wnosić możemy, W. nie stanowi żadnej naturalnej granicy, owszem stanowi ważną linię komunikacyjną, rodzaj łącznika między otwartą bezleśną, lecz żyzną niziną Węgier a zamkniętą, górską, nieżyzną, lecz pełną lasów krainą karpacką. Jako linia komunikacyjna była dolina Wagu używaną już może w zamierzchłej starożytności, gdyż jak to z pism Hekateusza z Abdery i Herodota domyślać się należy, dolina Wagu znajdowała się na szlaku, którym drogocenny bursztyn z kraju Hyperborejczyków teraźniejsze Prusy nad Erydanem zn. rzeką, t. j. Wisłą, do rąk Greków się dostawał. Nazwy rzeki starożytni nie znali nigdy, choć wykreślona na karcie Ptolomeusza rzeka, Wag ma oznaczać; w późniejszych dopiero wiekach, za cesarstwa, pojawia się nazwa Aucha, którą rz. Wag oznaczano; w wiekach średnich była dolina Wagu jedną z głównych arteryi państwa wielkomorawskiego Trenczyn z końcem IX w. silną twierdzą słowiańską i w tym czasie stanowiła w dolnym biegu od teraźniejszego Nowegomiasta po Zemptę, z pewnemi przerwami, aż do połowy XI w. granicę między Morawią a Węgrami. To był jedyny przypadek, że W. otoczony trudno dostępnemi łańcuchami górskiemi stanowił granicę. Podczas napadu Mongołów w w. XIII dla niedostępności doliny Wagu i ułatwionej obrony, przedstawia ona wielkie schronisko dla uciekających przed groźnymi najeźdzcami, a u schyłku wieków średnich i z nastaniem nowej ery jest dolina W. niejednokroć polem akcyi spierających się pretendentów o koronę s. w. Szczepana. Literatura. Stur, badający dorzecze Wagu pod względem geolog. , umieszczał swe liczne prace w Rozpr. Instytutu geolog, w Wiedniu Verhandl. der k. k. geolog. Beichsanstalt w latach od r. 1860 1860; wymieniamy Geol. Arbeiten an beiden Ufern der Waag, 1858; Klippenkalke im Waagthale i Obere Kreide u. Eocaen im Waagthale, 1859; Bericht u. d. Aufnahmen des Wassergebieter d. Waag u. d. Neutra, 1860, a zwłaszcza musimy podnieść obszerną pracę Stura w tychże rocznikach geol. z r. 1868 Bericht u. d. geol. Aufnahme im oberen Waag u. Granthale, str. 387 427. Prócz Stura badał te okolice Hauer, Foeterle i Paul, ktorzy umieszczali swe prace również w Rozpr. Insi geol. , w rocznikach 1863, 1864, 1865 i 1866. Zajszner podał Opis geol. Holi wiaternej góry Głogowieckie w Rocznikach Tow. nauk w Krakowie, 1858; Majerski Die mittlere Waagthal, w Geogr. Rundschau, 1887, str. 498; wreszcie Dolina górna Wagu, opracowana w Geogr. szkicach z Karpat, prof. Rehmana Przewod, literacki i naukowy. Por. artykuł Dol. Liptowska E. Romer, Waga, rzeka, w gub. czernihowskiej, prawy dopł. Snowa praw. dopł. Desny, stanowi na pewnej przestrzeni granicę pow. homelskiego od gub. czernihowskiej. Przybiera Catę. Waga, mylna nazwa szczytu tatrzańskiego Rysy ob. . Wagan, wś włośc. , pow. radzymiński, gm. Zabrodzie, par. Niegów, ma 5 os. , 193 mr. Wchodziła w skład dóbr Dębinki. W 1827 r. 5 dm. , 56 mk. Waganiec, wś, pow. nieszawski, gm. Lu banie, par. Zbrachlin, ma 326 mk. Na obsza rze W. znajduje się stacya dr. żel. warsz. bydgos. Nieszawa, odl. 3 w. od miasta t. n. W 1827 r. 1sza część miała 18 dm. , 129 mk. ; 2ga cz. 9 dm. , 66 mk. W r. 1887 fol. W. rozl. mr. 756 gr. or. i ogr. mr. 619, łąk mr. 22, lasu mr. 83, nieuż. mr. 32; bud. mur. 14, drewnian. 8. .; wiatrak, pokłady torfu. Wś W. os. 58, mr. 306. Według reg. pob. pow. brze skiego z r. 1587 we wsi Waganoze, w par. Sbrachlino, Kościelski płacił od 1 łanu, 2 za grod. ; Zakrzewska od 3 łan. , 2 zagr. i miał część Jan Nieszczewski, zaś części bez kmieci mieli Waganiecki i Broniewski po 2 łany Pawiński, Wielkp. , II, 7, 14. Br. Ch. Waganowice, wś i folw. , pow. miechowski, gm. i par. Niedźwiedź, odl. 17 w. od Miechowa. W 1827 r. 17 dm. , 128 mk. W 1885 r. fol. W. własność Mieroszewskiego rozl. mr. 325 gr. or. i ogr. mr. 289, łąk mr. 25, nieuż. mr. 14; bud. mur. 2, drewn. 12; płodozm. 5, 9 i 10 pol. , pokłady kamienia. Wś W. os. 23, mr. 95. Według reg. pob. pow. krakowskiego z 1490 r. wś W. leżała w par. Radziemice. W r. 1581 wś Waganowice, w par. Niedźwiedź, w części Staszkowskiego i Barłoga miała 2 połłan. km. , 2 zagr. z rolą, 3 kom. bez bydła Pawiń. , Małop. , 22, 440. Wagaryszki 1. wś, pow, szawelski w 3 okr. pol. , gm. Kruki, o 48 w. od Szawel. Kordo Sysojew ma w W. i Burbiszkach 26 dzies. 1 lasu, Śmilgiewiczowie 13 dzies. , Firantowie 134 dzies. 9 lasu, 6 nieuż. . 2. W. , dwór, pow. telszewski, w 4 okr. pol. , o 10 w. od Telsz. VagasMklos, ob. Miklos. Vagendruessel, ob. Wondrysel, Wagewfeld, wś, pow. szczycieński, st. p, WiUenberg. Leży nad osuszonem bagniskiem Łotana ob. , którego wody odprowadzała rzka Omulew. Wagenhof, dobra koronne, w okr. , pow. i par. Goldingen Kurlandya. Wagenis, jezioro pod wsią Gawrele, w powiecie święciańskim. Wagenkrug, os. z kopalnią bursztynu, w pobliżu Sanct Lorenz, pow. fyszhuski. Waggula, jezioro, w pow. werroskim gub. inflanckiej, o 4 w. na płd. zach. od mta Wer

Waga

Waga

Wagan

Waganiec

Waganowice

Wagaryszki

Wagewfeld

Wagenhof

Wagenis

Waggula