hem, pow. winnioki, okr. pol. , gm. i par. kat. Pików, odl. o 40 w. od Winnicy a 25 w. od st. dr. żel. kijowskoodesskiej Kalinówka. Ma 166 osad, wraz z Zabużem do 2000 mk sta łych, oprócz fabrycznych, w tej liczbie 47 jednodworców, 739 dzies, ziemi włośc, 4111 dwors, z Zabużem i Janopolem, 40 cerkie wnej. Posiada cerkiew paraf. p. w. św. Mi kołaja; 2482 wiernych. U. jest najwięcej przemysłową miejscowością w gub. podol skiej. Są tu dwa towarzystwa akcyjne cukrowniane i gorzelniane. Fabryka piasku cukrowego, założona przez Potockich w 1860 r. , posiada 21 dyfuzorów, mieszczących 2336 wiader, zatrudnia do 300 ludzi i przerabia przeszło 150, 000 berkowców buraków. Rafinerya cukru zatrudnia do 100 ludzi i wyra bia około 40, 000 pudów. Przy cukrowni sta cya meteorologiczna. Gorzelnia, założona w r. 1865 a w 1870 r. przebudowana i powiększo na, posiada 15 kadzi, objętości 30, 000 wiader, 10 kadzi drożdżowych, objętości 1700 wia der i jedne na zacier drożdży, objętości 900 wiader, 3 aparaty Pistoryusza oraz aparat dystylacyjny Sawalla. Dystylarnia wódek posiada aparat rektyfikacyjny do oczyszcza nia spirytusu z przyrządem Sawalla, 2 apa raty dyatylacyjne do wyrobu esencyi i 6 fil trów węglowych. Fabryki te produkują ro cznie do 18, 000, 000 st. spirytusu 96 zm elassy, około 24, 000 wiader różnych gatun ków wódek, likierów i nalewek, do 2000 wiader politury i lakierów, około 100 wiader wody kolońskiej i perfum, 3000 wiader octu. Jest tu nadto młyn parowy o 5 postawach, produkujący około 25, 000 pud. mąki pszen nej, wartości do 60, 000 rs. ; fabryka droż dży, zatrudniająca 14 ludzi i wyrabiająca do 20, 000 wiader; cegielnia, zatrudniająca 25 ludzi i produkująca za 3000 rs. O 4 w. od U. , w lesie, znajduje się kapliczka około źródła, wodę którego lud okoliczny uważa jako po mocną na choroby oczne. We wsi jest kurhan nad Bohem, zawierający, według miejscowe go podania, skarby. Inne podanie głosi, że na tem miejscu miał staó klasztor, zniszczony przez Tatarów. Uładówkę, zwaną pierwotnie Juładów, założyli Juładowscy, dawna rodzina podolska; następnie Rościszewskich, od 1768 r. Lubomirskich, przez zamianę na klucz makarowski ob. Lipówka, obeonie należy do Potockich linii łańcuckiej. Ta zmarł Jan Potocki, uczony podróżnik. Dr. M. Ułanka, wś, pow. trocki, w 1 okr. pol. , o 13 w. od Trok, 6 dm. , 51 mk żydów. Ułanów, mko na praw. brzegu Sniwody, przy ujściu strugi Bród, pow. lityński, okr. pol. , gm. , par. prawosł, i katol. Ułanów, sąd Chmielnik o 20 w. , przy drodze poczt, z Latyczowa do Winnicy, odl. o 50 w. od Lityna, 45 w. od Berdyczowa. Ma 283 dm. , z tych 112 dziedzicznych, 171 na czynszu, 2497 mk. 1355 żyd. , cerkiew, kościół katol. , synagogę, 2 domy modlitwy żydow. , okazały ratusz, 2 młyny, 22 sklepów, 79 rzemieślników, fabrykę piasku cukrowego, założoną w 1864 r. zatrudnia do 200 ludzi i przerabia do 40, 000 berkowców buraków, aptekę, st. poczt, między Chmielnikiem i Baj gródkiem, zarząd okr. polic, dla gmin U. i Kaczanówka, zarząd gminy, szkółkę 1klas. 2 naucz, i 66 dzieci, 922 dzies, ziemi włośc, 700 dwors. Targi odbywają się co niedzielę, jarmarki zaś 10 razy do roku. Cerkiew, p. w. Wniebowz. N. M, Panny, wzniesiona w 1777 r. i uposażona 82 dzies, ziemi, ma 775 parafian. Kościół kat. , p. w. Przemienienia Pańskiego, z muru wzniesiony w 1731 r. przez Józefa Ozosnowskiego, ststę ułanowskiego. Parafia katol. , dekanatu lityńskiego, ma 1464 wiernych. Oprócz U. należy do niej mko Salnica Salicha i wsi Czepicie, Czerniatyńce, Czosnówka, Hatka, Ihnatówka, Kołomna, Lepiatyn, Mazepińce, Maryanówka, Odaj fol. , Pagórce, Petrykowce, Podorożna, Fustowojty, Rybczyńce, Siomaki, Słobódka, Śmiała, Stawiszcze fut. , Taraski, Worobijówka i Woronińce. Gmina obejmuje mko U. oraz wsi Biały Rękaw, Czepicie, Czerniatyńce, Czosnówka, Lepiatyn, Markusze, Metyńce, Morozówka, Mytnik Wielki, Pagórce Pagórzec, Petrykowce, Podorożna, Fustowojty, Rybczyńce, Serbinówka, Siomaki, śmiała, Taraski, Worobijówka, Woronińce Worońce, Zazulińce, w ogóle 22 okręgów starostw wiejskich, mających 1890 osad, 12, 476 mk. włośc, uwłaszczonych na 15, 227 dzies. 11, 508 ornej. Oprócz tego w obrębie gminy przebywa 1517 mk. innych stanów, posiadających 11, 500 dzies. , cały więc obszar gminy obejmuje 28, 727 dzies, i 13, 993 mk. Pod mkiem przechodzi żyła granitowa od porohów jampolskich ku Berdyczowowi. Nazwa Ułanów jest prawdopodobnie tatarskiego pochodzenia ułan, po tatarsku książę, król. Zbudowany był tu pierwotnie zameczek dla obrony granic od napadów tatarskich. Pierwszą o nim wzmiankę mamy w nadaniu Zygmunta Augusta pod 1552 r. następującej treści Ponieważ Łukasz, Piotr, Jerzy i Jan Dukadzinowicze, rodem z Macedonii w Grecyi, wyznania greckiego, uchodząc przed Turkami, schronili się do państwa naszego, szukając w niem spokojnego i swobodnego pobytu i uniżenie nas upraszali, abyśmy ich do łaski naszej przypuścić i jakowe miejsce na mieszkanie przeznaczyć im raczyli, nadajemy im przeto i ich następcom, spustoszone dobra nasze Ułanów, w okręgu chmielnickim, mil 2 od Chmielnika odległe, gdzie przedtem wznosił się zamek Ułanów, blisko granicy

Uładówka

Ułanów