bądź. przez wierzycieli, bądź przez osoby żyozliwe, z powodu wielkiego ubóstwa mieszkańcow i pogorzeliska albo też zastawy gruntów miejskich w zamian za wypożyczone pieniądze. W kilkanaście lat później 1739 r. nadaje August III przywilej na 4 nowe Jarmarki; w r. 1754 udziela pozwolenia na stawianie młynów na rzece Skawie w obrębie gruntów miejskich i na sprzedawanie soli przez mieszczan a zarazem wzbrania żydom osiedlania się i zajmowania się handlem w mieście, Konfederacya barska, która objęła głównie podgórze karpackie, zaciężyła na miasteczku swemi wymaganiami. W. leżały blisko głównych ognisk konfederacyi, jak Lanckorona, Biała. Narozkaz generalicyi lub marszałka wojew. krakowskiego musiały W. składać sumy, częstokroć znaczne, dostarczać podwód, siana lub żywności. Do tego przyłączały się i rekwizycye wojskowe. Mieszkańcy nie mogą nastarczyć żądaniom. To też pełno skarg i żalów na zubożenie czytamy w księgach miejskich. Jako charakterystyczną wskazówkę można przytoczyć szczegół, że współczesny tym wypadkom burmistrz r. 1771, nieumiejący pisać, kładzie zamiast podpisu na aktach urzędowych trzy krzyże ob. Księga archiwum miejskiego Nr 29. Wskutek pierwszego rozbioru W. przeszły pod panowanie Austryi. O stanie miasta w tym czasie możemy się dowiedzieć z lustracyi w r. 1765 ob. rękopis w bibliotece Ossoliń. , Nr 534. Lustracya ta oznacza czynsz z domów czyli podatek szos w ilości 62 zł. Trzymając się zasady przyjętej w Zródłach dziejowych i mnożąc ilość złotych przez 24, otrzymamy 1488 mk. W porównaniu tedy z liczbą ludności z r. 1660, daje nam przyrost 888 głów. W r. 1785 uchwala gmina zasypanie rowu na rynku a w r. 1789 opłatę roczną od każdego domu na utrzymanie szkoły. W uchwale tej wymieniona jest i ilość domów a mianowicie było ich 212. Pomnożywszy tedy liczbę tę przez 8, otrzymamy 1696 mieszkańców. Widzimy przeto, że ludność od r. 1765, więc w przeciągu 24 lat, wzrosła o 212 głów. W bieżącem stuleciu wzrost ten jest już o wiele szybszy; po 100 latach liczba mieszkańców w porównaniu ze stanem z r. 1789 w czwórnasób wzrosła. Najpierw przyczyniło się do tego nabycie w r. 1802 przez miasto praw dominikalnych od ówczesnej właścicielki Maryanny Hulcwiczowej. Od tej chwili stały się W. wolnem miastem. Nie mniej ważnem było przeniesienie urzędu administracyjnego starostwa z Myślenic do W. w r. 1819, które stały się w ten sposób punktem środkowym dla znacznego obszaru, miejscem zamieszkania znacznej ilości urzędników i tychże rodzin, miejscem, dokąd się udawali mieszkańcy obwodu w celu załatwienia spraw urzędowych. Wśród ciszy lat następnych czyniło miasto pod względem czystości i porządku znaczne postępy. Ważnem było dla W. usunięcie ze względów zdrowotnych cmentarza z pośrodku miasta. Budowa domów z trwałego materyału, zastępywanie nimi dawnych drewnianych nietylko w środku miasta ale i w pobocznych ulicach, odbywa się bez przerwy. Sprzyja temu dostateczna ilość materyału znajdującego się w najbliższej okolicy, I tak wzniesiono r. 1827 koszary dla piechoty a w r, 1830 szpital dla wojska. W r. 1835 założyło miasto szpital powszechny; w r. 1854 wybudowało koszary dla konnicy, wraz ze stajniami na 120 koni; w 1875 r. stanął budynek gimnazyalny a r. 1884 sądu obwodowego. Dawny majątek miasta doznał znacznego uszczerbku wskutek przywłaszczenia. około roku 1750 siedmiu stawów miejskich przez właściciela Barwałdu średniego Józefa Moszczyńskiego. Długo wlokący się proces ostatecznie z niekorzyścią dla W. załatwiono; zabranych stawów nie odzyskało miasto. W r. 1867 W. przestały być miastem obwodowem, przy zaprowadzeniu bowiem w tymże roku reprezentacyi autonomicznych rozdzielono dawny obwód wadawicki na cztery powiaty; wadowicki, żywiecki, bialski i myślenicki, Stan ten trwa do chwili obecnej. Powiat wadowickie graniczy od północy z Wisłą, pow. krakowskim i chrzanowskim, od wschodu z myślenickim, od południa nowotarskim i żywieckim a od zachodu z bialskim. Obszar wynosi 861 534 klm. kw. Na tym obszarze znajduje się 111 gmin administr. 4 miasta Andrychów, Lanckorona, Wadowice, Zator i 1 miasteczko Kalwarya, 98 obszarów dwor. i 221 miejscowości. Układ pionowy. Powiat rozciąga się po praw. brzegu Wisły i należy do podgórza Karpat, Beskidu Zachodniego lub Wysokiego. Kraj wypełniony odnożami Beskidu, pochyla się znacznie od płd. ku płn. , kn nizinie nadwiślańskiej, w kierunku dopływów Wisły Skawy i Skawiny. W płd. stronie, na pograniczu pow. żywieckiego, wzniesienie jest największe. Tu też znajdują się grzbiety i szczyty, jak Jawornica 834 mt. , Potrójna 888 mt. , Gancarz 802 mt. , Leskowiec 922 mt. , Łamana Skała 934 mt. , Magórki 819 mi, Żurawnica 734 mt. , Chełm 581 mt. , Babica 734 mt. . W środku powiatu Iłowiec 477 mt. w okolicy Wadowic, Pańska Góra 433 mt. w okolicy Andrychowa, Kalwarya 406 mt. ; wzniesienie zaś miejscowości w płn. stronie powiatu wynosi w Przeciszowie 244 mt. , w Zatorze 245 mt. , Spytkowicach 236 mt. , Chrząstowicach 289 mt. Hydrografia,

Wadowice