha obszaru 28714 roli, 2962 łąk, 886 lasu. W r. 1871 było 18025 mk. , w 1880 r. 17694 mk. Na okręgi dworskie przypada 177 osad, 1073 dym. , 2904 rodzin, 17048 mk. 15442 kat. , 1589 prot. , 17 żydów i 64497 ha 39951 roli, 5554 łąk 12020 lasu; czysty dock z ha roli 10, 18, z ha łąk 10, 57, z ha lasu 3, 52 mrk Z tego obszaru dwor. posiadali w 1893 roku Polacy 35673, a Niemcy 28824 ha. W r. 1871 żyło na tym obszarze 16761, w 1880 r. 17048 mk. Komisarze policyjni mają swe siedziby w Gołańczy, Łeknie, Łopiennie, Mieścisku, Skokach i Wągrówcu; urzędnicy stanu cy wilnego w Brzeźnie Polskiem, Chojnie, Czerlinie, Gołańczy, Kuszewie, Łeknie, Łopiennie, Mieścisku, Mokronosach, Rojewcu, Siennie, Siernikach, Skokach, Toniszowie i Wągrów cu. Parafii katol. jest 28 Budzyń, Chojna, Czeszewo, Dąbrówka Kościelna, Gołańca, Grylewo, Jabłkowe, Jańczewo, Kcynia, Kłec ko, Kozielsko, Lechlin, Łekno, Łopienno, Margonin, Mieścisko, Panigrodz, Podlesie Kościelne, Popowo Kościelne, Potulice, Pruśce, Raczkowo, Rogoźno, Bojowiec, Skoki i Wągrówiec. Żydzi mają synagogi w mia stach. Powiat wągr. wchodzi w skład okręgu regen. bydgoskiego, okr. sądów ziemiańskich bydgoskiego i gnieźnieńskiego, sądów okręg. kcyńskiego i wągrowieckiego; pod względem wojskowym należy do gnieźnieńskiego bata lionu obrony krajowej. E. Cal. Wągrówiec, pustkowie, w pow. ostrzeszowskim, istniało jeszcze około r. 1843. Należało do dóbr Osiny. Wągrowiecki młyn, Wangrovecense molendinum w r. 1381, młyn o 3 kołach w mieście Wągrówcu Kod. Wielk, n. 1796, nad Wełną, płacił w 1620 r. 2 złp. 12 gr. podatku; należał do klasztoru. Drugi młyn W. , także Wągrówką zwany, stał nad Wełną, między Wągrówcem i Straszewem. E. Cal. Wągry, w XVI w. Vegry, wś, folw. i kol, pow. brzeziński, gm. Gałkówek, par. Jeżów par. ew. Brzeziny, odl 5 w. od Brzezin. Wś i os. włośc. mają 12 dm, , 58 mk. ; dwa folw. , kol i os. 9 dm. , 110 mk. W r. 1827 było 15 dm. , 151 mk. Już na początku XVI w. znaczna częśó łanów kmiecych, po usunięciu kmieci, wcieloną była do folwarku. Łany kmiece dawały dziesięcinę na stół arcypiskupi. Ja kub z Sienna, arcyb. , przeznaczył takową na uposażenie kościoła w Skierniewicach. Z folw. dawano pleb. w Jeżowie Łaski, L. B. , II, 277. W r. 1887 folw. W. lit. A. rozl mr. 323 gr. ot. i ogr. mr. 282, łąk mr. 5, pastw. mr. 30 zarośli mr. 1, nieuż. mr. 5; bud. mur. I, dr ew. 10. Folw. W. lit. B. rozl mr. 354 gr. or. i ogr. mr. 307, łąk mr. 7, pastw. mr. 3, lasu mr. 30, nieuż. mr. 7; bud. mur. 2, drew. 12; płodzm. 5 pol Wś W. lit. B. os. 16, mr. 239. Br. Ch Wąkczew, zapewne Wągłczew, w XVI w. Vaclczew duplex, majus et minus, wś i folw. , pow. łęczycki, gm. Tkaczew, par. Leźnica Mała, odl 7 w. od Łęczycy. Wś ma 8 dm. , 89 mk. ; folw. 2 dm. , 30 mk. ; os. W. Olszan 1 dm. W 1827 r. było 11 dm. , 101 mk. W r. 1885 folw. W. rozl mr. 426 gr. or. i ogr. mr. 268, łąk mr. 105, pastw. mr. 42, nieuż. mr. 12; bud. drew. 8; płodozm. 12pol, pokłady torfu. Wś W. os. 21, mr. 38. Na początku XVI w. dziesięcinę z łanów km. i folw. dawano plebanowi w Leźnicy, który prócz tego pobierał kolędę od kmieci Łaski, L. B. , II, 363. Br. Ch. Wąkole 1 wś i os. młyn. nad rz. Mień, pow. lipnowski, gm. Osówka, par. Czerniko wo, odl 14 w. od Lipna, posiada dwa młyny wodne, olejarnią, karczmę, 5 dm. , 32 mk. , 74 morg. W 1827 r. 5 dm. , 67 mk R. 1789 własność Aleksandra Zielińskiego, czynsz wy nosi 150 złp. Należy do par. Szczutowo. 2. W. , wś, pow. lipnowski, gm. i par. Bobrow niki, odl. o 14 w. Lipna a około 10 w. na wschód połd. od wsi Wąkole, w gm, Osówka ma 6 dm. , 37 mk, 149 mr. W 1827 r. było 3 dm. ; 32 mk Br. Ch. Wąkopna Wola, wś, pow. opatowski, gm. Rembów, par. Bardo Górne, odl o 31 w. od Opatowa, ma 10 dm. , 67 mk, 303 morg. włośc. i 3 mr. dwor. Wąnorze, urzęd. Wonorze, Warnie w r. 1246, Wanorze 1249, Wanore 1308, mylnie Wąsosze, wś i os. , pow. inowrocławski, o 10 klm. na połd. wschód od Gniewkowa, par. kat. Brodnia Brudnia, prot. Murzynek, poczta w Parchaniu. Wś ma 25 dym. , 250 mk. 24 kat. , 226 prot. i 349 ha 307 roli, 25 łąk. Osada wschodnia częśó W. ma 12 dym. , 199 mk 7 kat. , 192 prot. i 191 ha 181 roli. W. było własnością klasztoru norbertanek w Strzelnie, ks. kujawski Kazimierz uwolnił wś od różnych ciężarów r. 1246 i zatwierdził r. 1249 Dok Kuj. Ulanowskiego, str. 125; r. 1308 proboszcz klasztorny zastawił tę posiadłość bisk. włocławskiemu Gewardowi i nie wykupił; r. 1404 trzymał Ją w dożywociu Sędziwój z Szubina, Wągrówiec Wągrówiec Wągrowiecki młyn Wągry Wąkczew Wąkole Wąkopna Wąnorze