grzech. Góra ta, wznosząca się nad miastecz kiem Tolczwą, należy do systemu gór Hegyallya i jest zbudowaną z trachitu. Północne stoki góry są zalesione, wreszcie pokrywają stoki Varhegy cenne winnice. Wschodnie sto py góry zmywa strumień N. Solcsva, dopływ Bodrogu; zachodnio i południowe dwie strugi, zlewające się do Tolczwy. Nad doliną jedne go z tych strumieni, na wschodnich pochyło ściach góry, wznoszą się ruiny starożytnego zamku, przez ks. Teodora Koryatowicza wy stawionego. U południowych stoków V. po czyna się potężna nizina Cisy. Kontrast stro mych kopuł Hegyalliz sąsiadującą, płaską, jak stół, doliną Bodrogu, jest nadzwyczajny. Hegyallya przedstawia też linię zapadłości te ktonicznej. E. R. Warin, pow. inowrocławski, ob. Warzen. Varin, st. dr. żel. koszyckobogumińskiej, pomiędzy Rutką a Boguminem, odl. 13 kim. od Rutki. Wariwod dok. , struga na świeżej Nierzei, wymieniona w przywileiu Mestwina II z 1277 r. ob. Perlbach P. U. B. , str. 246. Wariwodince w dokum. , ob. Warywódki. Varjufalu, ob. Stulani. Warka 1. miasto, w pow. grójeckim, pod 51 46 5 szer. płn. i 38 52 dłg. wsch. od F. , nad rz. Pilicą, z lew. brzegu, około 18 w. w linii powietrznej od ujścia Pilicy do Wisły, na pochyłości wyniosłej krawędzi płaskowzgórza opadającego ku szerokiej dolinie rzeki, odl. 52 w. od Warszawy, 27 w. od Góry Kaiwaryi a 24 w. od Czerska. Posiada kościół paraf, murowany i drugi kościół poklasztorny, trzy szkoły początkowe męska, żeńska i ogólna, sąd gminny okr. II dla gminy wiejskiej, miasto należy do sądu pokoju okr. VI w Górze Kaiwaryi, magistrat, urz. poczt. , 308 dm. w części murowane, 4703 mk. w tem 65 żyd a 5 prot. . Śród ludności stałej, zapisanej do ksiąg, było 12, 27 nieobecnych, a śród rzeczywistej ludności 8, 3 niestałych. W r. 1827 było 130 dm. , 2018 mk. ; 1857 r. 165 dm. 13 mur. , 2760 mk. 1725 żyd. , 62 Niemców. Dochód kasy miejskiej wynosił rs. 3153. W r. 1881 dochód wzrósł do 4557 rs. , a kapitał miasta wynosił rs. 23, 771. W mieście znajduje się 16 drobnych zakładów fabrycznych, z produkcya na 17, 660 rs. 1881 r. . Zawiązkiem miasta był zapewne gród książęcy, istniejący o 4 w. na wschód od miasta, tam gdzie dziś znajduje się Stara Warka, położona na wyniosłym, stromo ku Pilicy opadającem wybrzeżu. Z wsią tą graniczy wies Pilica, która zapewne należy też do rzędu starożytnych przedhistorycznych osad rozsianych wzdłuż brzegów tej rzeki, stanowiącej dawniej ożywiony trakt wodny, łączący Wielkopolskę i Małopolskę z doliną średniej Wisły. Wzrost ludności i rozwój kultury na obszarach ziemi czerskiej w klinie między Wisłą i Pilicą wywołał wytworzenie się targowiska w miejscu dogodniej szem do przeprawy i obfitującem w łąki i pastwiska. Nastąpiło to zapewne w XIII w. Przy grodzie w Starej Warce istniała kaplica, którą obsługiwał kapelan książęcy. Za rządów Ziemowita 1262, a więc zapewne koło połowy XIII w. , osadzeni tu zostali na zamku dominikanie, którym oddano kaplicę i zapewne zarząd utworzonej może wtedy parafii. Dokument Trojdena z r. 1321 Kod. Mazow. , Nr. LV wymienia jako pierwszego z dobroczyńców klasztoru Semovithum ducem Masoviae avum nostrum; dalsze nadania poczynił Konrad f 1293 i Bolesław f 1313, ojciec Trojdena. Uposażenie, niezbyt świetne, stanowiły młyn na Pilicy z sadzawką i kawałem roli, jezioro w Winiarach wsi między Starą a Nową Warką, z łąkami nad Pilicą i plac, na którym stał pierwotny klasztor, tudzież prawo rybołówstwa i pastwiska. Wzmianka o placu aream antiq uam. .. in qua olaustri prius extitit fundamentum świadczy, iż pierwotny klasztor stał zapewne w Starej Warce przy grodzie lub w grodzie i że dopiero za Trojdena zapewne nastąpiło przeniesienie klasztoru i grodu zapewne do pomyślnie rozwijającego się targowiska. Trojden podobno wzniósł kościół klasztorny. Kto i kiedy nadał targowisku prawo miejskie niemieckie, niewiadomo. Może dopiero Trojden to uczynił. W każdym razie w dok, z r. 1375 spotykamy wójta, burmistrzów i ławników miejskich. Piotr, wójt, za dług 17 seksagen bez 4 gr. ustępuje klasztorowi dominikanów swą jatkę. Akt sporządzony jest w sądzie miejskim in judicio oivili bannito. Rozwój Warszawy w XIV w. i wzmagający się ruch handlowy na trakcie warszawskim, obok tego rozszerzenie się rolnictwa i ogrodnictwa po obu brzegach Pilicy, przyczyniają się do rozwoju Warki jako targowieka i ogniska przemysłowego. W XIV w. odbywają się tu często roki sądowe. Przemyśl rzemieślniczy szewotwo i wyrób piwa bogacą osadę. Ks. Bolesław przywilejem wydanym r. 1488 zastrzegł dla piwnicy ratuszowej w Warszawie monopol sprzedaży piwa wareckiego. Wedle podania przebywało w W. szewców, , kopa kóp, t. j. 3600. Wątpliwy dokument jakoby Konrada I z r. 1244 akt uposażenia kościoła w Czersku, nadaje cło i mostowe w Warce na fundaoyę raansyonarzów w Czersku. Zygmunt I. r. 1537 odbiera im ten dochód, dając wzamian 10 kóp groszy na wsi Coniewie Kozłowski, Dzieje Mazowsza, 557, 558. Zygmunt August potwierdza dawniejszy przywilej miasta na pobór mostowego, po

Warin

Warzen

Wariwod

Wariwodince

Warka