trzańskiego Czarnego Wagu Fekete Vag i tatrzańskiego Białego Wagu Feher Vag. Zródła pierwszego leżą u stóp gnejsowej Kralowej 1943 mt. i Strednej Holi 1877 w poziomie 1069 mt. , skąd aż poniżej Koleszarki 819 płynie doliną poprzeczną, przerzynając się przez skały wapienne wieku węglowego, łupki werfeńskie wieku dolnotryasowego i krystaliczne melafiry. Długość tej poprzecznej doliny wynosi 9 75 klm. , spadek więc na 1 klm. przenosi 25 mt. ; strumień rozbija się w kaskadach. W tej części biegu przyjmuje Cz. Wag tylko jeden znaczniejszy potok Zdziarski z lewego brzegu, prawemu brak zupełny dopływów, bo stromy i potężny prawy brzeg Oz. W. prawie że się schodzi z linią wo dodzielną między Wagiem a Hernadem, linią która za pośrednictwem wyżyny Makowiska 933 mt. łączy się z pasmem łuczywniańskiem i grzbiete m teraz zupełnie łysym a przez Wahlen berga w r. 1813 Wysokim Borem nazwanym, które to wyniosłości stanowią część europejskiego działu wód. Od Koleszarki. począwszy wchodzi Cz. W. w podłużną dolinę, pędzi więc swe wody nieco wolniej, przecież jeszcze do połączenia się z Białym Wagiem powyżej Królewskiej Lgoty Kiralyi Lehota, w poziomie 678 mt. , spadek wód na 1 klm. przenosi 6 mt. Dostawszy się w podłużną dolinę bogaci się odrazu Cz. W. przez potoki, które podobnie jak on torując so bie drogę poprzecznemi dolinami N. Tatr, zlewają się do niego; tak z lewego brzegu potok Benkowski, Ipoltica i Svarin. Te dwa ostatnie potoki wielce się przyczyniają do budowy doliny Cz. W. , rozszerzają ją i zwal niają bieg rzeki. Posiadając bowiem znacznie silniejszy bieg niż W. unoszą ze sobą obfitsze aluwia, niżby je słabszy prąd W. unieść zdołał, muszą tedy one przy ujściu do Wagu być osadzone, stąd też koło Hoszkowy spotykamy pierwszy raz obszerniej rozmieszczone osady aluwialne. Cała długość Cz. W. wynosi 35 klm. Spad od zródeł do złączenia z Białym W. wynosi 391 mt. t. j. 11 2 mt. na klm. Jedynym z pr. brzegu dopływem a raczej rówiennikiem Cz. W. jest Biały Wag. B. Wag powstaje z licznych potoczków źródliskowych, t. j. Żelaznej Wody, Zadniej Wody i Młynicy, które biorąc początek w żwirach dyluwialnych u południowych stoków Tatr, łączą się powyżej Ważca w poziomie 800 mt. Od Ważca do złączenia się z Cz. W. przyjmuje jeszcze W, Biały potok Belański. Licząc od źródeł B. W. w lasach szczyrbskich wynosi dług. jego 29 klm. ; spadek od Ważca do Król. Lgoty wynosi 122 mt. , t. j. 7 1 2 na klm. Od Król. Lgoty dostają się wody Wagu do obszernej liptowskiej kotliny, zapadłości tektonicznej, która w wieku eocenicznym stanowiła zatokę Karpackiego morza; stąd liczymy też aż do przełomu przez granitowe pasmo Magury, górny bieg W. Dług górn. biegu W. od Królewskiej Lgoty do Warny, przy ujściu Varinki 352 mt. położonej, wynosi 109 klm. Spadek 326 mt. , t. j. 3 mt. na 1 klm. Ten jednak podział jest dosyć dowolnym, a w górnym biegu W. rozróżniamy pod względem krajobrazowym, geologicznym i budowy doliny cztery charakterystyczne odstępy. a od Król. Lgoty po Rozenberg Rózsahegy po węg. ,. Rużombreh po słow. Rożen w Słown. Zarańskiego nie ma być, podług prof. Rehmanna, używanym, t. j. do zlania się z Revuca i Sikawką 496 mt. wynosi dług. 45 klm. , spa. dek 182 mt. , t. j. 4 mt. na 1 klm. ; b od Rozenberga do ujścia Orawy pod Kralovanem 420 mt. , dł. 28 klm. , spadek 76 mt. , t. j. 27 na 1 klm. ; c do zlania się z Turoczą Turczanką pod Rutką 381 mt. dł. 23 klm. , spadek 39 mt. , t. j. 1 7 mt. na klm. ; d od Rutki po Warnę 352 mt. dług. 13 1 2 klm. , spad 29 mt. t. j. 2 2 na 1 klm. Te są naturalne oddziały rzeki w biegu górnym, którego wspólną cechą jest tylko wschodnio zachodni kierunek biegu, jaki rzeka w tej części posiada. W pierwszej swej części przepływa Wag od Lgoty po Rozenberg przez Liptowską zapadłość, kotlinę ściśle zamkniętą przez Tatry i ich przedłużenie OrawskoLiptowskie Hale od północy, przez Niżnie Tatry od południa. Sąsiednie góry spadają bezpośrednio i stromo ku dolinie, sprawiając, że silnie skarbowana i potokami zryta, pełna wyniosłości, dolina liptowska Wagu zdaje się być doskonałą płaszczyzną. Dolina Wagu jest dziełem erozyjnym samej rzeki i dopływów, w sąsiedztwie rzeki silnie zniwelowana, wykazuje tu i owdzie drugi starszy taras nadbrzeżny, przez wody w czasach powodzi nie zalewany, stąd też starannie uprawiany. W. dostawszy się w dolinę Liptowską jest już tak obfitym w wodę, że po otrzymaniu Hibicy i potężnego potoku Beli, odwadniacza Cichej i Koprowej dol. w Tatrach z prawego, a potoku Boca z lew. brzegu, staje się począwszy od Hradka 637 mt. odrazu dla wielkich nawet tratew spławnym. Hradek, centrum kameralnych lasów, zużytkowuje siłę wód W. , pędząc nią tartaki i młyny. Wysoki brzeg doliny, towarzyszący rzece w pewnej odległości po lewej stronie, ma swą przyczynę w stosunku przypływów tatrzańskich do przypływów niźniotatrzańskich. Zwłaszcza po Św. Mikolasz Liptó Szt. Miklós tatrzańskie dopływy z praw. brzegu i swą ilością i obfitością wód przewyższają nieliczne i skąpe w wody strugi z Niżnich Tatr. To sprawia, że z jednej strony prąd Wagu żłobi przesuwając się ku południowi swój lewy brzeg, to sprawia zarazem.

Wag