mi i herb Kieżgajłów Łabędź przybrali do herbu swego Róża. Po śmierci Andrzeja Zawiszy odziedziczył Sz. syn jego Jan, ktory odbudował spalony w tym czasie kościół miejscowy. Po jego zgonie właścicielem Sz. został brat jego Melchior, kasztelan witebski. Ten w 1532 r. przeszedłszy na kalwinizm, wystawił tu zbór helwecki, po zrujnowaniu którego zbudował nowy swym kosztem późniejszy zastawnik Sz. Melchior Szemiot, kasztelan żmujdzki. W tym czasie kalwinizm opanował kraj cały do tego stopnia, że pozostało zaledwie 7 księży katolickich w całej dyecezyi żmujdzkiej. Między innymi i kś. Hołubko, proboszcz szydłowski, przeszedł na kalwinizm, a osierocony kościół, plebanię i fundusze kościelne przywłaszczone zostały przez zbór helwecki. W 1591 r. Zofia Wnuczkowa, marszałkowa i ciwunowa retowska, nabyła Sz. od Zawiszy za 9000 złp. , a dokupiwszy za 100 kóp gr. lit. od Stanisława i Jarosza Billewiczów Stankiewiczów wś Naruszajcie, wszystko to zapisała na wieczność zborowi szydłowskiemu. Przy zborze założyła szkółkę, w której, oprócz innych nauk, zawarowała uczenie języka ruskiego, zobowiązując duchownego aby utrzymywał bezpłatnie czterech uczniów z biednej szlachty oraz aby czterech ubogich trzymał w szpitalu. W 1612 r. rozeszła się między ludem wiadomość, że się ukazała Matka Boska na ogromnym kamieniu, stojącym na polu tuż za miasteczkiem. Cud ten był powodem do rozpoczęcia procesu kapituły żmujdzkiej z kalwinami o zwrot funduszów kościelnych, zakończonego dekretom trybunalskim z 1622 r. , powracającym katolikom ich własność. W skutek tego zaczęto budowę kościoła, krórą, dla braku funduszów, dopiero w 1651 r. ukończono i d. 8 stycznia t. r. przez bisk. żmujdzkiego Piotra Parczewskiego uroczyście poświęcono. Podług Łukaszewicza Dzieje wyznania helweckiego, II, 85 zbór w Sz. , uposażony przez Puttkamera, landhofmistrza kurlandzkiego, miał na początku XVII w. 500 audytorów, zaczął jednak podupadać i w 1754 r. nie miał już osobnego pastora, ale był afiliowany do zboru kiejdańskiego, poczem ostatecznie upadł. Nabożeństwo odbywało się w nim tylko czasami. Tymczasem cudowny obraz Matki Boskiej szydłowskiej stał się tak głośnym, że zewsząd lud tłumnie począł się zgromadzać do niego, a znosząc liczne wota w srebrze i złocie, dostarczył funduszu na rozpoczęcie budowy teraźniejszego kościoła. W 1760 r, założył fundamenta jego ówczesny pleban a późniejszy biskup żmujdzki kś. Jan Łopaciński, a budowlę dokończył w 1786 r. kś. Tadeusz Bukaty, proboszcz szydłowski, sufragan żmujdzki oraz biskup tespieński. Togoż roku bullą papieża Piusa VI kościół szydłowski wyniesiony został na stopień infułacyi a cudowny obraz ukorono wany poświęconą w Rzymie koroną. Obrzędu tego dopełnił uroczyście na rynku mka bisk. żmujdzki Stefan ks. Giedrojc, w asystencyi trzech biskupów delkoueńskiego Adama Ko ści, cyneńskiego Jana Malinowskiego i tespieńskiego Tadeusza Bukatego, wobec sta rosty żmujdzkiego Antoniego Giełguda i 30, 000 pobożnych, przybyłych z różnych stron kraju i sąsiednich Prus. Na pamiątkę tej uroczystości wylitografowany został wi zerunek N. M. P. szydłowskiej z odpowie dnim podpisem. Infułacya szydłowska, powię kszając stopniowo fundusz, posiadała w osta tnich czasach 140 włók i 25 mr. ziemi i 8951 rs. kapitału. Utrzymywało się przy niej 5 księży. Dziś jest tylko infułat, wikary i je den altarysta; dwie pozostałe altarye wakują. Na końcu mka jest kaplica drewniana, w środ ku niej kamień, na którym, podług podania, ukazała się Matka Boska. Na kamieniu tym urządzono ołtarz dla odprawiania mszy św. , nad nim zaś postawioną jest kamienna statua N. M. P. , sprowadzona z Anglii. Obok kamie nia postawiona jest skrzynia żelazna, w któ rej po upadku kościoła, podług podania prze chowanego przez relacyę ogłoszoną z współ czesnego rękopisu przez Jucewicza w Wspo mnieniach Żmudzi str. 15, przechowane były aparaty i dokumenty kościelne. Zakopa ne w ziemi, leżały one przez 80 lat, dopóki katolicy nie odzyskali od kalwinów kościoła swego i przywłaszczonych funduszów. W r. 1886 d. 8 września odbył się z wielką uroczy stością stuletni jubileusz czyli pamiątka koronacyi obrazu szydłowskiego. Przez długi czas proboszczem szydłowskim był kś. kanonik Józef Rupejko, znany pisarz litewski. W Sz. urodził się Kazimierz Kontrym, sekretarz akademii wileńskiej. Opis Sz. z widokiem ko ścioła podał Buszyński Ign. w Tygod. Illustr. t. III, 1860 r. , który ogłosił też oddzielnie Opisanie historyczne kościoła szydłowskie go Wilno, 1859, oraz dał obszerniejszy opis w Opisaniu histor. statyst. pow. rossieńskiego str. 81 86. J. Krz. Szydłów 1. al Szydłowo, Szydlow r. 1233, Schydlowo 1346, Schidlowo 1580 r. , wś kośc. , pow. mogilnicki, dek. zbarski św. Michał w Gnieźnie, odl 5 klm. na płd. od Wielatowa, nad jeziorem t. n. , pan i szkoła w miejscu, poczta w Wielatowie Wilatowen, st. dr. żel. w Trzemesznie o 8 klm. Kościół z cegły, p. w. św. imion Jezus, Marya, Józef, i szpital dla 18 ubogich wystawił w r. 1795 opat trzremeszeński Michał Kościesza Kosmowski. Następnego roku zaprowadzono bractwo Serca Jezusowego. Par. składają Szydłów i Szy Szydłów Szydłów