cechy wybitnej, pałacyk ciasny i wilgotny, nic w sobie godnego uwagi nie zawierają, odkąd w 1868 r. wywieziono ztąd do Mariensee majętności Józefa Borcha bogaty księgozbiór pałacowy a w r. 1870 portrety familijne Borchów do Małnowa, posiadłości hr. Stanisława Zyberka. Biblioteka warklańska, obecnie nieuporządkowana, w części zniszczona, w części nawet antykwaryuszom sprzedana, mieściła w sobie do 1868 r. 8000 tomów pomiędzy niemi rzadkie wydawnictwa z XVI w. , tudzież zbiór, należący do zakresu nauk przyrodniczych, w 1870 r. ofiarowany do kurlandzkiego muzeum starożytności w Mitawie. Jadalną komnatę warklańska zdobił do r. 1870 szereg portretów familijnych borchowskich, pod któremi znajdowały się genealogicznoheraldyczne pochwały przodków, w duchu panegirycznym, pełne anachronizmów. Z dawnych pamiątek pozostał obecnie w W. tylko pomnik, w najdalszym krańcu rozległego parku przez wojew. bełzkiego Michała Borcha wystawiony w 1783 r. , na cześć włoskiego architekta Mazottiego, który, jak przynajmniej opiewa umieszczony na nim rozwlekły i napuszony napis, czarodziejską laską stworzył rezydencyę warklańska w miejscu niegdyś przez moczary zajmowanem. Pałacyk warklański również jest zabytkiem z czasów Stanisława Augusta. Kościół paraf, katol. , p. w. N. M. P. , pokaźny i obszerny, przez miernego wykonany architekta który zmniejszając wspaniały plan pierwotny, popełnił kilka bijących w oczy błędów, odznacza się niskim stosunkowo sufitem i zbyt nisko połoźonemi oknami, ma wszakże bardzo piękne marmurowe ołtarze, wielkim kosztem z Francyi sprowadzone. Wzniósł go w r. 1851 wojewodzie bełzki i marsz, guber. witebski Karol hr. Borch, przydomku Lubeschuetz, ostatni w tym rodzie komandor maltański, a w kilka lat potem uroczyście konsekrował arcyb, mohylewski metropolita kś. Wacław Żyliński. Jest tu i kaplica grobowa fundacyi Eleonory de Borch, założona r. 1814f w formie wysokiej rotundy, a która przez lat wiele za kościół par. służyła. Par. warklańska w 1882 r. liczyła przeszło 8000 wiernych. Do najpokaźniejszych budowli w raku należy bezwarunkowo dwupiętrowa austerya, tudzież dwupiętrowy zarząd gminny, z muru kosztem dziedzica wzniesiony, a który pierwotnie na szkołę ludową łotewską był przeznaczony. Najdawniejsze wiadomości o rozległych dobrach, składających późniejszy klucz warklański, a znanych niegdyś pod nazwą Buzen, Klissen, Galen i Trumen, sięgają drugiej połowy XV w. Lustracya dóbr inflanckich z r. 1683 podaje Testantur deinde aliud quodque privilegium exhibitum, quo Magister quondam Livoniae Bernardus k Bork był mistrzem zakonu od 1471 1483 r. Simoni a Bork possessionem quondam Buzen vocatum et Colones aliquot jure feudi confert. Tertium quoque Privilegium Magnificus Dominus Theodorus Skumin et Goorgius Rosen, reTisores, Tidisse se asserunt quo Magister Livoniae Fuerstenbergus Simoni k Bork bona quaedam Klissen vocata, in districtu Rositensi sita, jure feudi confert anno 1558. Q, uartum Privilegium, quod Fabianus k Bork Revisoribus exhibuit, datum est k Sigismundo Augusto rege, quo ipse Fabiano k Bork ejusque haeredibus utriusque sexus pagum quendam prooul in districtu Rosltensi situm confert 1560. Quintum privilegiura exhibuit quo Sigismundus Augustus confert bona Galen et Trumen Petro k Tisonhausen, de quo privilegio superius facta est mentio, quod solum hoc tempore exhibuerunt, cujus data est 20ma Novembris anno 1561; Revisorum literae datae 10 Julii anno 1582, sigilla duo cum subscriptione manuum. Omnia bona Revisores xn possessionem restituerunt, excepto pago Trumen, de quo controvertitur cum Dethlofo k Grueneberg, qui et literas Ulms Dm. Radziwit, quas in originali exhibuit, et quibus pagus dictua Trumen ex authoritate Sae Rae Mtis et subratihabitatione ejusdem ipsi Dethlopho k Grueneberg in possessionem et usufructum confertur. Datum 2 Septembris anno 1561s Vilnae. Same fundum W. dopiero w r. 1783 na odwiecznych obszarach ziemnych borchowskich założonem zostało. Klucz warklański za czasów wojewody bełzkiego obejmował obszar z kilkudziesięciu tysięcy dziesięcin złożony. W skład jego wchodziły, oprócz samych W. z folwarkami, także i majętności Styrniany niegdyś Trumen, Ataszany, Borchów, Galany niegdyś Galen, Malta, Murmelstein łotew. Mormastyns i wiele in. pomniejszych. Po śmierci wojewody dobra te na trzy części podzielone zostały Galany z przyległościami objął drugi syn wojewody hr. Aleksander Borch, a Sterniany, Ataszyn i Borchów dostały się najmłodszemu Józefowi, który wzniósł sobie piękną rezydencyę Marieasee. Przy W. , które objął najstarszy syn Karol, pozostały już tylko majętności Eleonorenhof, Brownhof, Małta i Murmostyń. Te po śmierci Karola Borcha, aktem sporządzonym w r. 1869, podzielone zostały pomiędzy dwie córki Eleonorenhof, Małtę i Murmoatyń objęła młodsza Izabella z Borchów Potocka, a W. z Brownhofem starsza ks. Marya z Borchów Sanguszkowa, po której śmierci W. odziedziczyła jedyna jej córka ks. Teresa Sanguszkówna. W r. 1870 było ostatecznie przy W. 9615, 41 dzies, ziemi. W tej liczbie lasu 3148 dz. , wyrąbanego lasu

Warklany