pedzenie dziegciu i smoły, budowa statków wodnych i in. Przemysł fabryczny na niskim stopniu, reprezentowany był w 1860 r. przez 9 zakładów przemysłowych 3 garbarnie, 5 tartaków, 1 gorzelnia. Wałdajskle jezioro, w pow. wałdajskim gub. nowogrodzkiej, pod mtem Wałdajem, długie 8 1 2 w. , szerokie od 1 do 5 w, zajmuje 26 w. kw. ; głębokie od 40 do 90 saż. Brzegi, zwłaszcza zachodni i południowy, wyniosłe, dno piaszczyste; obfituje w ryby. Na jeziorze znajdują się trzy wyspy, na największej z których, zw. Rybnik 2 3 4 w. długiej i do 1 w. szerokiej zbudowany jest monaster męski Iwerski. Z jeziora wypływa rzka Wałdajka długa 43 w. , uchodząca do jez. Piros. Wałdamy, wś i dobra, pow. szawelski, w 3 okr. pol. , gm. Gruździe, o 19 w. od Szawel. Wałdapew, rzka, ob. Małapanew. Wałdów Stary, niem. Altwalde, 1368 r. antiquum Waldow, wś, pow. nissański, kościół par. kat. w miejscu, szkoła kat, pan ewang. Sohnellewalde. Wś ma 259 dm. , 1301 mk. 4 ew. , 3 żyd. , 1340 ha 1085 ha roli, 74 łąk i 132 lasu. Była to dawna posiadłość biskupów wrocławskich, następnie własność rządowa. Wałdów, ob. Wałdowo. Wałdówko, niem. Waldowken, folw. , pow. kościerski, st. p. i kol. Starogard o 9, 5 klm. , par. kat. Pogódki; 144 ha 121 roli or. , 10 łąk; 1885 r. 6 dm. , 12 dym. , 67 mk. , 57 kat. , 10 ew. ; hodowla bydła holender. rasy i owiec, dla strzyży. W miejscu, gdzie dziś istnieje W. , na wsch. granicy dawniejszych dóbr kla sztornych, założył opat Eberhard z Elbląga r, 1353 wś o 50 włók. , z których miał klasztor pobierać od r. 1368 po 15 skojców i 2 kurczęta. Pewnie tego roku powstała karcz ma, której przywilej odnowiony został 1413 r. , z pozwoleniem trzymania pokarmów i na pojów, za roczny czynsz 3 wiardunków. Może w skutek 13letniej wojny W. zupełnie spu stoszało. Pierwszą o tem wiadomość mamy w najstarszej części kroniki, gdzie pisarz powiada, że wś ta za jego czasów nie istniała, bo las po niej zarastał. R. 1562 wydzierża wił opat żelisiawski pustą już wś Jerzemu, Janowi i Ludwikowi Bażyńskim na 35 lat za 20 grzyw. Kronikarz użala się na dzierżaw ców, którzy uprawę roli zaniechali, a lasu sporo wycięli. R. 1593 powołał opat Kostka Krzysztofa Bażyńskiego przed sąd wojewódz ki w Golubiu o wydanie Wałdówka. Choć uzyskał wyrok korzystny, jednak wsi nie mógł posiąść. R. 1607 już znajdujemy za miast Wałdowa tylko W. ; wtenczas powstał długi spór z granice z Janem Kosem, posiedzicielem Kregu; odnoszono się w tej sprawie aż do trybunału piotrkowskiego. Roku 1614 dostał Tomasz Laskowski, wierny słu ga opata, przywilej na wystawienie karczmy, w którejby przyjeżdżający po drzewo po krzepić się mogli. Na utrzymanie domu wy znaczył opat 2 włóki, z których miał w pier wszych 10 latach płacić po złotemu, nastę pnie po 2 zł. czynszu. R. 1660 ukończył się spór graniczny z ówczesnym posiedzicielem Kręgu Szczypańskim. Konwent ustąpił mu 2 włóki a zostało jeszcze 6 wł. i część jeziora. R. 1750 dzierżawił W. Kniter na 3 lata za 220 zł. , 4 gęsi, 4 kapłony i 4 mędle jaj rocz nie. Za hibernę miał płacić 6 zł, , za pogłówne 11 zł. na rok ob. Opactwo pelplińskie, przez kś. Kuyota, str. 339. Wizyta Rybiń skiego z r. 1789 opiewa, że W. , liczyło wów czas 5 mk. kat. i 14 ew. str. 429. Po kasacie puścił rząd W. r. 1786 w wieczystą dzierża wę. Według topografii Goldbecka z r. 1789 liczyło W. 5 dym. ob. str, 247. R. 1888 posiadał W. P. v. d. Marwitz; tegoż roku na była je niemiecka komisya kolonizacyjna za 129, 000 mrk. Kś. Fr. Wałdówko 1. niem. Wałdowke, dobra ryc, pow. złotowski, st. p. Sępólno, 11 klm. odl, par. kat. Wałdowo; 477 ha 390 roli or. , 22 łąk, 44 lasu; 1856 r. 13 dm. , 27 dym. , 147 mk. , 61 kat. , 86 ew. R. 1484 posiadają te dobra siostry Anna, Elżbieta i Swantochna z domu Wałdowskich. R. 1765 dzierży W. , Wąwelno, Toninek i Przepałkowo Stanisław z SłupWałdowski, 1767 r. Franciszek Wałdowski, burgrabia w Nakle. Po Wałdowskich wymieniają jako dziedziców Żydzińskich r. 1789, v. Luettichau i v. Sydow. Według topografii Goldbecka z r. 1789 liczyły dobra i wś 15 dym. ob. str. 256. R. 1858 posiadał je Gottfr. Krieger. 2. W. , wś, tamże, 174 ha 149 roli or. , 6 łąk, 8 lasu; 1885 r. 9 dm. , 14 dym. , 72 mk, 36 kat. , 36 ew. , z tych przypada na Olszewski Młyn niem. Maienthal, 46 mk. 4 dm. R. 1484 Minus Waldówko; 1712 było tu 17 dm. , 1766 r. 111 dusz, między temi 102 ew. ob. tamże. Wizyta Jezierskiego z r. 1695 opiewa Villa Wałdówko ab octo poprawiono a duobus semi colonis per unum coretum utriusque frumenti Calissiensis Mensurae pag. 110. W wschod. stronie wsi natrafiono przed laty kilkunastu podczas poszukiwań kamieni na kilka grobów skrzynkowych, które zburzono; także popielnice w nich znalezione zostały zniszczone ob. Objaśn. do mapy Ossowskiego, str. 24. 2. W. , niem. Waldowken, dobra szlach. , pow. grudziądzki, st. p. Goczałki, o 5 klm. odl, st. kol. Biskupice, par. kat. Święte; 206 ha 163 roli or. , 6 łąk, 1 lasu; 1885 r. 3 dm. , 11 dym. , 56 mk. , 40 kat. , 16 ew. Miejscowość ta istniała prawdopodobnie już za czasów krzyżac Wałdajskie jezioro Wałdajskle Wałdamy Wałdapew Wałdów Wałdówko