Wannegen Gross Klein, wś i dobra, pow. labiewskig st, p. Laukiscbken. Wanneikitschken al. Wanneikischhen, ob. Plimballen, Wannieglauken Gross i Klein, wś, pow. wystrucki, st. p. Berschkallen. Wansaw niem. , dobra należące do Elblą ga, pow. elbląski, st. p. Ellerwald, par. kat. Elbląg odl 2 kim. ; 93 ha 64 łąk. W 1885 r. 4 dm. , 35 rok. , 7 kat, 21 ew. , 7 dysyden. ; hodowla krów i koni. Kś. Fr, Wansdorf, niem. Weinsdorf, wś, pow. morąski, st. p. Saalfeld Ostpr. Wansen Wądzyn aL Wąńn. Wanien, miasto na Szląsku, ob. Więzów, Wansin, jezioro, pow. brodnicki, w dobrach Kruszyn. Wansk, Wanska, Wanzek dok. , ob. Wąsha ziemia, Wantischken, wś i dobra, pow. darkiejmski, st. p. Wikischken. Wantociszki, os. , pow. kalwaryjski, gm. Balkuny, par. Mirosław. Niepodana w spisach urzęd. nowszych. Wantuchy, wś, pow. sokołowski, gm. Kowiesy, par. Rozbity Kamień, ma 15 dm. , 166 mk, 515 mr. W 1827 r. 16 dm. , 91 mk. Vanyiszkocz, ob. Wmiszkowce, Wanzenkampe niem. , wyb. do Groschkenkampe, pow. gdański nizinny. Wapasznia, dwór, pow. szawelski, w 1 okr. pol. , gm. Szawkiany, o 21 w. od Szawel. Wapasznie, dwór, pow. nowoaleksandrowski, w 6 okr. pol. , o 81 w. od Nowoaleksandrowska. Wapcz, niem, Wabcz, w dokum, z r. 1222 Wabsko, 1223 Wabsk, 1288 Wapez, Wabsch, Wapitz, Vapscum, dobra ryc. z kość. par. , pow. chełmiński, st. p. M. Czyste odl. 7 5. kim. , st. kol. Stolno o 4, 5 kim. . Leżą nad strugą b. n. i szosą z. Grudziądza do Chełmna odl. 10 klm. . Zawierają 1284 ha 842 roli or. , 31 łąk, 270 lasu; 1885 r. było 37 dm. , 84 dym. , 460 mk. ; 455 katol. , 5 ewang, na folw. Jakubowo przypada 1 dm. i 23 mk. We wsi szkoła kat. , gorzelnia parowa, oegielnia, leśnictwo; hodowla bydła. Szematyzm dyec. z r. 1867 donosi kościół w W. dek. chełmiński, p. w. św. Bartłomieja, patronatu prywatnego. Przy nim bractwo Różańca św. od 1854 r. , św. Rocha od r. 1854 i trzeźwości od r. 1856. Szpital dla 4 ubogich. W skład parafii wchodzą Wabcz, dobra ryc. i wyb. Seperunek, Rybipniec, Stolno, dobra i wyb. , Kobyły, Wierzbowo, Kamlarki, Tytlewo, Linowiec, Piątkowo, Łyniec, Obory, Poparzyn, dobra i wyb. Zalesie, Lunawy i Górki. W r. 1867 liczyła parafia 1788 dusz; 1892 r. 2117. Kościół zbudowany z kamieni polnych i cegły. Wieża z dzwonami przytyka z połudn. boku. Główne części kościoła pochodzą z końca XIII w. , szczyty i górna część wieży z początku XIV w, , średnia cześć szczytu z połowy XIV w. , rozszerzenie presbjteryum nastąpiło później. Obecny sufit dany w XVII w. , górna część wieży przed 50 laty zbudowana ob. Bauu. Kunstd. d. Prov. Preus. , V, 41. W dokum, napotykamy W. na początku XIII w. , ale wykopaliska świadczą, że osada istniała tu znacznie dawniej. Niedaleko Wisły, w uroczysku zwanem Poganką, w pobliżu W. istnieje okop dobrze zachowany. Napotkano tu groby skrzynkowe z popielnicami, które się znajdują w Muzeum Tow. Nauk. w Toruniu i w zbiorach Tow. Nauk. w Pozn, Znaleziono, też toporek kamienny ob. Objaśn. do mapy Ossowskiego. Po raz pierwszy napotykamy W. w przywileju łowickim z r. 1222 jako quondam castrum. R. 1288 odnawia mistrz ziemski krzyżacki Meinhardt v. Querfurt włościanom w W. ich przywilej pod innemi warunkami, nadając 64 włók, z których dla kościoła wyznacza 6, dla sołtysa 3 wolne i 3 czynszowe. Oprócz tego dostają włościanie wolne drzewo w borach, z wyjątkiem jednego, z zastrzeżeniem, aby drzewa do hodowania pszczół udatne ochraniali ob. Altpreus. Monatschr. , 1879, str. 591. R. 1440 nadaje w. mistrz Paweł Ton Russdorf mieszkańcom Chełmna Żacki młyn, w Wapozu położony ob. Gesch, der Stadt u. des Kr. Kulms t. Schultz, II, 79. Później należy W. do szpitala św. Ducha w Chełmnie ob. Woelky Urkb. , Nr. 806. R. 1516 Howrek Howik z Smoląga, chorąży ohełm. , z bisk. chełm. Konopackim zamienia dobra Płowęż na Bobrowo, fol. Uść i Wabcz, od którego ród jego przybiera nazwisko Wabczyńskich ob. Kętrz. , O ludn. pols. , str. 138 i Woelky, 1. c, Nr. 806. Tak przeobraziła się wś włościańska na dobra szlach. Kiedy założono parafię nie wiemy. Przywilej z r. 1288 już mówi o kościele ecolesia parochialis, 6 włókami wyposażonym. Proboszcz dominus Johannes de Wapzk archipresbiter występuje jako świadek w przywilejn bisk. chełm. Ottona r. 1330 ob. Woelky Urkb. d. Bist. Culm, Nr. 231, tudzież Bauund Kunstd. d. ProT. Westpr. , gdzie podany jest plan sytuacyjny i widok kościoła. Według wizyty Strzesza r. 1667 72 należały do prob. 4 włóki w 3 polach. Prob. Walenty Romanowski krótko przedtem umarł; zarządzał parafią prob. z Popowa. Do parafii należały Villa Wapcz tres Nobilium ouriae. Et una quidem Generosi Stan. Wapczyński, haeredis familiae et fundi, in quo ecolesia consistit. Altera curia Gnosi olim Fabiani Wapczyński, cujus relicta sors mutato statu Witosławska Dna advitalis. Tertia curia Gnosi olim Bar

Wannegen

Wanneikitschken

Wannieglauken

Wansdorf

Wansen

Wanien

Wansin

Wansk

Wantischken

Wantociszki

Wantuchy

Vanyiszkocz

Wanzenkampe

Wapasznia

Wapasznie

Wapcz