Szczawińskich dobra te w r. 1620 Kasper Doenhoff, który zaślubiając r. 1616 Aleksandrę Koniecpolską, córkę wojew. sieradzkiego, zobowiązał się intercyzą kupić za posag żony dobra na jej imię. On to wzniósł, według Niesieckiego, dwa pałace w Kruszynie koło Radomska i Ujeździe. Przy regulowaniu ogrodu dworskiego w U. znajdowano niedawno odrzwia rzeźbione, filary i gzemsy, pochodzące z tego zrujnowanego już dawno pałacu. W drugiej połowie XVIII w. Apolonia Denholówna zrodzona z Leduchowskiej wnosi U. w posagu Tomaszowi Ostrowskiemu, kaszt. czerskiemu i podskarbiemu kor. W r. 1786 Stanisław August potwierdza przywilej na jarmarki. Już pałac uległ wtedy ruinie i Ostrowski wystawił drewniany, w którym gościł w końcu XVIII w. król pruski, zwiedzajacy nowo nabyte prowincye. Kościół obecny, murowany, wzniesiony został przez arcyb. Andrzeja Olszowskiego z poblizkiej Olszowy i ukończony r. 1680. Długi szumny napis, przy ołtarzu umieszczony staraniem Jerzego Donhofa, opata Witowskiego, wysławia zasługi fundatora, zmarłego przed ukończeniem budowy. Kościół ten odnowiony został przez obecnych dziedziców hr. Ostrowskich, którzy wystawili przy nim r. 1892 grobową kaplicę dla swej rodziny, wykonaną według planu budown. K. Wojciechowskiego. Odrestaurowano też pomnik grobowy z marmuru, poświęcony pamięci Jana Szczawińskiego 1615. Przedstawia on rycerza w zbroi, w postawie leżącej. Na grobowcu dwa napisy polskie wierszem Z pomocą danych, zebranych przez hr. Juliusza Ostrowskiego. 2. U. , wś, fol. , os. , pow. łęczycki, gm. Gostków, par. Tur, odl. od Łęczycy 18 w. ; wś ma 17 dm. , 180 mk. , 347 mr. ; fol. 1 dm. , 5 mk. ; os. 1 dm. , 7 mk. W r. 1827 było 120 dra. , 175 mk. U. wchodził w ostatnich czasach w skład dóbr Nowawieś. Stanisław comes de Uiazd asystuje r. 1294 arcyb. Jakubowi w Uniejowie Kod. Wielk. , Nr. 727. Na początku XVI w. łany kmiece dawały zdawna dziesięcinę pieniężną po 6 gr. z każdego łanu pleban. w Turze, folwarczne zaś w snopach. Altarya św. Trójcy w Turze posiadała tu dwa młyny, z których dawano czynszu po seksagenie, tudzież po 2 kury, 30 jaj z łanu, również wozili drzewo i dawali wozy altaryście do miasta Łaski, L. B. , II, 366, 368. Według reg. pob. pow. łęczyckiego z r. 1576 Wincenty Przerempski płacił tu od 6 1 2 łan. , 14 osad. ; Adam Sklieczek od 1 łanu Pawiński, Wielkp. , II, 68, 125. 3. U. , wś, fol. , dobra i ruiny zamku, zwanego Krzysztopory, pow. opatowski, gm. i par. Iwaniska, leży śród płd. odnogi Łysogór, wzn. około 960 st. i npm. w poblizkira Toporowie 982 st. , w leWitej górskiej okolicy, o 4 w. na płd. wschód od Iwanisk a 14 w. na płd. zach. od Opatowa, ma 35 dm. , 333 mk. , szkołę początkową; r. 1827 było 15 dm. , 143 mk. Dobra U. składały się w r. 1883 z fol. U. i Toporów, rozl. mr. 1441 fol U. gr. or. i ogr. mr. 134, łąk mr. 15, wody mr. 28, lasu mr. 930, w os. mr. 30, nieuż. mr. 39; bud. mur. 4, drew. 10; fol. Toporów gr. or. i ogr. mr. 250, łąk mr. 3, nieuż. mr. 12; bud. mur. 1, drewn. 6; las nieurządzony. W skład dóbr poprzednio wchodziły Wś U. os. 34, mr. 188; wś Toporów os. 19, mr. 218; wś Kopiec os. 9, mr. 159; wś Radwan os. 20, mr. 192; wś Świnia Krzywda os. 3, mr. 37. Jestto starożytna osada. Wymieniona w uposażeniu klasztoru jędrzejowskiego 1174 1176 i w odnowieniu przywilejów tegoż w r. 1210 Kod. Małop. , II, 8, 12, 21. W połowie XV w. dziedzicami U. są Oleśniccy h. Dębno, posiadający rozległe włości na stokach Łysogór. U. i Iwaniska należą do Jana Głowacza z Oleśnicy. Istnieje tu już zdawna zapewne kościół par. , p. w. św. Piotra Ap. , z drzewa wzniesiony. Łany kmiece, karczmy, zagrodnicy i fol. rycerski dają dziesięcinę plebanowi, który posiada swą karczmę bierze seksagenę czynszu, łąkę, ogród, dąbrowę i dziesiątą grzywnę z dąbrów dworskich gdy są wydzierżawiane na wypas świń. Do parafii należy połowa Iwanisk, które są jeszcze wsią. W XVI w. U. należy do Zborowskich a od nich przechodzi do Ossolińskich już r. 1584. Krzysztof Ossoliński, brat Jerzego, kanclerza w. kor. , wzniósł na obszarze U. , na szczycie góry otoczonej z trzech stron głębokiemi jarami, wielki zamek w stylu włoskim 1631 1644 i nazwał Krzysztoporem. Nad bramą wjazdową z datą r. 1631 był wykuty z kamienia wielki krzyż, topór i herb Habdank. Mur obronny z basztami otaczał zamek; most po nad wąwozem, na arkadach, w części zwodzony, prowadził do bramy. Zamek ten słynął z zastosowania planu budowli do podziału czasu. Obok czterech baszt, reprezentujących pory roku, było 12 sal wielkich, 53 pokojów i podobno 365 otworów okiennych. Jedna z komnat miała dach szklany, na którym umieszczony był zbiornik wody z rybkami złotemi. W salach, między oknami, malowano były na ścianach wizerunki przodków i członków rodziny, z podpisami. Do koła zamku założonebyły piękne ogrody. W jedenaście lat po ukończeniu tej okazałej i kosztownej budowli, będącej odbiciem pychy możnowładczej, Szwedzi r. 1655 obiegli zamek, zdobyli i spustoszyli. Puffendorf przechował plan zamku i podał opis. W 1770 r. zamknęli się tu i bronili konfederaci barscy; wtedy zamek do reszty uległ zniszczeniu. Jeszcze do

Ujarzyńce