Calendis. Septemb. MDXCVIII. Por. Olsztyn. Parafia wartemborska obejmuje Wartembork miasto, Łęgajny, Kaplityny, Maruny dwór, Biedowo czyli Małe Maruny, Tęguty, Szynowo Schoenau, Ruszaj ny Reuschhagen, Kierzliny Kirschleinen, Jedzbark Hirschberg, Odryty, Nerwik, Kucbory Kutzborn, Klucznik, Grabowo, Podlasy, Raks, Krupoliny dwór, Zupuny, Mokiny, Dąbrówka Klein Damerau, Tumiany Daumen. Dekanat wartemborski, dyec. warmińskiej, ma 14 parafii W. , Pasym, Stary W. , Bartołty, Klewki, Klebark, Lamkowo, W. Leszczyny, Wielbark, Libenberg, Duża Purda, Dźwierzuty i Szczytno, Ramsowo, Sętal. 2. W. Stary, niem. AltWartenburg, wś z kościołem par. katolickim, pow olsztyński, ma 650 mk. Polaków. Do parafi należą Gady Jadden, Tuławki Tollack, Orzechowo i Szypry. Wartenau, dawny gród na Szląsku, ob. Pochnia 1. Wartenberg 1. posiadłość, w pow. ino wrocławskim; 1 dm. i 7 mk. ; par. i okrąg dworski Lisewo, poczta i st. dr. żel. Złotniki. W. jest szczątkiem holendrów t. n. , które po wstały około r. 1840 i znikły. 2. W. , dwór, w pow. źnińskim, o 7 1 2 klm. na zachód od Barcina i tyleż na wschdpółn. od Żnina; par. katol. Góra Arcybiskupia, par. prot. Barcin, poczta w Buszkowie Busohkau, st. dr. żel. na Jadownikach o 1, 500 kroków; ma 106 mk. 77 katol. , 29 prot. i 254 ha 229 roli, 12 łak, 10, 94 pastwisk, 2, 06 nieuż. ; czysty dochód z ziemi 2, 070 mrk; chów bydła, niero gacizny i owiec. W. powstał w miejscu osa dy o 4 dym. Bielawki, zwanej i wchodzącej około r. 1840 w skład Jadownik, od których oderwaną została. E. Cal Wartenberg, leśn. , pow. kwidzyński st. p. Mała Karczma, par. kat. Pieniążkowo, Kś, Fr. Wartenber g 1. Deutsch, miasto nad rz. Ochlą lew. dopł. Odry, pow. zielonogórski Gruenberg na Szląsku, odl 2 1 2, mil od Zielonogóry, 12 mil na płn. płn. zach. od Wrocławia, przy drodze z Wrocławia do Berlina. Posiada kościół pan katol. , kościół paraf. ewang. , szkoły, urząd etanu cywil, urząd poczt i tel. , 116 dm. , 264 gospodarstw, 897 mk. 561 katol, 329 ew. , 7 żyd. . Do miasta należy 381 ha 226 roli, 111 łąk, 11 lasu. W r. 1840 było 124 dm. , 875 mk. 645 kat. , 230 ew. . W r. 1349 miasto Wartembergh należało do księstwa żegańskiego. W r. 1690 dziedzic y. Sprinzenstein nadał miasto i dobra jezuitom, którzy je posiadali do r. 1776. W r. 1778 drogą kupna przeszło w posiadanie księżnej na Żeganiu Sagan. Kościół par. katol sięga początków miasta. Kościół ew. powstał w r. 1790 z dawnego refektarza jezuitów, w rezydencyi dziedziców. 2. W. , ob. Syców. Wartenburg, wś, pow. labiewski, st. p. Mehlawischken. Wartha, serbskie Stróża, wś i dobra nad rzeką Schwarzbach, pow. wojerecki, par. ew. Koenigswartha w Saksonii. Do r. 1816 należała do Łużyc saskich. W r. 1886 wś miała 260 ha 162 roli, 54 dm. , 275 mk. 2 kat. ; dobra 622 ha 352 ha lasu, 2 dm. , 19 mk. 1 kat. . Warthau Alt, 1374 Warte, dobra i wś, pow. bolesławski, par. kat. i ew. w miejscu. W r. 1885 dobra miały 383 ha, 9 dm. , 78 mk. 7 kat. ; wś 670 ha, 137 dm. , 820 mk. 98 kat. . Wedle tradycyi stał tu stary gród, przy którym osiedli templaryusze. Następnie dobra były własnością szlachecką. Kościół par. katol w czasie reformacyi przeszedł w ręce protestantów; od r. 1654 zwrócony katolikom. Kościół par. ewang. wznies. 1742 r. We wsi łomy piaskowca i wapienia. Piece wapienne. Warthe, ob. Warta, Warthe Klein, wś, pow. nissański, par. ew, Nissa, kat. Nieder Hermsdorf. W r. 1855 miała 112 ha, 13 dm. , 63 mk. kat. Warthen, dwie wsi, pow. królewiecki, st. pocz. Królewiec. Jedna wś należała do dóbr Walburg a druga do Wundlacken. Warthewald, leśniczówka rząd. , pow. obornicki, na lew. brzegu Warty, o 10 klm. na wsch. płd. od obornik, tuż pod Radzimiem; poczta w Chludowie wchodzi w skład nadleśnictwa Eckstelle II Kąty; 1 dm. i 11 mk. Tak zowią też niektórzy probostwo radzimskie. Wartkowice, wś i dwa fol nad rz. Ner, pow. łęczycki, gm. Gostków, par. Wartkowice, odl 16 w. od Łęczycy, posiadają kościół par. drewn. , młyn wodny, tartak, gorzelnią w r. 1871, 31 dm. , 179 mk W 1827 r. było 15 dm. , 138 mk. W r. 1871 fol W. rozl mr. 1339 gr. or. i ogr. mr. 423, łąk mr. 176, past. mr. 76, lasu mr. 557, zarośli mr. 51, wody mr. 16, w os. mr. li, nieuż. mr. 29; bud. mur. 19, drew. 10; płodozm. 8 i 10pol; las nieurządzony. Wś W. os. 21, mr. 150; wś Gostków os. 31, mr. 47. W r. 1521 Zygmunt I pozwala Piotrowi Bielawskiemu pobierać grobelne między jego wioskami W. i Gostkowem, po 3 denary od wozu Lustr. , IV, 273. Kościół paraf. , p. w. Narodzenia N. P. Maryi, istniał już w XV w. Patronami a zapewne i fundatorami byli dziedzice W. Uposażenie kościoła stanowiły place, ogrody, 2 łany roli, łąka z jeziorem i lasy. Dziesięcinę z W. z łanów km. dawano na stół arcybiskupi, z fol plebanowi. Gdy w XVII w. dawny kościół uległ ruinie, wtedy wzniosła

Wartenau

Wartenau

Wartenberg

Warten

Wartenburg

Wartha

Warthau

Warthe

Warthen

Warthewald

Wartkowice