Piotr Jaczymirski wnosi od 2 1 2 pługów a Korabczowski od 3 1 2 pługów, 1 koła młyń. , 1 rzemiośl, i 1 włóczęgi. W 1578 r. Korabczowska płaci od 6 pługów, od koła dorocz. 12 gr. od koła stępnego 15 gr. , od popa 2 fl. ; Jerzy Jaczymirski od 4 pługów, od koła młyńs. 24 gr. i od koła stępnego 15 gr. , wreszcie w 1583 r. wnoszą z U. od 6 pługów, popa i koła dziedzicznego ob. Jabłonowski Wołyń i Podole, 162, 175, 187, 219, 299, 300, 303. W czasie lustracyi Humieckiego w 1616 r. na trzech częściach wsi Uszyce po, sesorem był Adryan Jaczymirski, podczaszy podolski, na którą ukazał sumę starą, dobrą, przez króla Władysława zapisaną, która iż jeszcze czworgiem dożywociem nie ekspiro wała, bo dopiero posesor we wtorem dożywociu te dobra trzyma, lustracyi natenczas nie podlega Jabłonowski Lustracya, 65. Lustracya z 1765 r. wyraża U. miasteczko w płaszczyźnie znacznej leży, którą ze wszystkich śtron góry opasują. Ststwa tenutaryuszem jest Karol Szydłowski; należą wsi Pyżówka, Gorajówka i Konołówka, lecz często przez kontrowersye w gruntach zachodzą kłótnie i wialencye. Lasów, pól i pastwisk więcej z Wołoszczyzny zażywają, opłacając się Turkom i Wołochom. Czysty dochód ze starostwa 14, 421 złp. 18 gr. Kwarty opłacał 3605 złp. 12 gr. Podług lustracyi 1789 r. dzierżawcą ststwa był Stan. Sadowski na mocy przywileju d. 25 lipca 1772 r. , dochód wynosił 18, 960 złp. 24 gr. Lasów nie ma, tylko małe zapusty; uciemiężeni poddani, w znacznej liczbie wyszli za granicę, co rządowej władzy obojętnem być nie może. Miasteczko w dole, ma domków kilka żydowskich, słomą pokrytych a 1 dworski zajezdny; naprzeciwko niego budynek drewniany duży, na skład solny dawniej zbudowany; młynów dwa nad Uszycą i folusz nad Dniestrem Starożytna Polska, II, 955, 6. Po przyłączeniu do Rossyi zaprowadzono tu urzędy powiatowe w 1795 r. , ze względu jednak że miasto leży na krańcu powiatu i z powodu złych dróg przeniesiono powiat w 1827 r. do Letniowiec, które odtąd przezwano Nową Uszycą. Na Uszycę w 1699 r. szła granica między Rzecząpospolitą a państwem otomańskiem. 3. U. Nowa, dawniej Letniowce, w dokum. Letniowcze, Lyetniowcze, mto powiat. gub. podolskiej, nad rz. Kalusem, w głębokim, bło tnistym rozdole, pod 48 50 płn. szer. a 44 56 wschd. dług. , o 65 w. na płn. wschd od Kamieńca, przy trakcie z Kamieńca do Mohylo wa. Ma 739 dm. 50 murow. , 4911 mk, 64 prawosł. , 5 katol. , 31 żydów, cerkiew murow. p. wez. św. Michała, wzniesioną w 1862 r. i uposażoną 50 dzies. ziemi 1560 parafian, kościół paraf. katol. , synagogę, 3 domy modlitwy żydowskie, 150 rzemieśl. , szkołę 2klasową od 1869 r. 9 nauczycieli i 138 uczniów, , szpital powiatowy na 10 łóżek, apteka, kilku lekarzy, mała fabryka świec i mydła, 2 młyny wodne, 44 sklepów, zwykłe urzędy powiatowe, kantor poczt. i telegr. Targi odbywają się co drugą niedzielę. Do miasta należy 2425 dzies. 1299 ziemi orn. , 31 sianożęci, 330 lasu, 973 pod miastem. Dochody wynoszą 14506 rs. i tyleż wydatki. Kościół katol. , p. w. Przemienienia Pańskiego, w 1861 r. z dobrowolnych ofiar z muru wzniesiony. Par. katol. , dek. uszyckiego, 408 wiernych. Poprzednio U. Nowa stanowiła część parafii Struga Wielka. Uszyca Nowa początkowo była wsią królew. , zwaną Letniowce. W 1565 r. oraz w 1569 r. trzymali ją spadkobiercy Siekierzyńskiego, opłacając od 3 pługów. W 1578 r. Siekierzyński płaci ztąd od 3 pługów, 1 koła młyń. 24 gr. i 1 koła stępnego 15 gr. Jabłonowski, Wołyń i Podole, 190, 221, 275. W czasie lustracyi Humieckiego z 1616 r. wś Letniowce była w posesyi Jakuba Kąckiego, który pokazał sumę starą dobrą, przez Władysława i Kazimierza królów zapisaną, także i dożywocie jemu i urodzonej p. Jadwidze Chocimierskiej, małżonce swej, in solidum obiema służące, która iż jeszcze czwartem dożywociem nie expirowała, bo dopiero w trzeciem dożywociu te dobra trzymają, lustracyi natenczas nie podlegają Jabłonowski, Lustracye, 63. W 1748 r. August III zamienił Letniowce na mtko, obdarzył je prawem magdeburskiem i utworzył z niego i wsi Filanówki sstwo niegrodowe, którego dzierżawcami byli Konstanty Gołuchowski 1761 r. , wykazujący czystego dochodu 6574 złp. 16 gr. ; Józef Popiel, kasztelan sierpski 1770 r. , a 1789 r. Felic. z Wyszpolskich Gołuchowska. Podług taryfy z 1776 r. znajdowało się 172 dm. Lustracya z 1789 r. podaje, że sstwo czyniło 9865 złp. 10 gr. czystego dochodu. Miasto zbudowane na górze, ma poddanych potrójnych 2, parowych 47, pojedynkowych 39, chałupników 12, szlachty osiadłej 21, żydów 38; posiada przywilej lokacyjny z różnemi prawami, lecz mieszczan użytkować z tego mogących nie masz. Burty saletrzane przed 4 laty wyrobione zostały Starożytna Polska, II, 1044. Podług Dykcyonarza Echarda kwarta ze sstwa wynosiła 1643 złp. Po przyłączeniu do Rossyi cesarzowa Katarzyna II darowała Letniowce na lat 12 Włodzimierzowi Czewkinowi, gubernatorowi podolskiemu. Ponieważ U. Stara okazała się niedogodną na miasto powiatowe, jako położona na krańcu powiatu, oraz z powodu utrudnionej komunikacyi, dla głębokich jarów, przez które droga przechodziła, przeniesiono przeto

Uszyca