jew. sandomierskiem, pow. wiślickim. Podług lustracyi z r. 1629 obejmowało miasto Szydłów z zamkiem i Pierzchnicą. oraz wsi Gacki, Wola Zyznowska, Solec, Wolica, Brzeziny, Osówka, Potok, Rudki, Czyżów, dwie huty szklane, Wąkop, Życiny, Osiny, Malkowice i Wolę Małkowską. W r. 1771 posiadała, je Katarzyna z Fredrów Rupniewska, kasztelanowa małogoska, opłacając kwarty złp. 4944 gr. 2, a hyberny złp. 2827 gr. 20. Na sejmie z r. 1773 75 Stany Rzpltej nadały te dobra narodowe w posiadanie emfiteutyczne Maciejowi Sołtykowi, wdzie sandomierskiemu. Lustr. 1789 r. opiewa Ststwa niegrodowego possessorem jest JW. Maciej Sołtyk, wda sandom. , od 1774 r. Miasto około murem kamiennym obwiedzione; mury miejscami zupełnie powypadały; bramy Opatowska i Krakowska nadpustoszałe. Ratusz w środku rynku murowany, o 2 kondygnacyach, gątem nowo pokryty, wewnątrz reparacyi potrzebujący; domów katol. 156, pustych 4; żydowskich 28, pustych 8 i miejscami dawnych kamienic spustoszałych mury. Zamku rudera stoją, do którego wchodząc z miasta jest brama, nad tąż kilka izdebek niegdyś mieszkalnych. Oficyna drewniana stara, na węgieł budowana, stajnie z wozowniami murowane, mury w nich porysowane. Kościół paraf. św. Władysława murowany, mocno porysowany; drugi szpitalny św. Ducha za bramą Opatowską, od ognia piorunowego zniszczony. Na rzece Ciekąca zwanej, pod miastem płynącej ze źródeł, znajduje się 5 młynów. Prowent roczny z miasta, do prowentu starościn, importowany placowego od mieszczan i przedmieszczan zł. 80 gr. 8; placowego z folwarków przedmiejskich szlacheckich zł. 20 gr. 14; od garncarzów za glinę rocznie zł. 32; placowego od żydów zł 58; łopatkowego od rzeźników zł. 240. Summa rocznego dochodu z ststwa zł. 23, 848 gr. 47 1 2 z czego połowa do skarbu kor. należy. Z zabytków przeszłości przechowały się dotąd szczątki zamku, mianowicie mury skarbczyka z bramą, nad którą tablica herbem Wazów i napisem z czasów Zygmunta III. Mury miejskie, wzniesione z łupanego kamienia, uległy zniszczeniu. Z trzech bram przechowała się Krakowska, pochodząca zapewne z XVI w. Kościół przechował okna ostrołukowe, ścianę szczytową zębatą i piękną zakrystyę. Starożytniejszym o wiele jest kościołek św. Ducha podobno też WW. Świętych za miastem na wzgórzu, u stóp którego mieszczą się lochy, mające być dawnemi siedzibami rozbójników, dziś użyte na piwnice. Budowa kościółka nosi cechę wielkiej starożytności może z XII w. . Jestto zapewne pierwotna kaplica przy targowisku i zamku wzniesiona. Przechowała się Słownik Geograficzny T. XII Zeszyt 134. też pięka i ciekawa synagoga z XVI wieku z blankami i szkarpami. Opis Sz. z ryciną podał Tygodnik Illustr. z 1861 r. , III, 24 i Kłosy VIII, 94. Br. Ch. Szydłów, żmuj. Szydława, mko, pow. rossieński, w 2 okr. pol. , gm. Szydłów, o 18 w. od Rossień, przy dawnym trakcie poczt. z Rossień do Szawel, ma 35 dm. , 521 mk. w 1859 r. , kościół kat. mur. , dom modlitwy żydowski, zarząd okr. policyjnego, urząd gminny, szkołę ludową, aptekę, jarmark tygodniowy od 8 września, targi co poniedziałek. Kościół par. kat. , p. w. Narodzenia N. M. P. , z cudownym obrazem Bogarodzicy, okazałej budowy, stoi na wzgórzu śród miasteczka i panuje nad całą okolicą. Par. kat. , dekanatu szydłowskiego, 8110 wiernych. Filia w Żoginiach, kaplice w Sz. na cmentarzu grzebalnym, Kontowszczyźnie i Witkiszkach. Dek. szydłowski, dyec. żmujdzkiej, obejmuje 9 parafii Sz. , Cytowiany z 4 kaplicami, Kielmy z kaplicami w Wierpianach i Juchniszkach, Kroże z filią Pokrożeńcie i kapl. w Krożach i Linkowcu, Widukle z kapl. w Żelpiach, Lale, Lidowiany z filią Saudyniki, Erżwiłek z filią Wodżgiry i kapl. w Erźwiłku, Plekie i Wodżgirach, Wajgów z filią Pokiewie i kaplicami w Wajgowie i Gierdziagole. Wszystkie parafie w pow. rossieńskim, tylko Wajgów w szawel skim. Dekanat ma 45, 741 wiernych. Gmina Szydłów obejmuje 5 okręgów starostw wiejskich, 148 osad i 2708 mk. włościan. Mko ze wszech stron otoczone jest ciemnym borem, który od strony lidowiańskiej i cytowiańskiej przylega prawie do samych wrót miejskich, i z tego powodu miasteczko otrzymało nazwę Szydłowa, właściwie Szyłowa od sziłas las, bór, pierwotnie bowiem za czasów pogańskich osada ta zwała się Budą, od ogólnej nazwy osad leśnych, mazurskich zwykle, nie zaś jak chcą niektórzy, od wyrazu Budte, jakoby nazwy bóstwa mądrości, w mitologii litewskiej. Według podań miejscowych świątynia pogańska stała w miejscu gdzie stoi dzisiejszy kościół. Pierwotny kościół katolicki fundowany tu został w 1457 r. przez Piotra Giedygołda, dziedzica Giejszów, późniejszego kasztelana wileńskiego, na cześć Narodzenia Nąjświętszej Maryi Panny oraz św. Piotra i Bartłomieja, i uposażony zapisem wsi z 10 włościanami oraz dziesięciną z trzech folwarków Budy al. Szydłowa, Gir i Poszokorń. Po Giedygołdach dostał się Sz. Mikołajowi Kieżgajle, którego jedyna córka Barbara wniosła przed 1500 r. wraz z innemi majętnościami i to mko w posagu Andrzejowi Janowiczowi Zawiszy, dziedzicowi Żejm pod Kownem. Niesiecki w herbarzu swoim powiada, iż ci Zawiszowie odtąd pisać się poczęli ZawiszamiKieżgajła

Szydłów

Szydłów