Czeszewo i Wiśniewo r. 1360, Budziejewo i Chojna r. 1364, Runowo r. 1365, Kołybki, Micharzewo i Niemczynek r. 1370, Bobrowniki r. 1372, Podlesie i Skoki r. 1373, Posługowo r. 1378, Laskowo i Wągrówiec r. 1381, Raczkowo r. 1382, Stołężyn i Przysieka r. 1384, Srebrnagóra r. 1386, Dziękczyn, Mrowiniec i Starężyn r. 1387, Żelice r. 1388, Łopienno, Nieświastowice i Rzym r. 1390. Międzylesie, Modrzewie, Pląskowo, Popowo, Potulice i Rybowo r. 1391, Dobiejewo r. 1394, Domasław r. 1396, Jeziorki, Krzyżanki, Mirkowice i Rudnica r. 1398, Gorzewo, Grabowo Konarskie, Grzybowo, Jabłkowe, Miastowice, Ośno, Rusiec, Sierniki, Stare Zakrzew i Żarczyn r. 1399, Sarbka r. 1400. Znikły lub zlały się z osadami postronnemi, Klasztorek na zach. brzegu jeziora Łekna pierwotna siedziba sprowadzonych w r. 1143 1153 cystersów, którzy się następnie przenieśli do Wągrówca; Słociny pod Bartodziejami 1153 1202, Kuczyn 1253 pod Siennem, Krotoszyn i młyn Krotoski 1282 1770 pod Domaborzem, Sękorady 1298 w okolicy Żernik, Prostynie 1319 w miejscu Wągrowca, Znosze 1319 1508 pod Wągrowcem, Bielsko i Żydowo 1257 8 pod Łeknem, Lasocin 1399 1523 pod Janówcem, Chrostkowo czyli Chrościno 1476 1830 pod Ośnem, Zakonowo za rzeką Wełną, które Jakub Brudziński był nabył wr. 1485 od Sędziwoja Czarnkowskiego Paprocki, Herby, 628; potem Czechy pod Popowem Kościelnem, Zamysłowo pod Mieściskiem, Piłki pod Gołańczą, Piekłów pod Smogulcem i Latoniu pod Żernikami ok. r. 1523; Witakowo w miejscu Przysieckich holendrów i Rudniki około r. 770; potem Gaj pod Kaczkowem, Gąsina pod Nieświastowicami, Szyszak pod Podlesiem Kościelnem, Brzozogaj pod Żelicami, Wymysłów pod Morakowem. Młyny ukazują się wcześnie, zwłaszcza nad rz. Wełną. Janowy młyn, późniejszy Janówiec był około r. 1292 już znaczną osadą, Przemysław II nadał jej prawo niemieckie. Później pojawia się młyn na Bartodziejach, Ruda pod Mieściskiem. Winnice utrzymywali cystersi pod Wągrówcem. Najstarszymi w pow. dziedzicami byli wspomnieni powyżej Pałukowie, z których Zbilut, założyciel klasztoru łekneńskiego, wybitne zajmując stanowisko już przed r. 1136, potomkiem był prawdopodobnie innych wcześniejszych w tej okolicy Zbilutów, Sławników lub Straszów. Te imiona powtarzają się w rodzie przez kilka wieków. Sławnik, współcześny Zbiluta i współdziedzic Łekna, zostawił liczne potomstwo; ostatnim, piszącym się z Łekna Pałuką zdaje się być Trojan, sędzia kaliski, zmarły około r. 1453; późniejsi miasta dziedzice pisali się Łękińskimi czyli Łekińskimi Nałęczami. Prócz Nałęczów znachodzimy w dawnych czasach tu i owdzie w powiecie Porajów i Grzymałów. Powiat wągr. wydał znaczny poczet słynnych mężów, n. p. Macieja Pałukę z Gołańczy, bisk. włocławskiego 1368, różnych Domaborskich, Smogulec kich, Żernickich i innych. Krzysztof Grzymułtowski, woj. poznański 1687, pochodził z Grzymułtowic, które w nowszych czasach przezwano Gruntowicami. W Brdowie pod Czeszewem zmarł Karol Libelt. Posiadłości klasztorne i kościelne z wyjątkiem Micharzewa, należącego dotąd do probostwa łekneńskiego, zabrał rząd pruski i utworzył z nich domeny Łaziska, Toniszewo i Tarza, które następnie przeniósł do Wągrówca. Przed r. 1793 posiadał w pow. arcybiskup i kapituła gnieźnieńska Bliżyce, Dochanowo, Górzyce, Janczewo, Sarbinowo, Sławomirz i Sulinowo; inne posiadłości ich, jak np. Podolin, Siedlec i Żerniki wróciły do szlachty dziedzicznej; Kamienica w r. 1282 i Kopaszyn w r. 1319 przeszły w ręce cystersów łekneńskich. Do tych zakonników należały znaczne obszary i liczne włości, wymienione powyżej. Franciszkanki gnieźnieńskie posiadały Miniszewo i Stawiany; Templaryusze otrzymali Oporzyn i Krośno w r. 1232 3. a Bożogrobcy gnieźnieńscy Pawłowo pod Żoniem w r. 1243. Dominikanki poznańskie posiadały Rościnno w r. 1282 cy terki owińskie uzyskały podobno Sienno i Raczkowo w r. 1252, tudzież Miastowice w r. 1280; biskup poznański dziedziczył Lechlin; do probostwa rogozińskiego należał w r. 1340 Łosiniec, a do dziewierzewakiego Grabosze wo ok. r. 1523. Starostwo mieściskie obejmowało miasto Mieścisko, Ulicę Mieściską i wieś Wielą, ośnieńskie Chrościno Chrostkowo, Laskowo, Międzychód i Ośno; z starostwa kłeckiego przydzielono do pow. wągr. Gole i Gólki. Z dawnych podziałów kraju znamy dwie dzielnice łekneńską i zrazimską w r. 1252, tudzież ziemię i powiat, Pałukami zwano od r. 1335 poza r. 1399, następnie powiat koyński, który w swym pierwotnym składzie istniał do r. 1772. W tym czasie, gdy rzeka Noteć odgraniczać miała zabory pruskie od dzierżaw polskich, król pruski zajął całe lewe porzecze Noteci z Gołańczą i częścią utworzonego później powiatu wągrowieckiego. Przedhistorycznego opola z punktem środkowym na wzgórzu Babiance, w okolicy Czeszewa, domyśla się K. Libelt w swej rozprawie o mieszkaniach nawodnych. Pierwszy kośoiół stanął w Łeknie równocześnie z klasztorem około r. 1153; drugi pojawia się w r. 1270 w Janowym młynie, późniejszym Janówcu, potem w Niemczynie r. 1258, w Łęgowie r. 1319, w

Wągrowiec