dzież góra Butterberg, głośna z przeprawy wojsk austryackich pod wodzą Laudona w czasie 7letniej wojny. Waldenburg, jako osada górska, istniał już w XII w. ; miastem został dopiero w XVI w. Po zarazie w 1640 r. zostało w całej parafii tylko 540 mieszkańców. W połowie XVIII wieku rozwinął się w mieście handel płótnem. Ciężkie klęski zadały miastu przejścia wojsk w czasie wojny 7letniej i rabunek w r. 1807 przez oddział Wirtemberczyków 2500 ludzi w czasie wojny z Francyą. Kościół par. p. w. P. Maryi istniał już r. 1191; znaleziono tu wtedy pod ołtarzem źródło, którego woda ma być skuteczną w cierpieniach oczu. Drugi kościół, przy którym jest obecnie parafia, wzniesiony między r. 1428 a 1440, zostawał w ręku ewangielików od 1546 do 1648 r. Ewangielicki był pierwotnie domem modlitwy, wzniesionym z drzewa 1742 r. ; obecny z muru zbudowany 1785 do 1788 r. Szkoła ew. powstała r. 1742. Powiat walbrzyski zajmuje obszar górski, obejmujący 6 mil kw. , w płd. części regencyi wrocławskiej, na samej granicy od Szląska austryackiego. Pomimo ubogiej gleby górskiej, bogactwa mineralne węgiel, ołów, miedź, żelazo, liczne zdroje lecznicze, malownicze widoki pięknej górskiej przyrody, sprowadziły rozwój przemysłu górniczego i fabrycznego i ściągają licznych gości do zakładów kąpielowych Salzbrunn, Altwasser, Charlottenbrunn, Graefenberg i licznych turystów podziwiających piękne doliny górskie, otoczone porfirowemi skałami, ze sterczącemi ruinami dawnych grodów lub pięknemi zamkami panów szląskich. Co do użytkowania ziemi i stosunków własnościowych obszar powiatu, wynoszący 37, 761 ha, rozpada się na 17, 867 ha roli, 3827 ha łąk i 13, 134 ha lasów. Czysty dochód z ha roli 12, 53 mrk, z ha łąk 21, 15 mrk, z ha lasu 7, 05 mrk. Mimo ubóstwa gleby i małego dochodu z roli, bogactwa mineralne i przemysł skupiły tu znaczną, ciągle wzrastającą ludność. Gdy w r. 1871 było 99, 452 mk. , to w 1885 r. wzrosła ludność do 117, 684 mk. , t. j. prawie 18, 000 na mili kw. Co do wyznania było 84, 881 ew. , 32, 051 kat. , 344 in. wyzn. , 402 żyd. , 6 niewiad. wyzn. Ludność niemiecka. Z ogólnego obszaru do miast należy 1300 ha 724 roli, 237 łąk, 198 lasu do gmin wiejskich 23, 694 ha 15, 087 roli, 2973 łąk i 3240 lasu, do większej posiadłości 12, 764 2056 roli, 617 łąk i 9696 lasu. Walce al. Walcy w Słowniku Knie go, 1228 Walchi, 1534 Walhtze, Walzen Ober, Nieder i Schloss, dobra i wś, pow. prądnicki, par. kat. w miejscu, ew. w Głogowie Górnej. W r. 1885 dobra miały 686 ha, 10 dm. , 143 mk. 14 ew. ; wś 629 ha, 198 dm. , 1284 mk. 6 ew. . Młyn Jantoszka na rz. Stradunie. Kościół kat. , po spaleniu w r. 1703, odbudowany na nowo; r. 1805 rozszerzony i ozdobiony wieżą. Walchnowy. , ob. Walichnowy. Walcownia, os. fabr. , pow. olkuski, gm. Bolesław, par. Olkusz. Jest tu rządowa walcownia żelaza. Walcynowszczyzna, zaśc, pow. dzisieński, w 3 okr. pol. , gm. Druja, przy drodze z Ikaźni do Drui o 7 w. , o 61 w. od Dzisny, ma 1 dm. , 8 mk. kat. , 57 dzies. Dawniej attyn. Kazimierzówki Adama Łopacińskiego, nabyty w 1864 r. przez Aleksandra Janczewskiego. Walcyny, wś, pow. dzisieński, w 3 okr. pol. , gm. Druja o 10 w. , okr. wiejski i dobra, Zabłockich, Pończany, o 52 w. od Dzisny, ma 3 dm. , 1 mk. praw. i 33 kat. w 1865 r. 13 dusz rewiz. . Walczak, potok, w pow. trembowelskim, dopł. Zbrucza. Źródła jego leżą u skraju lasu dębowego, opodal os. Łubianki. Pod Dobromirką łączy się parę polnych i leśnych ścieków w jeden potok, który płynie w kierunku ku wsch. głębokim a szerokim jarem, tak że strumyk rozlewa się już wkrótce w stawy pod Obodówką i Terpiłówką do 1000 mt. długie, 200 mt, szerokie i podmacza sąsiednie grunta. Od Terpiłówki skręca się nagłym łukiem najpierwej ku płn. , potem na płd. wsch. Koło Klimkowiec rozlewa się w staw 1300 mt. długi, 300 mt. szer. . Staw ten widocznie powstał przez spiętrzenie wód, skutkiem zwężenia doliny. Za Klimkowcami dosięga wkrótce stawu Skoryckiego, do którego się zlewa wraz z pot. Samcem. Odpływ stawu Skoryckiego zowie się pot. Młyńskim, choć na tej przestrzeni nie porusza ani jednego młyna. Długość W. do ujścia do stawu Skoryckiego wynosi 20 klm. , ztąd zaś do ujścia do Zbrucza 4 klm. Na całej swej przestrzeni porusza 4 młyny. Spadek wyznaczają dane połączenie ścieków źródl. powyżej Dobromirki 324 mt. , staw Klimkowiecki 290, ujście do Zbrucza 284, czyli spadek na 1 klm. od Dobromirki do ujścia ok. 2 mt. Dopływów nie przyjmuje W. żadnych. Bezleśna wyżyna lesowa którą W. przepływa, jest też i bezwodną, tylko bezwodne, w czasie powodzi powstałe jary, uchodzą do doliny Walczaka. E. R. Walczak, mylnie Walczog i Wolzog, posiadłość, pow. ostrzeszowski Kępno, o 11 klm. na płn. wschód od Kępna, przed Jutrkowem. Walczewo, os. nad rzką Walczewą, pow. maryampolski, gm. Kwieciszki, par. Maryampol odl. 6 w. , ma 2 dm. , 12 mk. W 1827 r. 1 dm. , 10 mk. WaldOlbersdorf, Albrechcice Leśne, pow. opawski, ob. Olbersdorf 3. .

Walchnowy

Walce

Walchnowy

Walcownia

Walcynowszczyzna

Walcyny

Walczak

Walczewo

Wald