nowy Wiktorya z Szołdrskich Załuska, wdowa po Janie Załuskim, kuchmistrzu litewskim, dziedzicu W. Dzisiejszy, p. w. św. Wawrzyńca i Anny, pochodzi z XVIII w. Łaski, L. B. , II, 367. W. par. , dek. turecki, 2760 dusz. Wartnicken, dobra ryc, pow. fyszhuzki, st. p. Pobethen. Wartnickswalde, folw. , pow. fyszhuzki, st. p. Drugehneu. Wartosław al. Nowymost, niem. Neubrueck, wś, niegdyś miasteczko, w pow. szamotulskim, na lew. brzegu Warty, przy ujściu Ostrorożki, o 6 1 2 klm. ną zach. od Wronek; par. kat. Biezdrowo, par. prot. , szkoła i poczta w miejscu, st. dr. żel. w Wronkach i na Mokrzcu o 3 klm. W. powstał w drugiej połowie XVIII w. na obszarze Biezdrowa, którego dziedzic Łukasz Bniński, sędzia pozn. , założył miasteczko i osadził rzemieślnikami, sprowadzonymi z różnych stron. W r. 1785 wzniósł istniejącą dotąd kaplicę z drzewa, p. w. św. Krzyża, filią par. biezdrowskiej. Protestanci mieli tu pierwotnie dom modlitwy a przy nim pastora; z pomocą zasiłku od towarzystwa GustawaAdolfa i króla pruskiego wystawili r, 1854 kościół z cegły w stylu gotyckim. Rycinę z opisem zamieścił Evang. Jahrb. fuer die Provinz Posen z r, 1861, str. 26 34. W tym czasie liczyła parafia prot. w 13 osad. 1239 dusz, obok 2438 katolików. Około r. 1806 istniał przy W. most na Warcie; teraz jest tylko przewóz. Z rąk Bnińskich wyszedł W. przy separacyi; potem zaliczony został do rzędu wsi. Nazwa pierwotna, wyparta przez niemieckie Neubrueck, poszła w zapomnienie. Już za czasów ks. warszawskiego pisano Nowymost. Za dziedzictwa Bnińskiego Łukasza, przy schyłku zeszłego wieku, tworzył W. z Łukaszewem. Winną Górą i Złodziejkiem odrębny odłam majętności biezdrowskiej. Około tego czasu było w W. 81 dym, , 3 młyny i 597 mk. 134 żydów, 20 sukienników, 7 rzeźników, 5 szewców, po 3 młynarzy, stolarzy i płócienników, po 2 szklarzy, cieśli, gwoździarzy, ślusarzy, rymarzy, garbarzy, krawców, kołodziejów, kapeluszników, jeden kupiec, winiarz i oberżysta; jarmarków odbywało się sześć. W r. 1811 było 81 dm. , 410 mk; 1837 r. 90 dm. , 646 mk. ; 1843 r. 77 dm. , 668 mk. 197 kai, 372 prot. , 99 żyd. ; 1871 r. 74 dm. , 646 mk. 248 kat. , 362 prot. , 36 żyd. ; 1885 r. 68 dm. , 692 mk. 317 kat. , 358 prot. , 17 żyd. , ob, Nowy Most t. VII, 303. E. Cal Wartowłoki, w spisie z 1866 r. Wortywłoki, wś włośc, nad jez. Łapszukas, pow. trocki, w 4 okr. pol, gm. i okr. wiejski Niedzingi o 3 w. , o 78 w. od Trok, ma 8 dm. , 133 mk katol. w 1865 r. 35 dusz rewiz. ; należy do dóbr skarbowych Orany. Wartucze, pow. labiewski, ob. Florlauken. Wartulany, wś, pow. rossieński, w 4 okr. pol. , gm. Pojurze, par. Żwingie, o 84 w. od Rossień. Wartulischken, wś, pow. tylżycki, st. p. Willkischken. Warty 1. moze Wardy, wś nad rzką Kiewli ca lew. dopł. Dawiny, pow. kalwaryjski, gm. i par. Krasna, odl. od Kalwaryi 19 w. , ma 49 dm. , 109 mk. Wchodziła w skład dóbr rząd. Ludwinów. W 1827 r. było 30 dm. , 225 mk. 2. W. , wś nad bagnami Pale, pow. maryampolski, gm. Michaliszki, par. Preny, odl. od Maryampola 35 w. , ma 33 dm. , 257 mk. W 1827 r. było 20 dm. , 205 mk. 3. W. , wś, pow. wyłkowyski, gm. i par. Bar tniki, odl od Wyłkowyszek 19 w. , ma 32 dm. , 377 mk. W 1827 r. było 32 dm. , 283 mk Br. Ch. Wartyszki, ob. Warciszki. Wartywłoki, ob. Wartowłoki. Warucie, wś, pow. nowoaleksandrowski, w 5 okr. pol, o 72 w. od Nowoaleksandrowska. Warumbardszen al Lukoschen, wś, pow. stołupiański, st. p. Stołupiany Stallupoenon. Warunie, wś, pow. wiłkomierski, w 5 okr. pol, gm. Androniszki Dobrowolski ma 23 1 2 dzies. 1 1 2 lasu, 5 nieużyt. , Skorulski 15 dzies. 2 1 2 nieuż. . Warupatschen, al Klein Paszuiszen, wś, pow. piłkoławski, st. p. Schirwindt, Warupoehnen 1. al Kunigischken, wś i dobra, i 2. W, Klein, wś, pow. piłkałowski, st. p. Schirwindt. Warusa, rzeczka, właściwie odnoga Rusy, prawego ramienia Niemna. Uchodzi do Bałtyku zatoka Kurońska przy osadzie rybackiej t. n. ob. Rusa i Skirwith, Warusa, , os. rybacka przy ujściu rzki t. n. Zamieszkała przez Kuronów. Warusche, pow. wrocławski, ob. Karlau 2. Waruża, rzeczka, w gub. witebskiej, prawy dopływ Oboli. Wypływa z niewielkiego jeziora Waruży, leżącego na wyniosłym, lesistym dziale wodnym między rzekami zatoki Fińskiej i Rygskiej, pod wsią Czuchilino wpada do jez. Świno. Spławna na pewnej części. Długa 18 w. ; dno ma piaszczystoila ste, twarde; brzegi początkowo niskie, następnie wyniosłe, pokryte przeważnie lasem sosnowym. Warwa, mko przy ujściu rzki Warwicy do Udaju, pow. łochwicki gub. połtawskiej, odl o 42 w, na zach. od Łochwicy, ma 460 dm. , 2553 mk. , 2 cerkwie, 3 jarmarki. Należała do włości przyłuckiej ks. Jeremiego Wiśniowieckiego ob. t. XII, 777. Podług in Wartnicken Wartnicken Wartnickswalde Wartosław Wartowłoki Wartucze Wartulany Wartulischken Warty Wartyszki Wartywłoki Warucie Warumbardszen Warunie Warupatschen Warupoehnen Warusa Warusche Waruża Warwa