ma bystry, koryto przeważnie muliste, miej scami piaszczystokamieniste, brzegi dość urwiste, lecz nie wysokie i gliniaste. Prawe wybrzeże zasiedlone, lewe pokryte lasem. Na wiosnę odbywa się spław drzewa. Mosty znajdują się pod wsiami Adamowo, Cerkowice, Hłazunowo i Kozłowo; promy pod wsiami Siny Kamień i Szepicze. Przybiera od pra wego brz. Owsianioę al. Uświatycę, od lewewego Uspol, Rudnię i Chałuicę al. Ghałunicę al Hołodzicę. J. Krz. Uświat, mko nad rz. Uswiatą i wielkiem jeziorem Uświat, które je w znacznej części opasuje, pow. wieliski poprzednio suraski, w 4 okr. pol. , gm. Uświat, o 40 w. od Wieliża, ma 360 dm. , 1034 mk. , 2 cerkwie. Targi odbywają się w środy i niedziele, jarmarki zaś 3 razy do roku 26 czerwca, 6 sierpnia i 26 września. Dobra, obecnie własność Artura Idena i spółki, mają 51, 257 dzies. Gmina obejmuje 51 miejscowości, mających 1184 dm. włośc. obok 42 należących do innych stanów, 6213 mk. włościan 2864 męż. , 3349 kob. , uwłaszczonych na 14, 988 dzies. Leży w zach. części powiatu, graniczy od płn. zach. z gm. Uzkie, od płn. i płn. wsch. z gm. Cerkowiszcze i Baranowo, od wsch. z gm. Rudnica, od płd, z gm. Kozakowo, od płd. zach. i zach. z gm. Tiosto i Zajkowo obie pow. horodkowskiego. Jestto dawna osada, wspominana w latopisach pod nazwą Wświacz, Świacz, Uświacz. W 1021 r. nadana przez Jarosława I ks. połockiemu Braczysławowi. Następnie zostając od czasów Olgierda i Witolda w posiadaniu Litwy, była pierwszorzędną pograniczną warownią i wielokrotnie ulegała najściom wojsk ruskich. W 1566 r, zajęta przez wojska Iwana Groźnego, zdobytą została w 1580 r. podczas wyprawy Stefana Batorego na Połock przez Jana Zamoyskiego. W 1653 r. warownia uświacka ponownie zajętą została przez wojska ruskie i dopiero na mocy pokoju andruszowskiego zwrócona Rzpltej. Stanowiła ststwo niegrodowe, które podług metryk litewskich powstało około 1560 r. i pierwotnie było połączone z ststwem jezierzyckiem a wXVIIIw. z poduświackiem. Najdawniejszymi, znanymi z dokumentów starostami byli Kierdej Hryczynowicz 1548 r. i Stanisław Kiszka 1554 r. . Następnie kolejno posiadali ststwo Hlebowiczowie, Druccy Sokolińscy, Sapiehowie za Stefana Batorego Jan Piotr Sapieha, Rudominowie, Tyzenhatizowie, Czartoryscy, Ogińscy, Mniszchowie, wreszcie z mocy przywileju Augusta II z 18 paździer. 1732 r. dozwolono Michałowi ks. Czartoryskiemu, podkanclerzemu w. ks. litew. , ustąpić tego ststwa komu zechce. W 1766 r. opłacano z niego kwarty 13, 597 złp. a hyberny 9408 złp. W 1701 r. obejmoSłownik Geograficzny T. XII Zasayt MS. wało ono mto Uświat z zamkiem i przyległo ściami Siennica Wielka, Sorocze, Zakomelle i Zadniestajki, J. Krz. Uświatka, ob. Uświat. Uświaty. folw. i dobra, pow. horecki, dziedzictwo Dekiertów, 3062 dzies. 500 lasu, 300 roli, 1762 łąk; gorzelnia i 3 karczmy przynoszą 1050 rs. Gorzelnia, założona w 1836 r. , w 1880 1 r. zatrudniała 8 ludzi, wyprodukowała 26, 962 st. spirytusu i dała 282 rs. dochodu. Uświatyca, tak W. Pol w Hydrografii. nazywa rzkę Owsianicę ob. , prawy dopływ Uświaty. Uświatyszki, ob. Usiawtyszki. Uświea, rzka, ob. Uświeja. Uświca, wś, pow. połocki, gm. Turówla par. Rukszeniec, posiada cerkiew p. w. Opieki N. M P. W 1863 r. było 49 dusz rewiz. Uświda, wś i dobra, pow. połocki, własność sukcesorów Maurycego Sosnowskiego, ma 734 dzies. ziemi dworskiej. Uświęcz, dobra, pow. siebieski, własność Aleksandra Tyszkiewicza. Uświej 1. folw. , pow. lepelski, w dawnej gm. Tiotczo, 405 dzies. ziemi dworsk. ; własność Augustyna Hrehorowicza, b. marszdłka lepelskiego. 2. U. , wś, pow. połocki, par. Rukszeniec. Uświeja, rzka, pow. lepelski, mylnie ob. Czaszniki, za Oświeja al. Olszanka ob. . W gub. mohylewskiej zwana także Uświcą. Uswitz niem. , ob. Dusacin. Uswoja, jezioro, pow. newelski, zajmuje 7, 0 w. kwadr. Usycza, Ussycza w dokum. , ob. Uszyca Stara. Usynie 1. dwór, pow. rossieński, w 4 okr. pol. , gm. Skawdwile, par. Stulgi, o 29 w. od Rossień, własność Girdwojniów, ma 41 dzies. 7 nieuż. . 2. U. , wś, tamże, w 5 okr. pol. , gm. Konstantynów, o 73 w. od Rossień. Usyśka, rzka, w gub. witebskiej, lewy dopływ Oboli. Bierze początek z jez. Kaszo, leżącego o 4 w. na płn. od jez. Horodek. Długa około 30 w. , płynie w kierunku od wschodu na zachód. Uchodzi do Oboli pod wsią Miszniewicze. Szeroka od 2 do 7 saż. , głęboka od 1 do 5 stóp; dno ma piaszczyste, miejscami kamieniste. Brzegi wyniosłe, w wielu miejscach urwiste. Usz. .. .. ob. Uż. .. .. . Usza Szczuki i U. Wielka 1. dwie wsi, pow. mazowiecki, gm. Klukowo, par. Kuczyn. Mieszka tu drobna szlachta. W r. 1827 U, Wielka miała 19 dm. , 149 mk. a U. Szczuka 2 dm. , 19 mk. 2. U. Mała, wś, pow. mazowiecki, gm. Klukowo, par. Kuczyn. W 1827 r. miała 13 dm. , 83 mk. . Usza 1. rzeka, w pow. ihumeńskim, pra54 Usza Uświat Uświatka Uświaty Uświatyca Uświatyszki Uświea Uświca Uświda Uświęcz Uświej Uświeja Uswitz Uswoja Usycza Usynie 1 Usyśka Usz Usza