2 rzemieśl. 109 fl. 26 gr. ob. Roczn. T. P. N. w Pozn. , str. 175. Wówczas należały W. do pow. tczewskogdańskiego. R. 1651 skarży dziekan gniewski i prob. walichnowski Paweł Ignacy Hromadzik włościan i holendrów w W. przed sądem skarszewskim o wydanie nieprawnie zabranych 40 mr. , należących do kościoła ob. Varia acta, w Peplinie, str. 71. Wizyta Madalińskiego z r. 1686 donosi, że kościół p. w. św. Jana Chrz. był wewnątrz w pruski mur budowany, zewnątrz z cegły, wieża była od połowy drewniana; w kościele był tylko jeden ołtarz dziś 3. Do prob. miały właściwie 4 wł. należeć juxta tenorem erectionis hujus ecclesiae a Crucigeris datae, cujus authenticum pririlegium extat, ale luterscy włościanie pozostawili proboszczowi tylko 3 wł. bez 10 morgów, mówiąc, że resztę zabrała Wisła; zabrali mu także 40 morgów agri fructuosi, chociaż te od niepamiętnych czasów zawsze prob. posiadali, oprócz tego 4 morgi przy krzyżu za wsią w stronę Grunówka leżące. Szkoła stała na roli plebańskiej, niesłusznie tam pobudowana; nauczyciela opłacał po części kościół, po części włościanie. Probostwem zarządzał Jan Martini, dziekan gniewski oraz prob. brunsberski, który co drugą niedzielę przysyłał dotąd swego wikarego celem odprawienia nabożeństwa. W trzecią niedzielę nie bywało naboż. , bo wtedy odprawiało się ono w Tymawie ob. str. 59. R. 1743 uskarżają się mieszkańcy W. i M. Walichnów, że pomimo iż Wisła wiele roli im zabrała, jednak całkowity czynsz do zamku gniewskiego płacić, także hybernę i inne podatki i szarwarki przy tamie odprawiać muszą. W. W. były erygowane na 34 włókach, M. W. na 22, i należały do sstwa gniewskiego, a do klucza międzyłęskiego. Wprawdzie r. 1694 przydali im komisarze 2 kępy na Wisie, ale po tych już teraz znaku nie ma, bo je woda do szczętu zniosła. Pomimo to muszą obywatele znów pomienieni powinności od zupełnych włók czynić, lubo Wielcy Walichnowianie w lądach za tamą tylko 28 włók 22 morgów 76 prętów, a zaś w Bursztychu włók 3 morgów 14 i prętów 240, plebańskie i sołeckie włóki w to inkludując, trzymają, a zatem włóki jednej morgów 22 prętów 284 niedostaje im. A zaś Mało Walichnowianie w lądach tylko 19 włók 13 morgów i 68 prętów, a w Bursztychu tylko wł. 1 morgów 6 prętów 225 trzymają, a zatem włóki 1 morgów 20 i prętów 7 nie dostaje im, które przez długie lata opłacając przy złych czasach, dużo podupadli. Prośba ta nie była bezskuteczną. Podkomorzy bowiem koronny Krzysztof na Nieborowie Towiański, oraz starosta gniewski, osiecki i międzyłęski, w Paryżu bawiący, upoważnia Tomasza Grąbczewskiego, miecznika ziem pruskich, aby pomienionym wło ścianom na Bursztychu wymierzył tyle włók, ile im dostawać nie będzie. Przydano tedy W. Walichnowom na Bursztychu między tamą i Wisłą wł. 1 morgów 22 prętów 284, a tak mieli trzymać w lądach 28 włók morgów 22 a zaś w Bursztychu wł. 5, morgów 7, w każ dej włóce chełm. po 30 morgów rachując. Walichnowom zaś Małym w tymże samym Bursztychu, między tamą i Wisłą, wł. 1 mor gów 10 i prętów 7 przymierzono, a tak trzy mać mieli w lądach włók 19 morgów 13 prę tów 68, a w Bursztychu włók dwie, morgów 16 prętów 232. Za to teraz wszystkie cięża ry bez wymówki ponosić winni. Dan w zam ku Gniewskim dnia 3 maja r. 1743 ob. Docu menta varia w Peplinie, str. 171 172. We dług wizyty Rybińskiego z r. 1780 należały do paraf. tutejszej W. Walichnowy, liczące 28 kat. i 75 akatol. , Małe Walichnowy 54 kat. , 134 akat. , Rozgarty 202 kat. , 41 akat. i Kuchnia 31 kat. , 68 akatol. , razem 525 dusz. Prob. był Kajetan de Rembieliński od r. 1767, z zakonu jezuitów; wikarym był Waleryan Pernarewski, rodem z Litwy, organistą Paweł Kurczewski. Dochód proboszcza wy nosił 1216 fl. Przedtem był prob. Jan Kis sing, który na kościół legował 500 fi. i cenną mu zapisał bibliotekę ob. str. 175 192. Według topografii Goldbecka z r. 1789 liczy ły W. 38 dymów i należały do pow. staro gardzkiego str. 52. 2. W. Małe al. Walichnówko, niem. Kl. Falkenau, wś, tamże, ćwierć mili od Walichnów st. p. i kośc. paraf. ; 513 ha 301 roli orn. . 91 łąk, 10 lasu. W 1885 r. 26 dm. , 54 dym. , 308 mk. , 197 kai. 95 ew. , 16 dyssyd. Szkoła ewang. Wś zachodzi w dok. z XII w. pod nazwą Rosischino, Rossitzina, leżała w t. z. ziemi wąskiej, którą Sambor, ks. pomorski, 1276 r. nadał Krzyża kom ob. Perlbach P. U. B. , str. 237. Por. Walichnowy Wielkie. Kś. Fr. Walicza t. III, 180 mylnie, za Wolica. Walickowszczyzna 1. dobra, pow. wołkowyski, w 2 okr. pol. , gm. Hornostajewicze, o 21 w. od Wołkowyska, własność Wład. Wysockiego, mają 564 dzies. 225 roli orn. i pod zabud. , 10 łąk, 219 lasu, 110 nieuż. . 2. W. , wś, pow. miński, w 1 okr. pol, gm. Samochwałowicze, o 23 w. od Mińska, ma 17 osad; grunta szczerkowogliniaste, miejscowość falista, małoleśna. J. Krz. A. Jel. Waligóry al. Waligórka, wioska, pow. borysowski, w 2 okr. pol i gm. Łohojsk, o 62 w. od Borysowa; miejscowość górzysta, dość leśna. A. Jel. Walik, rzeczka, w gub. kijowskiej, dopływ rz. Sob z prawej strony. Waliły 1. wś, pow. białostocki, w 1 okr. pol, gm. Gródek, o 36 w. od Białegostoku,

Walicza

Walicza

Walickowszczyzna

Waligóry

Walik