Jan z Zakrzewa, pleban w Ostrowie, i Elźbieta z Płoszczynowa, patronowie kościoła, pozywają do konsystorza gnieźn. dziedziców Zakrzewa, nie chcąc uznać prezentowanego przez skarżących plebana. Na początku XVI w. plebanem jest Wojciech Waliszewski, któ ry zwiększa uposażenie kościoła, dokupując za 60 grzyw. dział roli z łąką, stanowiący część szlachecką praedium w Płoszczynowie. Łany kmiece i szlacheckie w W. dawały dzie sięcinę plebanowi, kmiecie prócz tego kolędę po pół grosza z domu Łaski, L. B. , II. 424. Obecny kościół z drzewa, na podmurowaniu, wystawił Adam Lasocki z Gosławic, kaszt. sochacz. , w r. 1763; benedykowany r. 1766. Przy kościele tym pochowani są Lasoccy, Orsettowie, Wilxyccy kaplica grobowa na cmentarzu, Słubiccy, Byszewscy. Według reg. pob. pow. orłowskiego z r. 1576 Marcin Waliszewski płacił tu od i 1 łan. , 2 zagr. , 13 osad. ; Jan Waliszewski od 5 łan. , 6 zagr. , karczmy; Jadwiga Sobocka od 1 rzem. , 1 karczmy Pawiński, Wielkop. , II, 102. W. par. , dek. łowicki, 2379 dusz kat. We wsi Popówek kaplica prywatna. 2. W, al. Walentynów, przedmieście os. Lubień, pow. wło cławski. 3. W. , wś i folw. , pow. gostyński, gm. Szczawin Kościelny, par. Suserz, odl. 22 w. od Gostynina, ma 15 dm. , 179 mk. W 1827 r. 19 dm. , 192 mk. W r. 1883 fol. W. rozl. mr. 632 gr. or. i ogr. mr. 547, łąk mr. 53, past. mr. 4, lasu mr. 2, nieuż. mr. 27; bud. mur. 9, drewn. 11; płodozm. 15pol. Wś W. os. 12, mr 40; prócz tego z obszaru folw. uwłaszczono na 150 mr. Według reg. pob. pow. gostyńskiego z r. 1579 wś W. , w par. Suserz, miała 5 łanów Źródła dziej. , t. XVI, 196. Br. Ch. Waliszew 1. al. Waliszewo, Chwaliszewo, Waliszewo w r. 1253, Valissew 1339, Valissewo 1357, Valyschewo 1532, wś kośc. , pow. gnieżnieński, dekanat św. Trójcy, o 9 klm. na płd. od Kłecka, na płn. wsch. wybrzeżu jez. Lednicy, wprost Imiołek, na wznies. 112, 7 mt. npm. ; par. Dziekanowice, poczta i st. dr. żel. na Chwałkowie Weissenburg o 8 klm. Miała w 1885 r. 11 dm. , 124 mk. 120 kat. , 4 protest. i 427 ha 298 roli, 21 łąk. W tym obszarze są objęte 2 większe własności folw. pokapitulny 150, 89 ha i posiadłość prywatna 146, 12 ha; pierwszą nabyła kolonizacya niemiecka, druga należy do Zdrążkowskiego. W r. 1253 ks. Przemysław zamienił część Dębnicy, Gowarzewo, Konarskie, Waliszew, Solec i część jez. Ostrowskiego Lednica na Tymienicę, posiadłość kapituły gnieźn. , która zamiast dziesięciny w Tymieńcu pobierać takową będzie w W. i Solcu. Przy tej sposobności uwolnił książę mieszkańców osad zamienionych od wszelkich opłat i ciężarów Słownik Geograficzny T. XII. Zeszyt 144. krajowych. W r. 1331 Krzyżacy zburzyli Waliszew; r. 1357 potwierdził tę posiadłość król Kazimierz. Kod. Wielkp. , nr. 320, 1192, 1354. Miejscowości wymienione w dokum. z r. 1289 Kod. Wielkp. , n. 2071, odnoszącym się do wprowadzenia proboszcza nowego do W. , są mylnie objaśnione; wszystkie bowiem leżą w Łęczyckiem. I wydawcy Księgi nadań Łaskiego I, 50 1, przyp. pomieszali Waliszew łęczycki, gniazdo Waliszewskich, z W. Kapitulnym, zkąd żaden dziedzic się wówczas nie pisał ob. Oszkowice. Folwark kapitulny składał się w r. 1534 z trzech pól, z których jedno przy granicy Siemianowa, drugie pod Komorowem, każde po 9 stai i 70 zagonów rozległości, a trzecie nieco mniejsze zarastało drzewem i krzewami. Na wiosnę zasiano 2 małdry bez 2 ćwiertni owsa, na zime 2 małdry żyta; siana sprzątano rocznie około 2 stogów; jezioro, o 13 toniach, wydzierżawiano dwom rybakom; jeden z nich płacił 1 grzywny, a drugi kopę groszy, oprócz opłaty od każdego włoka i ryb według potrzeby regenta lub dzierżawcy. Między r. 1580 i 1620 było 6 7 kmieci osiadł. , jedna ćwierć karczm. , 2 rybaków, zagrodnik i komornik. Kmiecie płacili kapitule po grzywnie czynszu, a regentowi dawali po 2 kapłony i 30 jaj; robociznę odbywali podług ordynacyi kapitulnej. Kapituła wydzierżawiała tę posiadłość; w r. 1749 płacono dzierżawy 150 zł. ; jezioro przynosiło 80 zł. Prócz tego jeziora, t. j. płn. części jez. Lednicy, posiadała kapituła większą połowę jez. Linie, ktore obecnie należy w całości do Dziećmiarek. Na siedmiu łanach siedziało tylko 3 kmieci i 3 komor. ; cała wś płaciła rocznie 20 zł. pogłównego i 12 zł. 12 gr. hyberny, rząd pruski zabrawszy ją, płacił rocznej kompetencyi 119 tal. 11 gr. 2 1 10 den. J. Korytkowski, Prał. Kan. , I, 216. Rząd sprzedał folwark kapitulny, który około r. 1870 znajdował się w ręku Jana Różańskiego, potem Wład. Wierzbickiego. Kościół paraf. niegdyś, p. w. św. Katarzyny, istniał już przed r. 1409; w tym bowiem roku i w następnych latach występuje pleban Mikołaj Grosman, sprzedający dziesięciny z Mielna i Dziadkowa i prawujący się o takowe z Imiołek. O uposażeniu kościoła poucza Łaski L. B. , I, 50 53. Dzisiejszy kościół stanął nakładem kanonika Ludwika Riaucour w r. 1769; w końcu zeszłego wieku wcielony został do Dziekanowic. Parafię waliszewską składały Dziećmiarki, Jeziorzany, Imiołki, Komorowo, Stępowo i Waliszewo o 1700 kroków na płd. wschód od kościoła sterczy nasyp punkt trygon. , wzn. 1261 mt. npm. W pobliżu jeziora wykopano siekierkę kamienną. 2. W. , folw. do Kotlina, pow. pleszewski Jarocin, powstał po r. 58

Waliszew

Waliszew