Urżumką, pod 57 7 płn. szer. i 67 41 wsch. dług. , odl. o 192 w. na płd. od Wiatki, ma 430 dm. 42 murow. , 4084 mk. 23 katol. , 172 rozkolników, 8 ewang. , 36 mahomet, 5 cerkwi murow. , 14 magazynów towarowych, 51 sklepów. Do miasta należy 1957 dzies. ziemi 907 lasu. Handel i przemysł słabo rozwinięte. W 1879 r. było tu 360 rzemieślników 215 majstrów i 6 zakładów przemysłowych, zatrudniających 31 robotników i produkujących za 114900 rs. Jarmarki odbywają się na św. Trójcę i siedmiodniowy w październiku, targi zaś co tydzień. Na miejscowej przystani naładowano 51400 pudów, wartości 33000 rs. U. założony został w 1584 r. w celu powstrzymania napadów Czeremi sów i był zarządzany przez oddzielnych wojewodów. W 1780 r. włączony do namiestnictwa wiackiego. Urżumski Powiat leży w płd. zach. połowie gubernii i podług wymiarów Strjelbickiego zajmuje 207. 63 mil al. 10046 w. kw. Powierzchnia powiatu, przerznięta w zachodniej części rz. Wiatką, nachyla się po prawej stronie Wiatki od płd. ku płn, wsch. , po lewej zaś od płn. ku płd. zach. W południowej części powiatu przechodzi dział wodny pomiędzy rzekami płynącemi na płn. i uchodzącemi do Wiatki i dopływami Wołgi, płynącemi na płd. zach. Gleba w południowej części czarnoziemna, w płn. gliniastopiaszczysta. Z kopalin znajduje się ruda żelazna i pokłady węgla kamiennego. Za wyjątkiem południowej części powierzchnia powiatu zroszona jest dopływami Wiatki, z których ważniejsze Urżumka, Buj i Neruda. Jezior niewiele, natomiast dużo błot, zwłaszcza w części płn. Lasy zajmują do 338000 dzies. , t. j. około 32 ogólnej przestrzeni. W 1879 r. było w powiecie bez miasta 247900 mk. 7 katol. , 1400 jednowierców, 9130 rozkoln. , 1 ewang. , 9270 mahomet. , 12 żydów i 2850 pogan, zamieszkujących 1166 miejscowości i zajmujących się przeważnie rolnictwem i hodowlą bydła. Pod względem etnograficznym, oprócz Wielkorusów, jest 25, 6 Czeremisów, 3, 8 Tatarów i 0, 2 Wotiaków. Przemysł fabryczny, zatrudniający 334 robotników i produjący za 1671100 rs. , ograniczał się prawie wyłącznie na wyrobie napojów spirytusowych 6 gorzelni wyprodukowało za 1608700 rs. . Urzyce, os. , pow. opatowski, gm. Częstocice, par. Mychów, odl. od Opatowa 20 w. , ma 3 dm. , 44 mk. , 20 mr. dwor. , 3 mr. włośc. Uryżkowo, fol. pryw. , pow. wilejski, w 2 okr. pol. , o 40 w. od Wilejki, 1 dm. , 7 mk. katol. Usa al. Ussa, jezioro, w pow. święciańskim pod wsią Kupry i zaśc. Ledakinie. Usa 1. rzeka, w pow. ihumeńskim, prawy dopływ Berezyny Dnieprowej, zaczyna się w lesistych bagnach za wsią Domowick, płynie ostępami i puszczami w kierunku wschpłd. koło fol. i dwu wiosek Prudek młyn; od mka Bohuszewicze młyn, zwrócona bardziej na południe, płynie koło wsi HołownaLada Główna Lada, Osmołówka młyn i w okolicy mka Jakszyce na płn. ma ujście. Dopływy od zródeł prawe Hanutka Hanot i Husaczok, lewe Leszczyna, Jurewka, Łunica i Podwołoszka. Długa 43 w. Spławna na wiosnę od mka Bohuszewicz na przestrzeni 15 w. 2. U. , rzeka, w gub. mińskiej i wileńskiej, prawy dopł. Niemna, zaczyna się w zach. stronie pow. mińskiego, w okolicy wsi Czernowa, płynie zakrętami w kierunku południowym koło wsi Kul, Drozdowszczyzna, Łubień, Chotowo młyn i obok wsi Mieszycze wkracza w pow. oszmiański; tu, zwracając się bardziej na zachód, płynie pod Rudą Kamieniecką i Nalibocką, gdzie rozlana w jezioro porusza młyny i zakłady fabryczne; za Nalibokami, poniżej zaśc. Usa rozdziela się na dwa ramiona, z których drugie nosi nazwę Bystra al. Dubok; rozdzielona płynie lesistemi nizinami przeszło 2 mile, poczem łączy ramiona w pobliżu zaśc. Holendernia i ma ujście naprzeciwko wsi Kupicko, leżącej w pow. nowogródzkim na przeciwnym brzegu Niemna. Od prawego brzegu przybiera Kozielec, Zamiankę, Dziezankę, Lipnicę, od lewego zaś Horodyszcze, Szczurę, Rzeczycę, Rudę, Terbinę i Kromanicę. Długa przeszło 8 mil w pow. oszmiańskim 40 w. . Na wiosnę spławiała drzewo, ale dziś okoliczne lasy są wyniszczone. W kotlinie dużo rudy żelaznej. 3. U. , rzeka, w gub. mińskiej, górny, prawy dopływ Niemna; zaczyna się w pow. mińskim we wzgórzystej okolicy za wsią Nowosady, w pobliżu zródeł Wołmy, dopł. Isłoczy; z początku płynie bystro na południe w ścieśnionem korycie, w ciągłych zakrętach, około wsi Pousie, fol. Nowosiołki młyn i odtąd, mając na wybrzeżach piękne łąki, płynie dalej około wsi Czernichowszczyzna młyn, fol. Usa młyn turbinowy, wsi Moszczone, Niewielicze, Pietkiewicze; przecina tor drogi żel. mosk. brzesk. i dawny trakt kojdanowski, następnie płynie przez wsi Koski, Kukszewicze, Lachowicze, Borki; dociera do granicy pow. ihumeńskiego i na przestrzeni dwóch mil odgranicza go od mińskiego, mianowicie do punktu zlania się z rzką Piereczutą. Odtąd płynie koło Kuchcic, rezydencyi Zawiszów, Siemionowicz, dziedzictwa hr. Grabowskich młyn, po za któremi łączy się z Uździanką, dociera do Ostrowia Podsackich i wreszcie na błoniach naprzeciwko mka Piaseczna ma ujście kilku odnogami. Długa 77 w. W gór

Urzyce

Usa