ją osobne nazwy jak Mikołaj, Miedzna i Zaskawie. Nazwa Mikołaj pochodzi od Mikołaja Komorowskiego, który posiadał wójtowstwo w Wadowicach i tu, sprzedawszy królowej Konstancyi dobra żywieckie, zmarł w r. 1633. Kościoły Dzisiejszy kościół paraf. był długi czas filią parafii w Woźnikach. Data założenia nieznana, istniał jednak już w pierwszej połowie XIV w. W drugiej połowie XV w, był jeszcze filialnym Długosz, L. B. , I, 84. Z czasem jednak proboszcz woźnicki przeniósł swą siedzibę do W. , a kościół woźnicki stał się filią parafii wadowickiej. Prawo nadawstwa tak w W. jaki Woźnikach mieli opaci klasztoru w Mogile. Dopiero w r. 1780 bisk. krak. Sołtyk utworzył w Woźnikach samoistną parafię. Według Długosza L. B. II, 264 składali mieszkańcy dziesięcinę bisk. krak. a plebanowi meszne po 2 gr. od łanu; do probostwa należał łan pola i łąka. R. 1432 Kazimierz ks. oświecimski potwierdza dla kościoła w W. darowiznę łąki nad Skawą, uczynioną przez Żegotę, dziedzica pobliskiej Radoczy. Proboszczem kościoła był tu uczony teolog z pierwszej połowy XVII w. Marcin Wadowita 1641 r. . Dzisiejszy budynek kościelny murowany, sklepiony półkolisto w nawie głównej jest pomnikiem zeszłego wieku, tylko ostrołukowe części presbiteryum pochodzą z dawnej świątyni sięgającej XV w. Szemat. dyec. krak. za r. 1892 podaje r. 1440 jaką datę budowy. Część środkowa była początkowo z drzewa. W r. 1734 podczas pożaru miasta zgorzał i kościół; przedsięwzięto restauracyę ale tak wadliwie, że już w r. 1774 zarządzono rewizyę kościoła i dzwonnicy z powodu grożącego stanu. Dopiero w r, 1798 wystawiono z trwałego materyału część środkową i wieżę. W latach 1853 i 1854 powiększono kościół, staraniem prob. Aleksego Bocheńskiego, dwiema kaplicami murowanemi i zakrystyą. W r. 1871 wybudowało miasto nową plebanię. Obok kościoła paraf. istniał dawniej kościołek św. Krzyża, drewniany. Stał on w płn. części miasta, na placu dziś placem św. Krzyża nazwanym. Z powodu starości i zrujnowania w r. 1825 został zniesiony. Na cmentarzu znajduje się kaplica murowana z r. 1867. Oprócz tego są jeszcze kaplice w szpitalu wojskowym i zakładzie więziennym. Przy kościele parafialnym był osobny altarysta. W r. 1546 Jan Służbiczka mieszczanin wadowicki zapisał 200 złp. i ogród celem fundacyi ołtarza św. Anny. Suma ta zwiększyła się z czasem i umożliwiła utrzymanie osobnego duchownego ob. Księgi miejskie, Nr 33 i 39. W sąsiedztwie kościoła parafial. znajduje się dawniejszy szpital dla 8 osób ubogich. Założycielem tegoż był wspomniany wyżej już i Marcin Wadowita, prof. teologii na uniwersytecie krak. Dziś majątek szpitala, zostaje pod zarządem burmistrza i składa się z domów i gruntów wartości 8620 złr. w. a. , tudzież kapitału w kwocie 4227 złr. W obec tego iż w mieście istnieje szpital powszechny dochody z tego majątku przeznaczone są na utrzymanie biednych, Szkoły, Przy kościele była zapewne już w XV w, szkoła paraf. Zapiski jednak w księgach miejskich stwierdzają jej istnienie dopiero w XVII w. W r. 1625 pobierał nauczyciel szkoły miejskiej po cztery grosze z każdego domu a mianowicie połowę za pełnienie obowiązków nauczycielskich a drugą za sprawowanie czynności pisarza. Szkoła miała własny budynek; są wzmianki w aktach o restauracyi starej 1638 a budowie nowej szkoły 1738. Nauka odbywała się nieregularnie z powodu lichego uposażenia nauczyciela. W r. 1759 starali się mieszkańcy przez podwyższenie płacy nauczyciela uregulować naukę. Po roku 1789 rząd austr. urządził szkołę tę na wzór innych szkół w państwie. Uchwała miejska z r. 1789 nakazuje płacić od każdego domu po 22 1 2 kraje, co czyniło ogółem 79 złr. i 20 kr. na utrzymanie nauczyciela. W r. 1829 zorganizowano tu szkołę publiczną obwodową po przeniesieniu z Myślenic urzędu obwodowego. Szkołę obwodową przekształcono na szkołę główną w r. 1820. Utrzymywana z powodu ubostwa gminy, kosztem funduszu naukowego składała się ta szkoła główna, otworzona uroczyście dnia 1 maja 1821 r. z trzech klas i jednej elementarnej. Z chwilą otwarcia liczyła 198 uczniów i uczennic a mieściła się przez dłuższy czas po domach prywatnych tak, że niekiedy każda klasa w innej kamienicy umieszczoną była. Potrzeby szkolne opędza tu kasa miejska. Tak było do r. 1842 w którym na życzenie gminy otwarto przy szkole głównej klasę czwartą t. z. techniczną z dwuletnim kursem uwzględniającym potrzeby ludności przemysłowej i rzemieślniczej. Miasto na utrzymanie tej szkoły zobowiązało się dodawać w pierwszych dziesięciu latach po 800 a w następnych po 1200 złr. Od r. 1843 pomieszczono szkołę w nowym własnym budynku. Rozporządzenia z lat 1849 i 1851 zmieniły ustrój tych czwartych klas, przeobrażając je na niższe szkoły realne o dwóch lub trzech letnich kursach, które łącznie z czterema klasami szkół ludowych miały pod tym samym dyrektorem stanowić szkoły miejskie. Techniczne klasy zamieniono na niesamoistną dwuklasową niższą szkołę realną; również przekształcono w r. 1855 dotychczasową szkołę główną trzechklasową na czteroklasową, W r. 1856 zaprowadzono opłatę szkolną po 30 kr. od uczniów trzeciej lub

Wadowice