wi nieznaczny pot. Dubawa, który wypływając u stóp Hradlcowej skały, po biegu równoległym do biegu Wagu, łączy się z nim pod Piszczanami. Reszta niezliczonych strumieni, które w Małych Karpatach wypływają, wpada do rz. Dudwag, która po linię łączącą Sered i Zempte nad Wagiem z Majczykowem nad Dudwagiem, płynie do Wagu równolegle, w odstępie 4 6 klm. Od zmiany kierunku południowego, jaki W. pod Seredem i Zempte doznaje, zmienia swój kierunek i Dudwag płynąc doń znowu równolegle, choć teraz już w większej, 10 12 klm. wynoszącej odległości. Mamy tu do czynienia z jednym z najciekawszych fenomenów, jakich nam hydrografia ogólna dostarcza. Tłumaczenie tego zjawiska jest następujące Dolina W. i Dudwagu, 5 14 klm. szeroka, stanowi istotnie jedną dolinę, która nie dziełem dwóch lecz jednej rzeki, t. j. W. być tylko może. Cała ta dolina przedstawia równą jak stół taflę, która wyjątkowo tylko wskazuje różnice hypsometryczne, 2 do 3 mt. wynoszące. W zgodzie z tem twierdzeniem, źe dolina Wagu i Dudwagu jest jedną tylko doliną Wagu, są też stosunki geologiczne tej przestrzeni. Gała ta dolina zasypana jest aluwiami rzecznemi, których granicę stanowi lewy brzeg Wagu i prawy brzeg Dudwagu. Po za lewym brz. W. wznoszą się starszej formacyi góry Galgockie, po za prawym brz. Dudwagu rozpościera się dość znacznie pochylona płaszczyzna loesowa, która przedstawia starszy taras, o 15 40 mt. nad doliną WaguDudwagu się wznoszący. Powstanie dwóch rzek w jednej dolinie umożliwiono zostało przez znaczniejszy wylew rzeki pierwotnej, t. j. Wagu i zmiany głównego koryta. W opuszczone od Wagu koryto wlewały się karpackie strumienie i dały początek nowej rzece Dud wagowi, od skrętu obu rzek ku płd. wschodowi, t. j. od rozszerzenia się tej doliny WaguDudwagu, każda z tych rzek ma już samodzielną dolinę, czego dowodzą rozdzielające je wyspy loesowe. Z lewego brz. ma W. wprawdzie nieliczne dopływy, ale bliskość wód między W. a Nitra pod Piszczanami i dalej na płd. biegnie dział wód w odległości 2 3 klm. nie dozwala na rozwinięcie się większych dopływowych strumieni. Z dopływów W. z lewego brz. wymieniamy pot. Horczański, Hradecki, Luczański, pot. Zaskalje, potok Stribernica, która wpada naprzeciw Dubawy pod Piszczanami. W dół od Zempte wpada dłuższy, równolegle do W. płynący pot. Galagony48, wreszcie pot. Jac czyli Zwadliwy. Inne mniejsze i bezimienne strugi wolnej i błotnej wody przyjmuje W. od podmokłych, tu i owdzie porosłych trzciną, w bagna przechodzących gruntów, jakie od Farkasd począwszy, dolny Wag z obu stron otaczają. Sam W. , płynąc szeroką doliną, rozdziela się w liczne ramiona, rozlewa się dowolnie, pozostawiając po wylewach opuszczone koryta, które wysychając przyczyniają się oryginalnie do urozmaicenia płaskiej gleby doliny. W pierwszej części jego biegu dolnego, t. j, po Sered i Zempte mamy do zanotowania następujące osady Św. Krzyż, sławne a znane od połowy XVI w. zdroje Piszczany, Fraysztak z cytadela Ligtovar Leopoldstadt, Leopoldów, Górne Zelenice, wreszcie sąsiadujące ze sobą osady Sered na prawym brz. , Zempte Sintawa na lewym. Ilość pływających młynów, które od Pucho nad średnim biegiem Wagu począwszy, jedynie się tu znachodzą, a które W. na przestrzeni od Nowegomiasta po Sered i Zempte porusza, wynosi 48; z tych na okolicę Fraysztaku przypada 9. Obfitość płodów rolnych w dolnej dolinie W. znajduje w tych cyfrach dostateczne świadectwo. Od Seredu i Zempte aż po ujście wolny dotychczas Wag ujęty jest między wały, a chociaż jego teren inundacyjny jest tu i owdzie np. pomiędzy osadami Sopornya i YagHosszufa lu dochodzi do 2 klm. dosyć znaczny, przecież zmuszony jest W. płynąć jednem korytem, więcej prowadzi wody a mniej szkodzi okolicznym a urodzajnym rolom. Z osad wymienimy Sopornya, VagHosszufalu, VagSellye, Tornóc, Farkasd, Negyed, Szimö, Kamecsa i Guta, pod którą zlewa się z Dunajem. Ilość młynów pływaków wynosi na tej przestrzeni 81, czyli że na każde 800 mt. przypada jeden młyn. Długość ramienia dunajowego, do którego W. wpływa, od Guty po Komorno, gdzie się ono z głównem ramieniem Dunaju zlewa, wynosi 36 klm. ; spadek wód jest na tem ramieniu nader nieznaczny 3 cm. na 1 klm. , a z nazwy wnosząc VagDuna, uchodzi za dalszy ciąg W. Ogólna długość W. od źródeł Czarnego Wagu, w poziomie 1069 mt. , aż do złączenia się z ramieniem dunajowem pod Guta, w poziomie 108 mi, wynosi 410 klm. Linia prostolinijna łącząca źrdła z ujściem Wagu jest tylko 195 klm. długą, czyli że rozwój biegu rzeki wynosi 230 2 t. zn. że długość istotna W. ma się do długości idealnej odległość źródeł od ujścia 1 2 1. Spadek ogólny wynosi 961 mt. , czyli 2 32 mt. na 1 klm. Wag przepływa następujące komitaty liptowski na ten komitat przypada 108 klm. biegu W. , turocki 24 klm. , trenczyński 143 klm. , nitrzański 58 5. klm. , następnie stanowi granicę między preszburskim a nitrzańskim komitatem 28 5, poczem znowu przecina komitat nitrzański 37 klm. a w komit. komarniańskim 9 klm. wpada do Dunaju. Jak z teraźniejszego podziału administracyjnego w dorzeczu Wagu

Wag